De overheid dat zijn de personen en instellingen die regeren en bij wie de macht in de samenleving berust.

De overheid bestaat niet alleen uit een democratisch gekozen parlement en een regering die door en uit dat parlement wordt gevormd. Zij bestaat voor een belangrijk deel uit niet gekozen functionarissen die formeel wel onderworpen zijn aan gekozen politici maar in de praktijk niet. Ze kunnen allerminst als een verlengstuk van het parlement worden beschouwd. Het gaat om ambtenaren, adviseurs en mensen uit de z.g. maatschappelijke middengroepen, die erg machtig zijn in ons land.

Die twee aspecten, de permanentie van de ambtenaren en een controle die beperkt is tot alles of niets, beperken de invloed van het volk op haar overheid.

Na de verkiezingen is van een directe invloed op het te voeren beleid van een nieuwe regering in de regel al helemaal geen sprake meer. De macht van de kiezers beperkt zich tot het afwijzen van het beleid van een weggestemde regering. Wat de compromissen gaan opleveren tussen de coalitiepartijen die de nieuwe regering gaan vormen, blijft afwachten.

Wie in het Nederland van de twintigste eeuw bezwaar had tegen de inbreng van de confessionele partijen had pech, aan die invloed was meestal niks te doen. Die partijen waren onmisbaar voor een coalitie en kwamen dus bijna altijd terug, hoe veel stemmen ze ook verloren.

Door de complexiteit van de samenleving en haar overheid is ook de macht van de minister beperkt, die de volksvertegenwoordiger is bij uitstek. Hij is niet degene meer die de belangrijke beslissingen neemt. Die worden ergens genomen in het ondoorzichtige woud van instellingen die tezamen de overheid vormen en waar niemand meer een doorslaggevende invloed uit kan oefenen.

---

Dit artikel over de macht in Nederland verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.