U dacht dat olijfolie zo gezond was? Wie weet. Olijfoliereclame doet u dat graag geloven. Niet vanwege het product, maar vanwege EU-politiek.

De EU probeert ons al 35 jaar wijs te maken dat vette olijfolie gezond zou zijn, en inmiddels is dat geloof wijdverbreid. De laatste jaren is er overigens wel enige correlatie aangetoond, maar nog steeds geen causaliteit. De gezondheidsclaim is echter een marketingtool van de EU om Frankrijk en Italië te vrijwaren van Spaanse (en Portugese) concurrentie op de wijnmarkt.  

Spanje & Portugal
In de begin jaren van de Koude Oorlog was men bevreesd dat het militaire bondgenootschap de Navo uiteen zou vallen daarom werden de westerse landen ingekapseld in een web van organisaties zoals de OESO en de EEG. Vanwege hun eerdere dictatoriale leiders Franco en Salazar mochten Spanje en Portugal pas in 1986 toetreden en vanaf 1993 meedoen met de interne markt.

Voor Frankrijk en Italië was de komst van Spanje een schrikbeeld, vanwege de belangrijke Spaanse wijnproductie. En zo ontstond het plan om de Spanjaarden voortaan minder wijn, doch meer olijfolie te laten verbouwen. Daartoe werd consumenten (en diëtisten) in de EU middels reclame campagnes en pseudo-wetenschappelijke artikelen in kranten en damesbladen wijs gemaakt dat vette olijfolie gezond zou zijn. Men gebruikte valse statistieken om het zogenaamde mediterrane dieet aan te prijzen.

Zo beweerde men dat olijfolie in de voeding van mensen aan de Franse Mediterranee-kust levensverlengend was. Maar dat heeft uiteraard niets met olijfolie van doen? Immers, ook aan de Britse Zuidkust is de gemiddelde leeftijd hoog. Dat is omdat veel rijke bejaarden daar naar toe verhuizen.

Bergamot
Olijfolie is een stuk duurder dan andere vetten, daarom richt(te) de reclame zich vooral op de beter gesitueerden; en dat snob-appeal is zeer geslaagd te noemen.

De wijze van aanpak lijkt veel op die van de bergamot: een struik in Calabrië die al meer dan 50 jaar door de EU wordt gesubsidieerd.

Momenteel wordt de helft van alle olijfolie in de wereld in Spanje geproduceerd, Italië en Griekenland staan op plaats twee en drie, met samen ongeveer een vijfde van de Spaanse oogst, daarna komen Marokko, Turkije, Portugal, Tunesië en Syrië.

Aïoli
Tegenwoordig staat er in de supermarkt schappen een paar meter flesjes en blikjes met allerlei soorten olijfolie, met vrolijke nep-Italiaanse of Griekse namen. In de kleine lettertjes staat echter veelal Spanje of EU als herkomst/productie land. Soms vermeldt het etiket bij een extra duur flesje dat het zou gaan om de ‘eerste koude persing’. Dat is hoogst onwaarschijnlijk – tegenwoordig wordt er gecentrifugeerd.

Ook in allerlei producten vinden we olijfolie: zo wordt mayonaise op basis van olijfolie gepromoot; omdat weinigen dat lekker vinden werden er allerlei andere smaakjes aan toegevoegd en kreeg aïoli een bredere betekenis. Een paar jaar geleden waren er bouillonblokjes van Maggi? Of Knorr? Met een nogal misleidende naam ‘rundvlees classic’. Daarmee kreeg je inderdaad olijfolie in de zogenaamd oud-Hollandse soep.

Veel Ster-reclame voor olijfolieproducten van bijvoorbeeld Unilever wordt dan ook mede gefinancierd door de EU. Evenals de volledige olijfolie-export naar alle hoeken van de wereld overigens.

MacSharry
Ook in de andere Middellandse zee landen kwamen steeds meer eveneens gesubsidieerde plantages met olijfbomen, met vaak negatieve bijwerkingen: zoals erosie op de berghellingen in Griekenland; op Sicilië is de pacht slechts €36 /ha per jaar en de EU geeft volgens het in 1992 ingevoerde MacSharry-beleid jaarlijks  €425/ha subsidie ook al staat er slechts één boompje. De lokale maffia heeft er een fijne bijverdienste aan, en dit gaat al decennia zo. Nogal bizar dat een stelletje vroegtijdige schoolverlaters op Sicilië er in slaagt om tientallen hoogopgeleide ambtenaren van de EU eindeloos voor de gek te houden.

Airbus
Sinds kort hebben de olijventelers en dus de PIGS  een probleem:

Omdat de van oorsprong Franse vliegtuigbouwer Airbus (nu ook Duits en Spaans en met hoofdzetel in het belastingparadijs voor multinationals Nederland) in strijd met de regels (te veel) staatssubsidie zou hebben ontvangen, en aldus de Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing oneerlijke concurrentie aandoet, heeft de WTO de hoogste straf ooit uitgedeeld en geoordeeld dat de VS de normale 18 % importheffing over diverse EU producten mag verhogen met 25% tot 43%. Het gaat onder andere om (onze!) zuivel, wijn, varkensvlees, kleding, perziken (uit Griekenland, waar 10.000 boeren 20% van hun oogst in de V.S. plegen af te zetten) en olijfolie.

Dus landen als Italië, Griekenland en Portugal worden gestraft omdat ze in de dezelfde EU zitten als een Frans-Duits-Spaanse vliegtuigfabriek.

Geen wonder dat het verlaten van de EU en de Euro voor de PIGS steeds meer een reële optie wordt.

---

Disclaimer: alle cijferij is slechts indicatief.

---

Dit artikel verscheen eerder op Polderland.

Nicolette Geveke is correspondent EU/Brussel voor Veren of Lood.