Direct na UK2019 behoorde tot de eerste voorspellingen dat Schotland weer zou aansturen op een nieuw onafhankelijkheidsreferendum.

Onafhankelijkheid voor Schotland? Een betere vraag zou zijn van wie de Schotten afhankelijk willen zijn. Dat de in Schotland regerende SNP niet veel van Londen hebben moet betekent echter ook dat zij de EU meer verheerlijkt dan wellicht verstandig is? Die gedachte lijkt de in Holyrood zetelende regering (Edinburgh) vreemd.

In 2014 besloot de Schotse bevolking af te zien van onafhankelijkheid, met voor referenda tamelijk afgetekende cijfers (55-45).Daar waren gedegen redenen voor:

Many older Scots worried that independence might threaten their pensions, and the banking community questioned whether Westminster would allow a breakaway Scotland to continue using the British pound. Nobody wanted a rushed transition to the euro, but without a central bank of its own (that pesky sovereignty issue again) Scotland might have been stuck in a vice between two currencies. Independence forces also failed to convince voters that Scotland’s vaunted North Sea oil reserves would help fund the new independent county, especially given falling oil prices and potential territorial disputes over revenues.

Het had het aftreden van toenmalig premier Alex Salmond tot gevolg, en er werd geconstateerd dat dit voor de navolgende 20 jaar iet meer aan de orde zou kunnen komen. Huidig premier Sturgeon vindt echter dat Brexit (dat door UK2019 vorige week nu (pas!!!) als een zekerheid wordt beschouwd) de situatie dusdanig heeft veranderd dat een nieuw referendum gerechtvaardigd is.

De SNP-partij van Sturgeon won bij de verkiezingen 48 van de 59 Schotse zetels in het Lagerhuis. Daarmee spraken de kiezers zich volgens haar duidelijk uit voor een nieuw referendum. Sturgeon vindt dat het Schotse parlement zelf moet kunnen beslissen over het uitschrijven daarvan. Ze wil daarover onderhandelen met de nationale regering.

De Britse premier Johnson heeft echter al tijdens de campagne laten weten dat daarvan geen sprake zal zijn, omdat de regering in Londen er onder zijn bewind geen toestemming voor geven zal. De Schotse regering lijkt daarvan niet heel erg onder de indruk:

Een ruime meerderheid van de Schotse kiezers liet bij het Brexitreferendum in 2016 blijken niet uit de EU te willen. Sturgeon zegt dat ze vaak de vraag krijgt wat ze gaat doen als Boris Johnson een nieuw referendum weigert. “Zoals ik eerder heb gezegd; ik overweeg alle redelijke opties om het Schotse zelfbeschikkingsrecht veilig te stellen.”

In Schotland wordt al een eeuw steeds vuriger gesproken over het verlaten van de Unie die in 1707 beide landen formeel verenigde. Die Unie had als geschiedenis dat in 1603 de Schotse koning James VI uit het Huis Stuart als James I de Engelse troon besteeg en beide landen in een personele unie verenigde. Tijdens het bewind van zijn opvolgers brak de Engelse Burgeroorlog, waarna Schotland tijdens het bewind van Lord Protector Cromwell (1649-1660) de eigen onafhankelijkheid verloor.

De positie van Schotland bleef na de restauratie van de Stuarts in 1660 moeizaam, en de Glorious Revolution (de verovering van het UK door de Nederlandse stadhouder Willem III) maakte dat niet beter. Tijdens het bewind van de laatste Stuart – Queen Anne – werd in 1707 tot een fusie van beide landen besloten waarbij Schotland het grootste deel van haar eigen wetgeving behield, maar staatsrechtelijk wel degelijk in het UK werd geïntegreerd.

Daar willen de Schotten nu dus helemaal van af, maar de tijden zijn ook in een ander opzicht veranderd. Economisch is Schotland volledig afhankelijk van het UK – de regering in Londen stopt er veel meer geld in dan dat het er aan belastingen int, en ook als je de oliewinning in de Noordzee meetelt (zelfs in historisch perspectief), dan nog is Schotland economisch niet in staat haar eigen welvaartsniveau van dit moment te bekostigen.

En dat is het punt waarop de Schotten naar de EU gingen kijken.

Sinds het UK als geheel in 2016 voor een vertrek uit de EU stemde (Brexit), is dat het nieuwe argument geweest van de SNP. De EU speelde direct na dat referendum een onfrisse rol door de opstandigheid van Sturgeon aan te stoken, omdat het er een kans in zag het UK op die wijze voor de EU te behouden. Sturgeon werd derhalve in Brussel met alle egards ontvangen.

Tegelijk liet de EU echter in het geval van Catalonië weten dat men weinig enthousiast is als de lidstaten uiteen vallen en de armere delen daardoor collectief moeten worden gesteund, in plaats van door een vertrekkende rijke regio. Een hernieuwde Schotse onafhankelijkheid gevolgd door een hernieuwd EU-lidmaatschap.

Een hernieuwd Schots lidmaatschap van de EU zal in Brussel met zekerheid worden toegejuicht als balsem op een versmade ziel. Of ons land en veel andere EU-leden er echt op zitten te wachten moet echter worden betwijfeld.