Brexit: startdatum en Schots referendumgespartel
Formeel zijn de obstakels om Artikel50 in te roepen en Brexit van start te laten gaan nu uit de weg geruimd. Al lijkt Schotland te denken dat ze een Asterixje kan gaan doen door een opnieuw onafhankelijkheidsreferendum te starten.
Heel Gallië is onderworpen. Heel Gallië? Nee! een klein dorpje houdt nog steeds dapper stand tegen de overheersers, en …
Aldus de eerste pagina van Asterix de Galliër, eerste deel. De Schotse premier Nicola Sturgeon lijkt te denken dat ze door een tweede referendum te organiseren de Britse uittreding van het UK uit de EU in ieder geval voor Schotland voorkomen kan. De Britse premier May is bang dat een dergelijk referendum inderdaad haar onderhandelingen met Brussel kan doorkruisen, en lijkt te weigeren er nog over te praten.
De politieke verwikkelingen in Westminster werden begin deze week opgelost doordat een meerderheid in het Lagerhuis een amendement uit het House of Lords wegstemde. Daardoor kan premier May Artikel50 nu starten wanneer zij wil. Eerder was dat moment al bepaald op 9 maart, maar toen bleek het Hogerhuis een moeilijker horde dan vooraf was verwacht. Dat is nu dus afgerond, en kan May naar Brussel. Redelijkerwijs zal ze dat komende week alsnog doen.
Het Schotse probleem gaat terug op het onafhankelijkheidsreferendum in 2014. Net als overigens na te Brexit-referendum was er toen na afloop gemonkel dat mensen anders zouden hebben gestemd als ze de toekomst hadden geweten. Van de weeromstuit heeft de SNP thans in vrijwel geheel Schotland goede kansen zetels te winnen van de ander partijen (Conservatieven, Labour en LibDems) en bezet zij op 1 of 2 na alle Schotse zetels in Westminster. Sturgeon heeft zich vastgebeten in het lidmaatschap van de EU, zonder zich kennelijk te realiseren dat onafhankelijkheid van haar land iets anders zou moeten zijn dan een lidmaatschap van de EU.
Of dat het teruggaat op haat tegen de Engelsen die Schotland al te lang zouden hebben gedomineerd valt moeilijk te zeggen, maar ni is er dus weer het voorstel om in 2018 of 2019 een referendum te houden met als doel het Schotse lidmaatschap van de EU te bestendigen. Als het UK in die tussentijd een beslissing tot harde Brexit neemt is dat een futiele operatie, maar hoop lijkt te doen leven in Edinburgh.
Voor May is dit niet handig. Ze zal niet terugdeinzen voor een harde Brexit, maar als het vriendelijk kan is dat beter. Sturgeons gemier lijkt die optie onmogelijk te maken, wat de reden is dat ze weigert de Schotten ter wille te zijn. Dat zou in het Uk een constitutionele crisis kunnen veroorzaken, maar ook kunnen leiden tot de val van premier Sturgeon. Schotland lijkt namelijk nog niet enthousiast (rechts).
Een referendum is leuk, ik ben er voorstander van. Maar een nadeel ervan is de grilligheid van de volkswil.
We hebben o.a. in Ierland kunnen zien wat het voorspelbare gevolg is als de referendumuitslag onwelgevallig is aan de wil van de machthebbers aan de hand van de referenda over het verdrag van Lissabon. Als de uitkomst de machthebbers onwelgevallig is dan houden ze gewoon nog een referendum. En nog een. Net zolang totdat de uitslag ‘goed’ is in de ogen van de machthebbers.
Datzelfde dreigt nu te gebeuren in Schotland, hadden de Schotten zich niet zéér recent per referendum uitgesproken voor hun aanwezigheid in het Verenigd Koninkrijk ? En nu willen ze eruit ?
Dit lijkt me niet hoe een referendum zou moeten werken. Dat het wel degelijk heel goed kan werken bewijzen de Zwitsers. Voor de hand zou liggen dat een onderwerp waarover een referendum is geweest bindend is voor de regering en dat er binnen een bepaalde periode niet opnieuw een referendum over uitgeroepen kan worden. 16 jaar of zo.
Ook in Nederland hoor ik gemor over de referendumwet waarvan GeenPeil zo overduidelijk het succes van heeft aangetoond. Het Nederlandse gemor komt erop neer dat de wet zelf al moeilijkheden genoeg oproept om er 1 te organiseren. Die drempels zouden dan nog hoger moeten worden, in de richting dat 1 op de 3 stemgerechtigden dan het verzoek zouden moeten ondersteunen. Geneuzel in de marge.
Ik heb geen stemrecht in Schotland of elders in het Verenigd Koninkrijk. Ik hoop dat deze oproep om een nieuw referendum over iets waar de Schotten zich nog zeer recent hebben uitgesproken nul op het rekest krijgt.