Mensen conditioneren zichzelf voortdurend met een reeks van zaken, die soms tamelijk oneigenlijk zijn. U ziet dingen die door uw conditionering direct worden herkend voor wat ze niet zijn, maar zouden kùnnen zijn. Het is zelfbedrog, maar zo gaat u er vervolgens wèl mee om.

Laat ik een eenvoudig voorbeeld geven. U ziet drie ongemerkte flessen op de rand naast de douche staan, U snuffelt er aan, en bemerkt de geuren citroen, lavendel en dennen. Door uw conditionering weet U op dat moment, dat het gaat om respectievelijk afwasmiddel, handzeep en badschuim. Niet omdat u dat proefondervindelijk bewezen heeft – u weet dat gewoon.

Chemisch ontloopt de inhoud van die flessen elkaar vrijwel niets, maar probeer dat niet uw vrouw te vertellen: ze zal u niet geloven. Het één is immers veel duurder dan het ander?

Het was een discussie waarin ik verzeilde toen ik bij mijn vriendin thuis onder de douche de haarconditioner pakte om als shampoo te gebruiken. Daar stonden – behalve enige duur uitziende shampoos met vrouwengeuren – ook meerdere flesjes van klaar, en ik weet uit ervaring dat zo’n conditioner is vermengd met enige shampoo om de werking te bevorderen. Daarop volgde een giebelige discussie over mijn aanpak. “Dat was toch iets heel anders? Wie doet nu zoiets”? Dat is het nu net niet.

Als gebruiker van de goedkoopste shampoo uit mijn buurtsupertje had ik een paar jaar geleden opgemerkt hoe de flesjes met badschuim waren omgekat naar shampoo, waarop de prijs verdrievoudigde. De inhoud kreeg ook een troebeler uiterlijk, maar dat is alleen een kwestie van het toevoegen van de juiste chemicaliën. De flesjes en de werking (=concentratie) bleven gelijk.

Dat een verandering naar een troebeler substantie de doorsnee klant de indruk geeft dat het een massiever en dus werkzamer product is, is ook zoiets. Thuis heb k twee flessen lavendel handzeep van Kruidvat staan. Precies hetzelfde product, maar de tweede is een paar jaar geleden als troebele handzeep uitgebracht. U begrijpt dat ik er zowel mijn haar mee was, als het gebruik als badschuim.

Bovendien, probeer maar eens een shampoo of badschuim met lavendelgeur te vinden. Als het u lukt zult u er achter komen dat die duurder zal zijn dan de handzeep die ik er voor gebruik (ik heb het via Google gecheckt). Veel duurder. Die flessen handzeep gaan bovendien per liter, voor een paar euro.

De grap is dat het prijsverschil uw zelfbedrog in stand houdt. Duurder zal toch wel beter zijn? Nee, u betaalt bij dit zelfbedrog extra voor de marketinginspanning.