Afgelopen zaterdag verscheen een artikel in de Volkskrant met de titel: Hoe YouTube rechtse radicalisering in de hand werkt.

De schrijvers van deze extra long read, Hassan Bahara, Annieke Kranenberg en Dimitri Tokmetzis, betogen dat YouTube zijn kijkers een reactionair rechtse tunnel in zuigt. Dat doet YouTube door op grond van kijkgedrag suggesties te doen andere video’s ook eens te bekijken. Die video’s worden in een schijnbaar waardevrije orde aan de kijker voorgelegd. Maar per klik komt de onbevangen kijker steeds verder in rechts vaarwater terecht.

YouTube faciliteert kortom met zijn kijksuggesties bij de kijker een ideologische transformatie naar rechtsradicalisme. Deze radicalisering is ter rechterzijde groter en levendiger dan wat aan de linkerkant wordt aangeboden. Volgens de auteurs is het aandeel linkse video’s met een radicale signatuur marginaal.

Een fascinerend gegeven, en indien waar, een werkelijk wereldschokkende ontdekking: YouTube dwingt de kijker in een rechtsradicale fuik. De auteurs komen tot deze conclusie na het verzamelen van het mind blowing aantal van zeshonderdduizend video’s, 120 miljoen reacties, 15 miljoen aanbevelingen en 440 duizend transcripties van video’s.

Hoe zij die data hebben verzameld komen we helaas niet te weten, maar wel hoe zij die data hebben geanalyseerd (waarschijnlijk de gegevens overgenomen van YouTube [1] zelf, red.) Die data hebben zij namelijk geanalyseerd met behulp van data-analytici, mediawetenschappers en algoritmedeskundigen. Jammer genoeg geven de auteurs niet aan hoeveel mediawetenschappers, algoritme-deskundigen en data-analytici hun medewerking hebben verleend, noch wie zij zijn of hoe zij deze specialisten hebben gevonden.

Na analyse van de tientallen miljoenen comments die zij zeggen te hebben verzameld, zochten zij daarbinnen naar Nederlanders die veel reacties achterlieten bij video’s. Zo selecteerden zij 175 meest actieve comment-leveranciers. Van deze reageerders, constateren de auteurs, zijn velen in de loop der tijd het ‘alt-right’-gedachtengoed gaan aanhangen. Alt-right staat voor alternatief-rechts.

Jammer genoeg vertellen de auteurs niet of en zo ja hoe zij de aanvangssituatie hebben gepeild bij de onderzochte YouTubers, maar naar rechts verschoven zijn de ze. Ook wat dat rechts betreft, anders dan dat het een allegaartje is van schijnbaar redelijke tot totaal absurde meningen, komen we niet te weten.

In algemene zin keek deze groep YouTubers eerst vooral naar islam-kritische films of films die de ‘vluchtelingenproblematiek’ op de korrel namen. Later lieten zij steeds meer reacties achter bij video’s die hun pijlen richten op feminisme, ‘social justice warriors’, cultuur-marxisme, de ‘almacht’ van Joden en de relatie IQ en ras. Die reacties behelzen vooral de ‘in hun ogen verstikkende deugdoenerij van die feministen, cultuurmarxisten, genderideologen en andere social justice warriors’.

De auteurs constateren dat de radicalisering bij de kijkers, door YouTube in de hand wordt gewerkt door drie factoren: de techniek achter het aanbevelingssysteem (algoritmes! Húúú, eng!) , de ‘waardenvrije’ wijze van de aanbevelingen en (mijn aanhalingstekens) ‘de cultuur van aan elkaar gelieerde vloggers’. Genoemd worden: Christopher Hitchens; Stefan Molyneux, Paul Joseph Watson, Jordan Peterson, Richard Spencer, Jared Taylor, Jean Francois Gariépy, Greg Johnson, Cenk Uygur, Sam Harris, Dave Rubin.

De radicalisering van de door hen geïnterviewde kijkers illustreren ze met de volgende citaten: ‘Joodse individuen en organisaties (pushen) de islamitische immigratie naar Europa’; ‘een groep binnen de Amerikaanse overheid heeft de aanslagen van 9/11 gebruikt voor eigen gewin’; ‘Joden hebben een onevenredige hoeveelheid controle over de media, de zakenwereld en de politiek’ en ‘als Afrikaanse mensen in het westen naar school gaan doen ze het nog steeds beduidend minder’.

Ikzelf vind dat geen rijke oogst na al die tientallen miljoenen data. Ik zie ook niet echt een verband tussen islamkritiek, Jordan Peterson en antisemitisme, of zoals een ‘deskundige’ zegt: ‘wetenschappelijk racisme’. Maar blijkbaar zien de auteurs die verbanden wel. (Interessant trouwens die aanduiding ‘wetenschappelijk racisme’. Er bestaat dus ook een onwetenschappelijk racisme, nou, daar moeten we niets van hebben natuurlijk.)

Wat de auteurs niet beseffen, is dat zijzelf niet vrij zijn van vooroordelen. Zo parafraseren zij een monoloog van Stefan Molyneux als ‘een geschiedenisles waaruit moet blijken dat Europeanen, ondanks de westerse slavenhandel, het voortouw namen in een ‘morele kruistocht’ tegen slavernij.’ Daarmee suggererend dat wie in slaven handelt geen voortouw kan nemen in een morele kruistocht tegen slavernij. Merkwaardig omdat dit precies is wat in het Westen is gebeurd. In tegenstelling tot – klein detail – in de Arabisch islamitische wereld.

De auteurs beweren dat de alt-rechtse YouTubers gekenmerkt worden doordat zij een gemeenschappelijke vijand hebben, zijnde de reguliere media. Als dat zo is zou je wel willen weten hoe dat dan komt. De alt-rechtsers hebben volgens de auteurs, ook allemaal een ‘felle afkeer van progressieve waarden’. Alweer: welke progressieve waarden dan en waarom zijn die waarden progressief; geen antwoord.

Overigens, dat wantrouwen in ‘oude’ media (hun aanhalingstekens) ‘verklaart’ (mijn aanhalingstekens) huns inziens waarom reactionair rechts is oververtegenwoordigd op YouTube. “Bij links is vertrouwen in MSM veel sterker en is de behoefte aan alternatieve geluiden minder groot.” Zien we hier soms een cirkelredenering?

Wat dit artikel vooral duidelijk maakt, is dat de claim van wetenschappelijkheid: wij hebben veel materiaal verzameld (hoe?) en dat door deskundigen laten onderzoeken (wie?), hun betoog niet per sé overtuigend maakt. Integendeel. Iemand die in het blinde weg met een mitrailleur schiet en dan claimt een scherpschutter te zijn omdat hij iets heeft geraakt, zal door weinig mensen serieus worden genomen. Zelfs als je al kunt vaststellen dat hier iets geraakt werd. En zeker als hij ook nog eens onduidelijk is over wat hij nou raken wilde.

---

1. De redactie van VoL kwam eenzelfde verhaal hier tegen,- vorige week. Wat vermoeden doet dat de auteurs van de Volkskrant weinig meer zijn dan vlijtige kopiisten met een talent voor hysterie.