Terugkijkend op de tachtiger jaren van de vorige eeuw vallen twee sociaal-economische regelingen op die mettertijd niemand meer zal kunnen begrijpen: de VUT en de ATV[1]. Beide waren bedoeld om de werkloosheid te bestrijden en deden het omgekeerde.

De VUT, een vorm van vervroegd pensioen is een hele dure maatregel want zij vergroot niet alleen het aantal jaren van uitkering met een zeer aanzienlijk percentage, zij vermindert ook het aantal pensioenpremiejaren met de duur van de vervroegde uitkering. Anders uitgedrukt: niet alleen dragen vutters niet bij aan de productie waaruit de pensioenen moeten worden voldaan, zij verminderen de pensioenpot door er vroegtijdig zelf uit te trekken. In 2005 is de VUT dan ook zo goed als afgeschaft[2] en tegenwoordig wordt de pensioengerechtigde leeftijd juist verhoogd. Het omgekeerde dus van de VUT

De ATV dagen waren extra vakantiedagen die werden gegeven in ruil voor het afzien van loonsverhoging, maar die voor de werkgever een soortgelijke kostenpost vormden als andere vakantiedagen of als extra loon. Het beste zie je zoiets bij ondernemers die hun kostprijs berekenen via een systeem van tijdschrijven. Hoe minder geschreven tijd hoe minder omzet. De ATV verhoogde niet alleen de directe loonkosten, zij taste de winst en het vermogen om werkgelegenheid te creëren aan.

Werkloosheid kan alleen bestreden worden door het scheppen van duurzame werkgelegenheid en duurzame werkgelegenheid is gebaseerd op winstgevende productie.

Als maatregelen tegen de werkloosheid werkten VUT en ATV dus beide averechts. Uitbreiding van het aantal uren dat er per week wordt gewerkt en verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd waren de adequate maatregelen geweest. Die hadden geleid tot verhoging van de arbeidsproductiviteit, indirect ook tot vraag naar arbeid en vermindering van de werkloosheid.

De gedachte dat werkloosheid kan worden bestreden door de vraag naar arbeid op kunstmatige wijze te beperken miskent dat productieve arbeid een multiplier effect heeft. Bekijkt men staten als Singapore waar meer uren per week gewerkt wordt dan hier en geen VUT-wetgeving bestaat dan blijkt een duidelijk en positief verband te bestaan tussen een hogere arbeidsprestatie per werknemer en de totale werkgelegenheid in een land.

Degenen die in de tachtiger jaren tot VUT en ATV besloten, waren politici, ambtenaren, vakbondsmensen en in het algemeen personen die werkzaam zijn in grote organisaties waar geen tijd geschreven wordt, waar de productiviteit van de arbeid nauwelijks wordt gemeten en waar die in elk geval bij de besluitvorming een ondergeschikte rol speelt. In organisaties waar de omzet behaald wordt door het in rekening brengen van geproduceerde arbeidsuren liggen de hier getrokken conclusies meer voor de hand.

Toch blijft het een raadsel hoe dit soort regelgeving zo lang overeind heeft kunnen blijven, ook toen lang en breed in de praktijk gebleken was dat de bedoelde effecten uitbleven.

---

1. Wel te onderscheiden van ADV dagen. ADV dagen krijgt iemand die meer uren werkt dan is overeen gekomen en die veranderen dus in principe niets in het aantal gewerkte uren of in de kostprijs va de werkgever. ATV dagen zijn gewoon extra vakantiedagen. Beide worden geregeld in CAO ’s.
2. Wet aanpassing fiscale behandeling VUT/prepensioen en introductie levensloopregeling, kortweg Wet VPL

---

Dit artikel verscheen vandaag ook op het Blog van Toon Kasdorp