De racistische Critical Race Theory (CRT) kwam voor veel mensen uit de lucht vallen. Alexander van Gouwen bestreed er in 2015 al een vroeg voorbeeld van.

Website Joop heeft altijd veel antiracismeartikelen. Vandaag (in 2015, Red) is het de beurt aan André Kajim en die bakt het wel heel bruin (no pun intended): “Onze hele maatschappij is doordrenkt van racisme” en “Racisme is niet iets irrationeels of iets gebaseerd op vage emoties en gevoelens. Integendeel, racisme is een rationeel concept, geïntroduceerd om ons kapitalistisch systeem vorm te geven en in stand te houden.”

Volgens André zijn alle ‘witte’ mensen racistisch (“In plaats van altijd maar roepen dat we niet racistisch zijn, kunnen we beter erkennen dat dat wel zo is”). Hij geeft echter nog geen begin van bewijs van deze opmerkelijke stelling.

Ik denk dat hij in de war is met het feit dat we allemaal vooroordelen hebben, hetgeen inderdaad waar en ook rationeel is: we kunnen immers niet alles weten maar moeten wel voortdurend beslissingen nemen zodat we die onvermijdelijk moeten nemen op basis van onvoldoende informatie dus vooroordelen. En het is inderdaad goed om je daarvan bewust te zijn, zodat je open staat om die informatie te verbeteren en je vooroordelen te verkleinen waardoor ook je beslissingen beter zullen worden.

Maar het is onzin om te beweren dat we allemaal racistisch zijn. Of om te beweren dat alleen witten racistisch zijn, maar dat heeft een ideologische oorsprong: linkse mensen zien racisme als een onderdrukkingsinstrument zodat per definitie racisme slechts kan voorkomen bij de onderdrukkende groep en dat zijn wij ‘witten’. Maar in werkelijkheid haat de onderdrukte groep de onderdrukkers natuurlijk nog veel meer dan dat de onderdrukkers de onderdrukten, maar het geweld van die onderdrukten tegen de onderdrukkers – vaak in de vorm van terreur –  kan dan weer op veel sympathie bij linkse mensen rekenen en mag geen racisme worden genoemd.

Zelfs ISIS werd zo aanvankelijk nog in bescherming genomen door links: de sjiitische regering onderdrukt de soennieten in Irak zodat het begrijpelijk is dat de soennieten dan in verzet komen en sjiieten gaan opblazen. En christenen zijn natuurlijk per definitie onderdrukkers volgens links, zodat links altijd met genoegen weg heeft gekeken bij de doorlopende genocide op christenen in Irak en andere moslimlanden.

Curieuzer is echter de bewering van André dat het racisme een rationeel concept is dat is geïntroduceerd om ons kapitalistisch systeem vorm te geven en in stand te houden. Dat is natuurlijk lariekoek. Allereerst is het simpelweg natuurlijk om eerst voor je moeder en daarna pas voor je buurman te zorgen en om eerst voor je buurman en daarna pas voor de mensen in Afrika te zorgen.

Elk organisme streeft immers naar het overleven van de eigen genen, zodat ‘bloedverwanten’ – met name onze kinderen – voor ons belangrijker zijn dan de rest. En deze natuurlijke neiging is ook rationeel in de zin dat zo de natuur de zorg voor elkaar het meest efficiënt organiseert: de kosmopolitische situatie waarin iedereen even belangrijk is en iedereen zich dus met iedereen moet bemoeien zal vooral alle zorg in het honderd doen lopen ben ik bang.

Oorspronkelijk was de koning de ‘vader’ van zijn volk: met de opkomst van de Staat is dat gewijzigd in een territoriale aanspraak zodat bv. de koning van de Spanjaarden de koning van Spanje dus van een stuk land werd. Dat is gewoon een kwestie van efficiënte bestuurlijke organisatie. Zowel het liberalisme als socialisme zijn niet racistisch en willen daarom van de racistische landsgrenzen af, maar erkennen de tijdelijke noodzaak van natiestaten omdat je nu eenmaal niet in één keer de hele wereld kunt verbeteren.

Je zou kunnen zeggen dat liberalen en socialisten delen in de stoïcijnse erfenis waarin men naar wereldburgerschap streeft door een serie van steeds groter wordende concentrische cirkels (bij de stoïcijnen gebeurt dat gedurende je persoonlijke ontwikkeling): je maakt eerst (als baby) je lichaam ‘eigen’, daarna maak je je ouders eigen, daarna je stadsgenoten, daarna de mensheid en tot slot de hele kosmos (zoals kinderen het ook leuk vinden om te schrijven: ik woon in dit huis nr. 10 in de Bloemstraat in de wijk Jordaan in de stad Amsterdam in het land Nederland in het werelddeel Europa op de planeet Aarde in het zonnestelsel van de Zon in het sterrenstelsel De Melkweg in het heelal).

Daarom ontwikkelde bv. Stalin (in conflict met Trotski die de wereldrevolutie bleef nastreven) het concept van “socialisme in één Staat”. Maar het doel is om samen te gaan met steeds meer liberale of socialistische landen zodat uiteindelijk er een wereldstaat zonder landsgrenzen is.

Ook het kapitalisme is net als het liberalisme beslist kleurenblind en op geen enkele wijze racistisch: het zal de kapitalist een zorg zijn of zijn koper een Eskimo of Palestijn is en of zijn goedkope arbeidskracht een zwarte Nigeriaan of een blanke Pool is. André verwijst waarschijnlijk naar Lenins doctrine dat de socialistische revolutie niet is uitgebroken in het hoog geïndustrialiseerde westen (terwijl Marx had voorspeld dat de revolutie in Engeland als het hoogst ontwikkelde land zou beginnen) doordat de uitbuiting zich heeft verplaatst naar de koloniën waarmee de kapitalisten tijd hebben gekocht, maar dat heeft niets met racisme te maken.

Een interessant detail in dit verband is dat in de 19^de eeuw het proletariaat thuis een argument tegen de afschaffing van de slavernij vormde: waarom zouden we ons druk maken om de negerslaven in onze koloniën als onze eigen arbeiders het misschien nog wel slechter dan die negerslaven hebben? Immers, naast het moreel-christelijke argument tegen slavernij was er ook het zakelijke motief dat een arbeider vaak eenvoudig goedkoper is dan een slaaf omdat je een slaaf zelf moet onderhouden en huisvesten en dat ook moet blijven doen als het werk door de conjunctuur verdwijnt terwijl een arbeider zichzelf maar moet zien te redden en kan worden ontslagen als de fabriek moet sluiten.

Terwijl het socialisme is blijven steken in het ‘socialisme in één Staat’, nu er van een wereldrevolutie nog geen sprake is, is het liberalisme al een stuk verder: het liberalisme heeft de soevereiniteit van de natiestaten al flink ondermijnd en uitgehold door de universele mensenrechten (zodat natiestaten niet meer zelf mogen weten wat ze binnen hun landsgrenzen met bv. minderheden doen) en door de supranationale instituties zoals de EU en wat wij ‘globalisering’ noemen is in feite de liberaal gedreven vernietiging van de landsgrenzen door middel van het kapitalisme dat zich nooit iets van landsgrenzen heeft aangetrokken (tenzij je – letterlijk – een Muur bouwt).

Zoals de filosoof Žižek betoogt is het multiculturalisme juist een voortbrengsel van het kapitalisme: het kapitalisme beschouwt alle volkeren als gelijkwaardig en buit ze allemaal op dezelfde wijze uit. Een racistische kapitalist kan nooit duurzaam succesvol zijn, want hij zou er slechts afzetmarkten door verliezen (want een Angolees en Chinees willen ook een hamburger en een mobieltje) en onnodig dure kosten maken als hij geen Angolees of Chinees wil aannemen die zijn producten maakt.

Het kleurenblinde en nooit oordelende kapitalisme is in feite altijd het smeermiddel geweest waardoor bijna alle volkeren vrienden zijn en we niet constant in oorlog zijn: zo is Nederland vriend van mensenrechten schendende landen als Saoedi-Arabië vanwege de handel. En de handel brengt ons zo op respectvolle wijze met elkaar in contact waardoor we ook elkaars culturele eigenaardigheden gaan kennen en begrijpen.

Het fenomeen van het nationaalsocialisme demonstreert dat anti-kapitalisme min of meer noodzakelijkerwijs gepaard gaat met rassenhaat: om niet meer mee te willen doen met dat wereldwijde kapitalisme en om toch een hoogwaardige economie te behouden moet je ‘autarkisch’ worden hetgeen alleen maar lukt als je zo veel grondgebied in handen krijgt dat je alle noodzakelijke grondstoffen op je eigen grondgebied hebt  Hetgeen impliceert dat je oorlog gaat voeren tegen andere volkeren om zo hun landen te kunnen innemen.

---

Dit essay verscheen eerder op Geband van Joop.

Meer artikelen van Alexander van Gouwen vindt u hier.

Zie ook verder op Veren of Lood hoe we de discussie over racisme voeren.