Vriendschap in moeilijke tijden is minder eenvoudig aantoonbaar dan vijandschap als onderling conflict ontstaat. Niet elke onenigheid behoeft tot vijandschap te leiden.

Maar het vermijden van vijandschap bij onmin of onenigheid kan erg moeilijk zijn. Stel u de volgende realistische situatie voor: u heeft een intellectuele stellingname betrokken waarmee een goede vriend het totaal oneens is, en die schrijft er een hoogst kritisch maar erg dom vormgegeven en onhandig verwoord artikel over. Als u de gegeven mogelijkheid van het schot voor open doel benut, en met een even groot vuurwerk van woorden gehakt van hem maakt zal hij u niet dankbaar zijn. Zo kent u elkaar wel. Wat te doen?

Een elegante manier is het bestaan van zijn aanvankelijke aanstoot gevende artikel te negeren. Door het niet te lezen ontslaat u zichzelf van de verplichting er op te reageren. Een conflict waarvan u geen weet hebt, kent geen kans op te flakkeren, nietwaar?

De kwestie waarom het hier gaat is dat een goede vriendschap vaak waardevoller is dan het conflict dat die vriendschap verstoren zou. Aan vrijwel iedere botsing van meningen die persoonlijk wordt gaat een vorm van onbegrip vooraf, en het begrip daarvoor bevestigt of ontkent juist een vriendschap. Vriendschappen zijn derhalve als een huwelijk: er zijn momenten dat de imperfectie van de ander gevierd moet worden voor wat zij is: een onvolkomenheid die we accepteren voor het vele dat een goede vriendschap ons geeft. Van uw kant behoort u derhalve na te laten die gevoelde imperfectie te constateren, aangezien een bevestiging of aantonen er van zowel gevoelens van gêne als rancune kan losmaken. Iets dat u juist niet wilt. Vijandschappen vermijden is moeilijker dan een goede vriendschap sluiten.

Met deze overweging hoop ik u mee te geven dat een goede vriendschap niet gebaseerd is op eeuwige gelijkstemmigheid – vriendschap is een eenheid van ziel, maar niet per se van zaligheden.