Wie naar de internationale politiek in het Midden Oosten kijkt, heeft geregeld het gevoel dat er een nieuwe aflevering van Games of Thrones is ingelast. Iets wat velen prachtig vinden – tot het in de praktijk gebeurt.

Het probleem met Game of Thrones is, dat zoals het in beeld is gebracht, het allemaal prachtig, slinks, slim en altruïstisch kan overkomen. Met draken, woeste strijders, verleidelijke maar sluwe vrouwen en wat niet al. Maar als je de boeken leest – ik las ze alle vijf – blijft er weinig van over. De schrijver heeft vele duizenden pagina’s nodig om een op zich vrij eenvoudige intrige – een kroniek bijna – neer te zetten.

Datzelfde geldt voor de Amerikaanse Midden Oosten politiek sinds begin jaren negentig. Simplistisch, met weinig finesse. Men maakte er ook geen geheim van dat de USA de boel wel eens flink op zou schudden. Met de val van The Evil Empire (Sovjet Unie) leek de gelegenheid te mooi om niet te benutten voor een enorme uitbreiding van de macht van de Goede Krachten in de wereld. En te mooi was het dan ook.

Onderstaand filmpje (slechts 8 minuten van uw tijd) toont de Amerikaanse viersterrengeneraal Wesley Clark tijdens een voordracht in 2007. Hij vertelt over zijn eerste kennismaking met de politiek van de neocons, hun directe doelen en de manier waarop ze het wilden aanpakken. Opnieuw: weinig finesse, maar helaas met nog minder besef van de historische beperkingen van dergelijke verschuivingen.

.

Het filmpje, dat ik gisteravond voor het eerst zag, is fascinerend. Dat het van een bedenkelijke moraal te kennen geeft, is in de Hogere Politiek van weinig belang. Het is niet zinvol het langs een dergelijke meetlat te leggen. Belangrijker is het besef, dat we heden ten dage met de gevolgen zitten. En dat de geest van de Neocons zich stevig genesteld heeft in het Amerikaanse Pentagon, maar dat het niet is wat de president wil. Obama staat voor een andere tak van het evangelisch messianisme dat Amerika zo eigen is, en hij denkt dat mensen het goede zijn toegedaan. Een minstens zo naïef wereldbeeld als dat van de Neocons, wier strategie in het MO eenvoudig kan worden samengevat als: de laatste push naar een betere wereld.

Die hapering in Amerikaanse besluitvaardigheid heeft nog een andere diepgaande wortel, die ironisch genoeg ook stamt uit de boezem van de Amerikaanse Republikeinen: de drang de overheidsuitgaven zo veel mogelijk te willen beperken – als er een Democraat aan het bewind komt. Obama is voor Amerikaanse begrippen tamelijk links, en de natuurlijke terugslag in de samenstelling van het Congres heeft hem genoopt de militaire uitgaven terug te schroeven. Niet heel succesvol, maar de politiek van de Neocons vereist nu eenmaal een volledige inzet van de beschikbare middelen. En de strategie van de Wolfowitz-doctrine vereist een totaal commitment. Waartoe Obama niet bereid bleek.

Het onderuit halen van onfrisse regimes in Irak, Afghanistan en recenter in Libië, heeft krachten losgemaakt die nauwelijks nog beheersbaar zijn voor een USA die beschikt over al haar krachten – die echter al in lange jaren strijd zijn uitgeput in zinloze pogingen het MO om te vormen naar een soort van democratisch geregeerd gebied. Hubris, al voert het te ver daarover hier uit te wijden. Zoals de historicus Paul Kennedy schreef: de wereldmacht van staten gaat ten onder aan Imperial overstretch. Na Irak en Afghanistan was de koek al meer dan op – vooral financieel-economisch. Het bevorderen van de val van Ghadaffi, was erger dan een misdaad, het was een fout. (Talleyrand)

De relevantie van Games of Thrones, waarmee ik dit stukje opende, is helaas groter dan het gebrek aan finesse in de Amerikaanse MO-politiek. Games of Thrones start op een moment, dat een bestaand evenwicht wordt verstoord, en Jan en Alleman denkt dat er kansen zijn de eigen positie te verbeteren. En dan komt simpel gezegd het dak naar beneden, omdat allerlei onvoorziene factoren van groter belang blijken te zijn dan de eerste hoofdrolspelers mochten te vermoeden.

Games of Thrones kan alleen eindigen – hoewel ik sterk vermoed dat de schrijver het nooit zal afmaken – met een finale waarin vanaf de zijkant van het toneel iemand opduikt die de boel bij elkaar veegt en een nieuw evenwicht hersteld. Is dat wat de Russen, op de achtergrond gesteund door de Chinezen, nu doen? Het is mogelijk. Als de Russen de lessen van de val van de Sovjet-Unie goed hebben geleerd, zullen ze na het overeind houden van Assad de militaire bemoeienis afbouwen, en streven naar een nieuw machtsevenwicht. Putin leek daar in eerste instantie op uit met zijn tegenzetten in Oekraïne (tegen EU en USA), maar als het succes hem of zijn opvolger naar het hoofd stijgt weet niemand waar het zal eindigen.

————————————————————————————————————-

Volg ook ons Dossier Wereldpolitiek USA en Dossier Syrië