Dat we sinds een paar weken bij tijden tijd gunstige berichten horen uit Spanje betekent niet dat het er ook echt goed gaat. Belangrijker is, dat er al een paar maanden nog geen serieuze aanleiding was de zaak eens goed tegen het licht te houden. Zèlfs zou je kunnen zeggen, dat financiële journalisten ietwat huiverig zijn gebleken om ook echt door te vragen als het er op aan kwam. Hetgeen onderaan dit artikel dan ook vernietigend duidelijk wordt.

Ondanks de mild optimistische stemming die de laatste maanden lijkt te heersen is er sinds de Italiaanse verkiezingen vorige week nochtans enige aanleiding tot ongemak. De uitslag deed de koers van Italiaanse staatsleningen geen goed, en in het kielzog daarvan steeg ook de Spaanse 10-jaarsrente opnieuw. Extra vervelend zijn ondertussen de geruchten over een militaire coup vanwege het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven, maar voor de regering is de economie voorlopig een ernstiger probleem.

In december verklaarde de EU dat het ergste van de Eurozonecrisis voorbij was. Niemand die wist waarop dat gebaseerd was, en niemand die het weten wilde. 2013 zou een jaar worden waarin de landen van de Eurozone hun wonden zouden likken, concrete en ferme maatregelen zouden afkondigen en er geen directe bedreigingen aan de horizon waren. Zoals hierboven al gezegd, concrete grote rampen ontbraken in de eerste twee maanden van dit jaar weliswaar, maar zijn de cijfers werkelijk gunstig? Spanje zit weer tot de nek in de ellende, al had het land het lef vrolijk te verkondigen dat het in 2013 onder de 7% GDP tekort zou weten te blijven, en dat men verwachtte het gevraagde doel van 3% in 2014 te realiseren. Hoe goed doet Spanje het sinds het begin van de crisis in 2009?

Niet wat je noemt indrukwekkende vooruitgang.Spanje betaalt momenteel jaarlijks 26,055 miljard aan rente, een toename van 17,3% in 2012, oftewel 3,8 miljard euro en een kist wisselgeld. De winsten van het bedrijfsleven zijn in het 4e kwartaal met 72% verschrompeld, hetgeen aangeeft welk een vermindering aan belastinginkomsten de overheid in 2013 nog te wachten staat.

De regio’s zijn naar eigen zeggen redelijk op koers, met gemiddeld slechts een overschrijding van 0,23% op het toegestane tekort. Het aantal lijken dat daar de afgelopen jaren uit de kast tuimelde, gevoegd bij de gewoonte van de centrale overheid in Madrid om taken zonder budget naar de regio’s over te hevelen en het budget als bezuiniging in te boeken, stemmen echter weinig hoopvol. Volgens het IMF:

.. boekt Spanje vooruitgang met de hervorming van zijn financiële sector.

Om de vooruitgang door het programma te kunnen waarborgen, is het belangrijk dat de gezondheid van het financiële systeem nauwlettend wordt gevolgd en dat de hervormingsstrategie indien nodig wordt aangepast.

Het IMF voegde hieraan godbetert het nog toe dat men bonussen voorlopig ongepast vind.

Interessante en hoopgevende mededelingen, maar de waarheid ligt subtiel anders. Spanje heeft recent alle verliesgevende onroerendgoedportefeuilles ondergebracht in één ‘bad bank’. Hoe diep de put waarin dit vehikel zit precies is of worden zal weet nog niemand. Wat we wel weten is dat vorige week bekend werd dat Bankia, dat vorige pronkstuk van stoffer-en-blik-politiek toen in 2010 zeven regionale banken werden samengevoegd, in 2012 een recordverlies van 19,2 miljard euro boekte, en bovendien nog 26,8 miljard reserveerde voor toekomstige verliezen.

Maar de vooruitzichten worden pas echt angstwekkend als we eens kijken hoe de Spaanse economie zich ontwikkelt.

Zoals u weten zult moet Spanje competetiever worden, en aangezien devalueren niet kan vanwege de euro, moet de rendementsverbetering uit de lonen komen. Bovenstaand grafiekje lijkt er goed uit te zien, maar helaas worden vooral de ambtenarensalarissen verlaagd, niet die in de private sector. De handelsbalans lijkt vooral te verbeteren door compleet instortende importen, niet door een toename van de export.

Vergelijken we met eerdere gevallen van instortende en weer opkrabbelende economieën, dan wordt duidelijker dat er nog weinig is bereikt:

Met als klap op de vuurpijl de enige echte graadmeter voor succes: de ontwikkeling van het GDP. Het gaat dan speciaal om de meest rechtse grafiek.

Hoe hard de bezuinigingen tot nog toe in Spanje ook aangekomen zijn, er is nog niets bereikt dat ook zoden aan de dijk zet.

Nu er toch weer wat probleempjes lijken op te duiken in de Eurozone, kreeg ECB-president Draghi deze week enige vragen voorgelegd waaruit hij zich niet overtuigend wist te draaien, al deed hij een dappere poging. In september kondigde Draghi vol bravoure aan dat de ECB alles zou doen wat nodig was om de prijs voor perifere staatsleningen op een aanvaardbaar niveau te houden. De naam van dit nog steeds niet gebruikte anti-rentewapen was OMT (Outright Monetary Transactions). De financiële markten – onuitgesproken zeer diep onder de indruk van een centrale bank van een grote munteenheid die aankondigt voluit te zullen gaan – lieten het er niet op aan komen, en de rente voor de perifere landen zakte terug naar een houdbaar niveau. Het begon met een vraag, dat nu de rente van de periferie weer omhoog ging, of het OMT klaar stond.

Draghi: On OMT, I mean the rules of OMT are what they are. So we will see, and it is not in our capacity. The ball is entirely with the governments; I have seen this on and on and on. OMT remains, is in place. It is a very effective backstop, and it is there. But you know the rules.”

Financial Times: Mr. Draghi, you just said that we know the rules on OMT. I don’t think I am alone in saying actually that I don’t think we do. The only thing I am aware of that you published a 440-ish word statement that you sent out to us in September, and other than that it feels like we’ve pieced it together. So would you consider giving us at some point a written point by point this is how it works, this is what a country must do, or is this a deliberate policy to keep it a little bit vague.

Draghi: I am not sure I understand your question. I think by now, and in fact you stopped asking questions about how the OMT works because you understood how it works. I mean we’ve gone through all the conditions that would make a country eligible for OMT, and we said that this would be a necessary but not sufficient condition for the ECB to step in, and we listed the conditions. If you are referring to the legal documentation, that’s another thing, we are still working on it, and it’s coming out but that’s it.. The OMT had never been created to support countries in their access to market; OMT was meant as an effective backstop to remove the tailrisk from the Euroarea.

Dus de regels zijn wat de regels zijn. Verder is er niets bekend, en opnieuw (dit is al de tweede keer) zien we hier dat Draghi de financiële markten zes maanden met blufpoker op afstand heeft weten te houden. Best knap natuurlijk, maar pokerspelers waarvan bekend is dat ze altijd bluffen, komen maar zelden met geld thuis. Het illustreert opnieuw de wanhopige situatie waarin de EU en ECB zich bevinden. Slechts door de boel aan elkaar te liegen blijft het bouwsel nog eventjes overeind. Wie het met eigen ogen aanschouwen wil, kan de hierboven weergegeven communicatie hier zien (de bewuste uitwisseling begint op 46:50 en gaat dan verder).

Wat betekent dit? Dat er geen enkele verdedigingswal is tegen speculatie tegen de staatsleningen van de EU-periferie, tenzij de ECB zou besluiten onbeperkt geld te gaan bijdrukken. Helaas voor de ECB is dit voor Duitsland volstrekt onacceptabel, zeker in een verkiezingsjaar. En dit harnas van de blote keizer zou het nog zes maanden (tot de Bondsdagverkiezingen) uit moeten houden? In het eerste deel van dit artikel heeft u kunnen zien hoe Spanje er aan toe is. Een stijgende rente is niet meer dan logisch, uitblijven ervan is voor de geldgevers eigenlijk onverantwoord.

Auw auw auw.

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.