Schulden maken niemand blij. Niet degenen aan wie de schuld ooit moet worden voldaan, niet diegenen die de schuld ooit aangingen/veroorzaakten/op hun nek kregen. Want een vervelend kenmerk van veel schulden is dat het vaak gaat om geld dat al is verteerd. Lang nadat het plezier vergeten is blijft de pijn irriteren.

Voor wie denkt dat bovenstaande overdreven is, of een logisch gevolg van een ondoordachte handeling: ja, dat klopt, misschien. Maar het werkt door in de manier waarop mensen ermee om gaan. We leven nu eenmaal in een maatschappij waar het begrip schuld niet langer wordt gezien als een verplichting, maar als een onrechtvaardige last. Met alle consequenties die dat heeft.

De gemeente Den Haag gaat nu de schulden verlichten van 18.000 jongeren. Een prachtig klinkend plan van een PvdA-wethouder ,die bekend staat als een politicus met een enormcliëntenbestand. Maar wat mij vooral trof was de hoogte van het bedrag: €11.000,- per persoon was de score! Ik vroeg me daarover dus dingen af.

Het schuldbedrag is niet wat je zegt iets dat je opbouwt door je persoonlijke lening te overschrijden en daarna de rente niet meer te kunnen voldoen (Grieks scenario). Sowieso kan ik me slecht voorstellen dat iemand deze jongeren zoveel geld heeft geleend dat dit zo onbetaalbaar werd dat ze al op jeugdige leeftijd zo diep in de financiële problemen kwamen. Wat is dan het scenario waarmee deze jongeren gezamenlijk circa €200 miljoen konden verbrassen?

Het wordt nergens besproken, maar ik wil wel een gokje wagen. Eigenlijk kan ik er maar één bedenken: veel te lang telefoneren naar het buitenland met een mobiel abonnement. Dat verandert wel iets aan de zaak vind ik.

Zelfs in de meest vriendelijke variant kan ik niet anders dan concluderen dat hier een vorm van zorgplicht is genegeerd: de verplichting te voorkomen dat mensen zich zonder kennis van zaken te diep in onaflosbare schulden kunnen steken. Banken hebben die zorgplicht al met hypotheken. Waarom telefoonboeren die niet hebben met kwetsbare jongeren is me een raadsel. Het bedrag van €11.000,- pp en het aantal jongeren dat dit probleem heeft laten zien dat als er ooit enige aandacht aan een dergelijke zorgplicht besteed is, die onvoldoende wordt nageleefd.

Per saldo is het wat mij betreft dus een probleem van telefoonboeren. Is het ingewikkeld om een afremming in die telefoons in te bouwen? In het geheel niet: als ik een lang gesprek heb met mijn vriendin, horen we na twee uur klik en het wordt de verbinding verbroken. Met de huidige technologie moet het een peulenschil zijn in te bouwen dat wie boven een bepaald maximum uitkomt wordt afgesloten van verdere communicatie totdat die eerste schuld – zeg €500,- – is voldaan. Ik ben me bewust dat er wegen hier om heen zijn, die de halve garen die per se willen bellen en de consequenties later nog wel eens zien, kunnen ontwijken. Maar je moet ergens beginnen.

Nu krijgen de telefoonboeren via een ingewikkelde constructie alsnog een deel van hun geld door jongeren gemeenschapswerk te laten doen. Dat moet een behoorlijke tijd kosten, en het geeft de gemeente bovendien de beschikking over een enorm reservoir extreem goedkope arbeidskrachten. Niet alleen wordt daarmee een moderne vorm van schuldslavernij gecreéerd waarmee niemand echt geholpen is, maar de vraag dient zich aan wat er gebeurt na afloop van de schuldafbetaling? Zijn het dan al geen jongeren meer? Carrière maken in dienst van de gemeente zullen er maar weinig. Dit zal geen oplossing betekenen, hoogstens een verschuiving van een moeilijk probleem naar een op termijn onoplosbaar probleem.

Dat er ook sprake zal zijn van een bedekte vorm van verdringing op de arbeidsmarkt lijkt onafwendbaar, dat er ineens zoveel extra incidenteel zinvol werk gevonden worden kan is wensdenken – het wordt gewoon schoffelen. En dat de gemeente Den Haag zorgt goedkope arbeidskrachten te recruteren door haar eigen kredietwaardigheid als onderpand te geven is wel slim, maar ik vraag me in gemoede af of er mensen daadwerkelijk door worden geholpen.