Rituele emoties van politiek & pers – geschoktheid
Politiek en pers zijn minder een logische twee-eenheid dan men geneigd is te veronderstellen. Achter het gemeenschappelijk taalgebruik gaan weinig of geen parallelle ideeën schuil. Zo heeft ‘geschoktheid’ voor beide partijen een andere betekenis.
Het belangrijkste politieke woord van dit moment is ‘geschoktheid’. Het is het moderne Parbleu! – een uitroep over iets dat slecht uitkomt, en zo mogelijk uit de aard van de kwestie zelf eens temeer onwenselijk is. We horen het vrijwel dagelijks, en dat ontneemt het overduidelijk de scherpte die het ooit bezat. Door de intensiviteit van de moderne communicatie is de vraag of een woord dat meer dan gemiddeld gebruikt wordt haar scherpte behouden kan al beantwoord, en ‘geschoktheid’ staat onder druk. Als het niet zo’n nuttig begrip was, zou het al lang de weg zijn gegaan van ‘gaaf land’ en ‘iedereen doet mee’.
Erger misschien is dat het moeilijk vervangbaar is. Wat is de overtreffende trap van geschoktheid? Wellicht: ‘daar moeten we direct iets aan gaan doen’, hetgeen een volgende stap in het politieke denkproces aan geeft. Geschoktheid zelf is namelijk een loze term par excellence. Niet alleen impliceert het dat iets ernstig is, maar ook dat er niet snel een goede oplossing voor te vinden zal zijn. Tegelijkertijd suggereert het meer actiebereidheid dan: ‘ik sta paf’. Hoezeer dat ook geregeld een betere uitdrukking zou zijn omdat het vaak over zaken gaat die politici – voor ze er onontkoombaar mee werden geconfronteerd – nauwelijks beseffen wilden.
Het Binnenhof is een afgesloten biotoop die de regie van de rest van het land geacht wordt te voeren. De moderne snelheid van gebeurtenissen maakt dat men steeds vaker vooral achter de feiten aan loopt – niet in het minst doordat partijpolitieke obsessies al snel uitmonden in een tijdelijke of zelfs permanente blindheid voor de realiteit, die vervolgens ook nog eens in de pers wordt vastgehouden. Door de pers ook uit eigenbelang overigens, want die stilering vereenvoudigt hun werk.
Waarmee ik maar zeggen wil is dat de echte clichés van het Binnenhof door de pers juist zo dankbaar worden aangegrepen doordat het de zaken overzichtelijk houdt. Dàt is het gemeenschappelijke belang van pers en politiek om in clichés te spreken, terwijl beiden tevens de indruk wekken actief met een onderwerp bezig te zijn. Want, en dat is een laatste implicatie van geschoktheid die ik hier noemen wil: geschoktheid is zowel een doorschuiven van een hete aardappel als een verzoek (via de pers) om actieve bemoeienis van een hogere instantie. In dit geval het bevoegd gezag: de regering. Het is de trap tegen de machinerie waarmee men openbaar probeert aan te geven wat een overbelaste ober op een druk terras u van verre toeschreeuwt: mijn collega komt zo bij u!
Een vergelijking waarvoor heel veel te zeggen is, in al haar implicaties. Het stelt de pers tevreden, maar de klanten steeds minder.
Schitterend artikel gvd.
Geschokt, onaanvaardbaar, onwenselijk, geen ‘actieve’ herinnering, oorlog zonder EU, kwetsbare groepen, herken me daar niet in, populistisch, ligt juridisch moeilijk, het democratisch bestel laat dat niet toe, in het belang van Nederland, de noodzakelijkheid van een groene transitie, valt nu eenmaal onder godsdienstvrijheid……… zo kun je urenlang doorgaan.
Mantra’s herhalen zonder effectief iets bewezen ten goede te veranderen, en er schaamteloos met steeds dezelfde mantra’s overheen kletsen als het volk het ergens niet mee eens is en daar valide argumenten voor heeft.
Omdat het nu eenmaal zo werkt: als je iets maar vaak genoeg herhaalt gaat de massa er vanzelf in geloven.
En als ze er toch niet in geloven, maar je gewoon nooit de argumenten van het volk serieus neemt geven ze het vanzelf wel een keer op.
En als ze het niet opgeven dan passen we razendsnel de wet aan zodat ze niet toch nog een mogelijkheid tot inspraak hebben.
Als je (een aanzienlijk deel van) het volk en volksvertegenwoordigers maar vaak genoeg van rechtspopulisme of zelfs extremisme beschuldigt, worden ze vanzelf uitgesloten. Uit de landelijke politiek, de gemeentepolitiek, uit universiteiten, uit media, zelfs uit gewone banen.
De politiek is door partijbelangen en persoonlijke belangen van politici dusdanig uit balans geraakt dat de realiteit er blijkbaar niet meer toe doet.
Ook zo’n Gouwe Ouwe is dat de volksgezondheid op geen enkel moment in het geding is geweest. Geneesmiddelen en andere producten uit China en India die niet gecontroleerd worden en vaak gevaarlijke of een onwerkbare meuk betreffen, balkons die samen met complete verdiepingsdekken die naar beneden komen. Paar voorbeelden van de duizenden die op Google Search te vinden zijn.
‘Met de kennis van nu’ was ook een sterke. Balkenende is er groot mee geworden.