Met onze rechtspraak is van alles aan de hand. Na de twee opzienbarende rechtsgangen, van Urgenda tegen de staat en de uitspraak tegen Shell, trok menige rechtsgeleerde de wenkbrauwen op. Terecht, want met dergelijke vonnissen en arresten raakt de rechtspraak aan klimaatdictatuur.

Kritiek op de rechtspraak én de overheid wordt al snel beschouwd (door de AIVD en politici) als ondermijning van de rechtsstaat en de democratie, en doorgaans op één lijn geplaatst met extreemrechts, populisme en fascistische neigingen c.q. wappiërs en ‘bruinhemden’. Dat het andersom ligt lijkt eerder waarschijnlijk: binnen een rudimentair statelijk en rechterlijk denkraam vindt men kritiek op de rechtsstaat en de legitimiteit van het politiek kartel gevaarlijk en een bedreiging. Discussie hierover wordt in de social media en de MSM zo veel mogelijk onderdrukt, zie ook de Denktank Covid-Desinformatie van onze overheid.

Beide klimaatprocedures verdienen niet de rechterlijke schoonheidsprijs en de gang van zaken mag als heel jammerlijk en schadelijk voor het Nederlandse rechtsgevoel worden beschouwd. De rechterlijke kaste liet zien dat zij fundamentele regels aan haar laars lapt en opportunistisch partij kiest voor ‘wereldverbeteraars’ als Milieudefense en Urgenda, wetten negerend en op grond van arbitraire, zelfgekozen conclusies fopwetenschap een plaats geeft in het recht.

In de procedure van Milieudefensie tegen Shell oordeelde de rechtbank Den Haag in 2021 dat Shell tegen 2030 in de gehele keten de CO₂-uitstoot met 45% moet verminderen ten opzichte van 2019. Shell tekende hoger beroep aan. Het was voor het eerst dat een rechter van een privaat bedrijf eiste dat het zijn klimaatbeleid aanscherpt. Het bedrijf vindt dat niet redelijk en ook deels onhaalbaar, omdat het geen controle heeft over het gedrag van klanten. Een andere rechterlijke dwaling ligt in het feit dat, wanneer het gaat om omgevingsrecht, bezwaarmakers alléén ontvankelijk zijn wanneer zij een direct belang kunnen aantonen, Milieudefensie dus niet.

De volledige zaak was gebouwd op het bestaan van ‘gevaarlijke klimaatverandering’, wat de rechter honoreerde terwijl kritische natuurwetenschap werd genegeerd. Curieus daarbij was tevens dat de advocaten door hun opdrachtgever Shell kennelijk waren geïnstrueerd om niet al te veel wetenschappelijke bewijzen aan te voeren en niet te hard te keer te gaan, want dat zou bij de overheid wel eens in het verkeerde keelgat kunnen schieten. Dezelfde overheid waarvan Shell nog heel wat miljoenen subsidie verwachtte voor – overigens zinloze – waterstofprojecten…

De zaak kreeg onlangs een vervolg bij het gerechtshof Den Haag, waar onder andere Clintel – met volmachten van zo’n 3600 particulieren – zich bij de zaak wilde voegen. Clintel voerde talrijke andere bezwaren aan tegen de stellingen van Milieudefensie. Die het Hof uit de lucht gegrepen samenvatte als ‘bezorgdheid over energiezekerheid tegen een redelijke prijs’, waarna afwijzing van de voeging volgt.

Terwijl de stichting ook onder andere beperkingen op het eigendomsrecht, ongunstige milieueffecten van meer windturbines en het contraproductieve effect van de vermindering van de gaslevering op de CO₂-uitstoot alsmede het waarborgen van energiezekerheid aanvoerde. Ten onrechte concludeerde het Hof tevens dat aan de zaak, zoals in de rechtbank gesteld, niet meer getornd mocht worden: een juridische misser want in hoger beroep moet de hele zaak worden overgedaan.

Jantje-van-Leiden
Vergelijkbare arbitraire interpretaties van de rechterlijke macht speelden tevens een rol in de rechtsgang van Urgenda tegen de Nederlandse staat. De bevestiging door de Hoge Raad van het vonnis van de Rechtbank inzake de eis van Urgenda dat Nederland in 2020 25% minder CO₂ dient uit te stoten dan in 1990, gaf aanleiding tot grote beroering. De Haagse rechter in het Urgenda-proces deed alsof wetenschappelijk de gevolgen van deze specifieke vorm van uitstoot vast staan, maar dat is niet zo. Omdat 70% van de rechters D66,GL of PvdA stemt? En was de Landsadvocaat door de staat geïnstrueerd tot een Jantje-van-Leiden?

De milieuclub maakte daarnaast ook nog eens ten onrechte gebruik van een andere rechterlijke dwaling. Als het gaat om omgevingsrecht zijn bezwaarmakers alléén ontvankelijk wanneer zij een direct belang kunnen aantonen. Organisaties die beweren het algemeen belang te behartigen kunnen dit nu via de notaris met een juridische truc in hun statuten vastleggen en voilà! Behalve in het bestuursrecht kwam het later ook in het civiele recht terecht, wat mede leidde tot het Urgenda-arrest.

Zo’n organisatie mag wel – zoals erkend in het Urgenda-arrest-mede namens alle ingezetenen procederen, zonder dat deze hiermee hebben ingestemd, de gewone burger niet. Dat is strijdig met art. 6 EVRM: in een rechtsstaat is het aan een burger zelf om te kunnen bepalen of door of namens hem wordt geprocedeerd. Overigens ‘vergat’ de Hoge Raad niet alleen art. 6 EVRM. maar ook art. 12 Wet Algemene Bepalingen.

‘Democratie onder curatele’
In een interview motiveerde de advocaat van Urgenda de tegen de staat ingestelde procedure met de woorden dat de democratie ‘onder curatele moet worden gesteld’, omdat deze het gevoelde klimaatprobleem niet adequaat aanpakte. Dat namens alle ingezetenen werd geprocedeerd – zonder dat hun instemming nodig werd – was uiteraard ook voor de Haagse rechters geen probleem.

De indringende toetsing aan mensenrechten in dergelijke door algemeen belangorganisaties uitgelokte uitspraken – komt, zoals in het Urgenda-arrest, neer op een zodanig oprekken van mensenrechten dat van juridische wichelroedelarij kan worden gesproken. De rechter op de stoel van de politiek…

Kenmerkend voor autoritaire heersers is dat ze democratische besluitvorming overbodig en slechts tijdrovend achten. Wat is eigenlijk dan nog het verschil met rechters die – zoals in de Urgenda-zaak – menen de democratie onder curatele te moeten stellen?

Inbreuk op de rechtsstaat
Degenen die dergelijke eenzijdige uitspraken toejuichen, maar anderzijds stevige kritiek uiten op ontwikkelingen in Polen en Hongarije (waartegen binnen de EU inbreuken wegens schending van democratisch-rechtsstatelijke kernwaarden zijn aangespannen) zouden zich moeten afvragen of dat niet van enige arrogantie getuigt, zeker omdat de EU zelf, gelet op haar democratisch tekort, zeker niet zou voldoen aan de criteria om te worden toegelaten tot de EU.

“Maar in de Urgenda-zaak baseerden de Haagse rechters zich op wetenschappelijke inzichten”, zo luidt een veelgebruikt argument vóór hun uitspraken. Als dat een deugdelijk argument zou zijn, zou – wat er van die inzichten ook zij – de hele democratie maar beter direct kunnen worden vervangen door een expertocratie: beslissing door deskundigen.

Autoriteiten zijn dan in de praktijk de experts: een autoritaire heerser pleegt zich ter rechtvaardiging van zijn beslissingen te beroepen op door hem aangewezen experts en de door het regime benoemde rechters volgen braaf, zoals onlangs weer eens het geval was bij rechtszaken over stikstof en het Coronabeleid.

---

Over de zaak met Urgenda kunt u hier meer lezen. Kritische beschouwingen over Milieudefensie vs. Shell leest u hier.