in politiek en staatsrecht herhaalt de geschiedenis zich geregeld. En ook al is minister Ollongren naar mijn beste weten nooit secretaresse geweest, ze gedraagt zich wel zo.

Zozeer zelfs dat ik een oude titel en column uit 2017 hier vrijwel in zijn geheel had kunnen overnemen. Maar om het leuk te houden beperk ik me tot de sleutelalinea:

Waar het in dit geval concreet om gaat, is dat de uitspraken van een minister in functie – en net als een politiemens ben je dat 24 uur per dag – in lijn geacht worden te zijn met de standpunten en het beleid van het kabinet. Indien het kabinet niet langer met één mond spreekt, is er een crisis waarbij meestal een of meerdere ministers (de uitdragers van een afwijkende mening) het veld dienen te ruimen. Zo werkt het in ons staatsrecht.

Nu is er de kwestie Ollongren, met een minister die uitspreekt dat et met het burqa-verbod geen vaart zal lopen tot men bedacht heeft het uit te voeren, en bovendien in den vreemde uitdraagt dat Nederland voor een Europees leger zou zijn, lijnrecht in gaande tegen formele de uitspraken van de premier van haar kabinet.

Dat beide zaken tegelijkertijd naar buitenkomen heeft overigens iets vreemds, dat het dan weer een mediapikant randje geeft. De plotselinge ophef over de toespraak in Denemarken waar de NOS het vooral over heeft, valt precies samen met de uitspraak over het boerka-verbod. Dat laatste lijkt staatsrechtelijk een veel ernstiger zaak, omdat het suggereert dat wetgeving pas door de regering wordt geïmplementeerd als het haar beter uitkomt.

Minister Kajsa Ollongren maakt nog geen haast met de invoering van het boerkaverbod. De wet is in juni al aangenomen, maar er zijn nog geen gesprekken gevoerd over hoe de wet moet worden gehandhaafd.
Het boerkaverbod werd in juni in de Eerste Kamer aangenomen. Het wetsvoorstel verbiedt het dragen van gezichtsbedekkende kleding in onderwijs- en zorginstellingen, overheidsgebouwen en in het openbaar vervoer. Wie zich niet aan het verbod houdt, riskeert een boete van 410 euro.

Maar premier Rutte heeft ontkend dat het kabinet een dergelijke uitstelaanpak zou kiezen. Opnieuw botsende opinies vanuit het kabinet, al kun je in het geval van Rutte argumenteren dat hij hetzelfde bedoelt als Ollongren, maar het wat eleganter aan de man brengt.

Het vervolg
In het geval van de Deense uitspraken zal de minister door het stof moeten, daar valt niets aan te verhelpen. Een groot drama hoeft dat niet te worden, en zonder het boerkaverbod zou het naar mijn oordeel ook nooit ter sprake zijn gekomen. Ikke-dom-geweest-in-buitenland zou genoeg moeten zijn, al ging de minister wel erg ver in haar analyse:

Volgens Ollongren zijn er drie belangrijke ontwikkelingen die een Europees leger onvermijdelijk maken. Allereerst trekken de Verenigde Staten hun handen steeds meer af van de verdediging van Europa. Daarnaast toont Rusland zich steeds agressiever, bijvoorbeeld door delen van Oekraïne te annexeren.
Maar ook de brexit is volgens de Nederlandse vicepremier zo’n ontwikkeling. “Dat betekent voor de EU dat het land met de meest geavanceerde krijgsmacht ons verlaat.”

De regeringspartijen zullen dat excuus (soms grommend) accepteren. Het rekt de eenheid waarmee het kabinet spreekt op, maar niet levensgevaarlijk.

Zo op het oog is het verschil van mening met de uitspraken van de premier over de uitvoering van een wettelijk verbod ook niet onoverkomelijk, Rutte zegt dat het natuurlijk zal worden gehandhaafd, en Ollongren houdt wat af door te praten over de problemen die de handhaving geven gaat. Dat dat iets suggereert alsof er een cameraflitssysteem in de binnensteden moet worden aangelegd, terwijl instructies aan de politie over wat een burqa is niet al te ingewikkeld lijken is pijnlijk maar in lijn met de politieke meningsverschillen hierover.

Maar toch zit daar een addertje onder het gras. Door de uitspraken van de Amsterdamse burgemeester, en de bijval uit steden als Utrecht en Amsterdam, is dit geen vrijblijvend verschil van interpretatie van hetzelfde proces dat kan worden weggewuifd. De minister heeft nu de keus tussen meer haast maken met de uitvoering of in ieder geval de burgemeester van Amsterdam stevig op haar nummer zetten. Beiden zullen haar weinig aangenaam zijn, zeker niet als in een Kamerdebat over de uitspraken – dat zeker komen zal – de Kamer aan geeft op de hoogte te willen worden gehouden van de voortgang van de uitvoering in Amsterdam en andere steden, die denken de wetten van het land naar eigen inzichten te kunnen bijbuigen.

Wordt het toch nog ongezellig.

---

Update

Naar aanleiding van PvdA-vragen vandaag meldde minister Bijleveld dat het kabinet bij zijn standpunt blijft en dat die verklaring ook namens vicepremier Ollongren werd gedaan. Bijleveld:

,,Ik spreek namens het hele kabinet.”