Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken wil noodlijdende pensioenfondsen extra tijd geven om de dekkingsgraden op peil te brengen. Daarmee hoopt hij miljoenen euro’s aan pensioenkortingen te voorkomen.

Koolmees moet de Tweede Kamer laten weten hoe hij ‘onnodige pensioenkortingen’ wil voorkomen. De Kamer heeft in september unaniem een motie aangenomen waarin wordt gesteld dat de minister ‘onnodige’ kortingen volgend jaar moet voorkomen. Voor 20 november moet Koolmees aangeven hoe hij dat gaat doen. De minister zegt een oplossing te hebben, maar wil met verschillende partijen overleggen over een ‘pauzeknop’ voor pensioenfondsen. GroenLinks en PvdA eisen dat Koolmees voorkomt dat pensioenen volgend jaar gekort worden. Ze willen dat hij de regels aanpast, anders dreigen ze hun steun voor het Pensioenakkoord in te trekken. De Nederlandsche Bank (DNB) wil juist dat fondsen snel korten, om grotere problemen in de toekomst te voorkomen. Ook bij D66 en VVD is uitstel van pensioenkortingen omstreden. Laten we eens inzoomen op de achtergronden van deze malheur, die al zo lang doorzeurt.

Klaas Knot, president van DNB sprak zich uit tegen de Europese Centrale Bank, die de rente verder omlaag duwt. “Het staat in geen verhouding tot de huidige economische omstandigheden en er zijn gegronde redenen om de effectiviteit in twijfel te trekken”. De maatregelen bevorderen de economische groei niet, maar straffen spaarders en gepensioneerden. Nu adviseert Knot om de pensioenen te korten. Merkwaardig. Knot adviseert te korten terwijl hij tegenstander is van de rentedaling van de ECB die het korten mede veroorzaakt. En dat terwijl beleggingsrendementen al vele jaren uitstekend zijn. Dat spoort niet. Een rekenrente van 0% is absurd bij een pensioenvermogen van 1,5 triljoen euro. Daar is niet tegenop te beleggen.

We hebben tot de millenniumomslag prima met een vaste rente van 4% gerekend. Pensioenfondsen zijn lange termijn beleggers. Daar past geen variabele rekenrente bij. De dekkingsgraad geeft geen goede indicatie of er voldoende geld in kas is om aan alle toekomstige verplichten te voldoen. Als de verplichtingen verdisconteerd worden tegen variabele rente zal dat nooit een correcte weergave zijn van de feitelijke waarde van toekomstige verplichtingen. We stemmen beleid af op een verkeerde indicator.

Beleggingsrendementen waren de afgelopen jaren fantastisch en ook dit jaar prima. Maar pensionado’s zien er niets van terug, integendeel! Nu korten is prachtig voor jongeren, maar rampzalig voor ouderen. Dat is niet uit te leggen. De toekomstige beleggingsrendementen zullen waarschijnlijk minder goed zijn als de afgelopen 30 jaar, want de rentedaling loopt ten einde en pensioenfondsen die meer dan 50% in vastrentende waarden beleggen zullen aflopende obligaties tegen een ultiem laag rentepercentage vervangen. Bovendien zitten de fondsen gevangen in hun lage dekkingsgraden. Want als de dekkingsgraad laag is, mogen ze minder beleggingsrisico’s nemen. Dat betekent dat de fondsen er moeilijk bovenop kunnen komen.

Pensioenfondsdeelnemers verkeren nog steeds in onzekerheid wat er met hun pensioen gaat gebeuren. En dat duurt al meer dan tien jaar. Het nieuwe pensioensysteem zal deelnemers minder zekerheid bieden over hun pensioen. De gedachte is dat er sneller pensioen verhoogd wordt als het meezit op de beurs en sneller gekort wordt als het tegenzit. Dat klinkt redelijk, maar is het niet. Want gewenste zekerheid rond pensioenuitkeringen komt dan te vervallen doordat deelnemers beleggingsrisico’s plus de lage rente voor de kiezen krijgen. Dat is onrechtvaardig, het was immers niet afgesproken toen pensioenfondsdeelnemers hun met bloed zweet en tranen verdiende euro’s inlegden. En zien de beleggingsrendementen er voor bijvoorbeeld de komende tien jaar gunstig uit? Mwah, nee, niet echt. Ik heb u daar iets over verteld in mijn artikel “Recessie in 2020? Europese economieën tussen hoop en vrees”. Dus het moment om pensionado’s met meer risico’s op te zadelen is voor hen ongunstig.

Er zijn in de jaren negentig ernstige fouten gemaakt: uitholling van de fondsen door premiekortingen, te hoge pensioenuitkeringen, er werden ‘rooftochten door de overheid’ gehouden waarmee bedoeld werd dat de overheid in het kader van de Brede Herwaardering vermeend ‘overtollig’ vermogen bij pensioenfondsen afroomde (diefstal). Een bedrag van €150 miljard zou onttrokken zijn. Dat waren hele andere tijden dan nu, maar we zitten nog steeds op de blaren. Als dat toen niet was gebeurd, dan hadden we nu niet een centje pijn. Als, als…. We hadden in die jaren een roze bril op, maar dit neemt niet weg dat er is potverteerd. Je kunt er wel zand over gooien, maar we zijn het niet vergeten. Althans ik niet.

De huidige dekkingsgraden liggen onder 100%, dus op het niveau van korten. Een ordentelijk niveau voor een gemiddelde dekkingsgraad ligt volgens DNB op 120%. Mijn stelling is: 150 miljard euro moet erbij voordat je fondsen zelfstandig hun weg wilt laten vervolgen en deelnemers de beleggingsrisico’s wilt laten lopen. Waar halen we dat soort geld vandaan? Dat klopt, maar mag niet ‘zomaar’ bepaald worden dat deelnemers van pensioenfondsen meer risico’s gaan lopen als uitweg uit de pensioenproblematiek. Er is onheus omgesprongen met pensioenvermogen en het is sindsdien niet goed gekomen. Er rust dus nog een ereschuld bij de overheid. Mark Rutte is niet blij dat ik er aan help herinneren (maar ik doe het wel). Het had zo anders kunnen en moeten lopen. Deelnemers moeten niet de risico’s van extreem flexibele pensioenuitkeringen ondervinden. Dat past niet bij het karakter van pensioen: stabiliteit voor de oude dag. Het haalt niet de angel uit de wond en dat moet wél als we eindelijk eens rust willen op dit front.

Koolmees en Knot zien niets in een hogere rekenrente en de premies verhogen willen ze ook niet. Het wordt buigen of barsten. Hebben D66 en VVD er een kabinetscrisis voor over? Is het issue er belangrijk genoeg voor? De rekenrente verhogen zou een plotselinge verbetering van de dekkingsgraad betekenen en zou ouderen voortrekken, althans dat menen Koolmees en Knot. Dat is BS (bullshit). Met deze absurd lage rente, kunstmatig laag gehouden door centrale banken, worden ouderen gesneden. En dat zeg ik echt niet omdat ik mezelf (helaas) tot die groep moet rekenen.

Pensioenfondsen zijn een specifiek type financiële instellingen die de opdracht hebben om aan verplichtingen over lange termijnen te voldoen. De lange rente bedraagt over een ultra lange termijn 4%. Bij lange verplichtingen past een lange termijn rekenrente. Bij een vaste rekenrente gaan we er niet langer van uit dat het fonds ieder moment geliquideerd moet worden. Verhoog daarom de rekenrente, weg van de absurde 0%.

Het plaatje gaat er dan gezonder uitzien, weg van korten. Bij een vaste rekenrente gaan deelnemers van pensioenfondsen eindelijk weer begrijpen wat de financiële ontwikkeling is bij de fondsen. Ze gaan dan weer zien dat vooral de beleggingsrendementen en de prestaties van de fondsen bepalend zijn voor korten of indexeren, in plaats van een extern bepaalde rente die heftig gemanipuleerd wordt door centrale banken.

Beste Wouter, de opdracht die je hebt is nu eindelijk eens goed te luisteren naar de wensen van pensioenfondsdeelnemers om een solide en stabiele oplossing te creëren, die tegemoet komt aan hun gerechtvaardigde noden. En bovendien hoop ik dat je mijn boek “Schaft ook Nederland zich af” koopt. Dan kun je meehelpen dat Nederland zich niet afschaft door ‘lousy’ pensioenen. Dank je wel!

---

Meer informatie en opinies over de pensioenen en pensioenfondsen vindt u op Veren of Lood hier.