Vanmorgen vroeg publiceerde De Volkskrant dat vertegenwoordigers van PvdA, CDA en VVD op het Ministerie van Binnenlandse Zaken waren komen praten over hun krimpende subsidies.

Is dit een uiting van een even achterbakse als wereldvreemde wij-eerst-en-dan-de-rest-mentaliteit? Kort gezegd: ja. Wat schrijft De Volkskrant?

Het verdienmodel van de partijen komt in de problemen doordat er minder contributie binnenkomt en ze tegelijkertijd minder subsidie ontvangen.

Het verdienmodel staat onder druk. Krek zo! En wat doe je als organisatie in een markteconomie als blijkt dat er voor je product minder belangstelling is? Je kiept er een meute medewerkers uit en je gaat werken aan de verbetering van je product. Of aan de marketing er van, maar aangezien dat nu net het punt is waarop politieke partijen zich immer richten. Het succes van die pogingen in aanmerking genomen, kunnen we dat idee gevoeglijk schrappen. Al weet je nooit wat de pijn van krimp nog aan briljante ideeën op gaat leveren.

Jaarlijks verdeelt de overheid €1,9 miljoen over alle in de Tweede Kamer gekozen partijen. Wie zouden – sinds jaar en dag – het leeuwendeel daarvan krijgen? De traditionele volkspartijen soms? Maar natuurlijk. De SP met haar grote ledentallen en aanhang die bereid is een groot deel van de verworvenheden uit politieke ambten in de partijkas te storten voelt de terugloop ook. Maar of zij door de grotere pijn bij haar concurrenten geïnspireerd is om principieel te zijn, of dat de partij er echt zo over denkt: de SP doet in ieder geval niet aan dit gejeremieer mee. Mogelijk is een factor dat het marktaandeel van de SP relatief constant is, want het martkaandeel (van de leden van alle politieke partijen) blijkt de bepalende factor voor de subsidietoekenning. Voor een partij als de SGP is dat een zegen, maar ja, dat was altijd al zo.

Dat de hotemetoten van voorheen de grote partijen nu om exta geld bedelen is van een stuitende hypocrisie. Want het systeem moet worden aangepast omdat hun aandeel in de totale pot minder wordt, dàt is de essentie van het probleem dat werd aangekaart. Waarvoor gebruiken de partijen dat geld? ‘Werving en selectie’ vat het aardig samen. En geld voor verkiezingscampagnes, niet te vergeten. “Als er geen extra geld komt voor ons, moeten we andere dingen gaan verzinnen.” Nu ja, zo lang het geen chantage, diefstal of anderszins moreel onwenselijk is, wat weerhoudt hen eigenlijk? Het verwachte rendement?

Het systeem moet minder volatiel, piept de VVD. Men wil een vaste uitkering – op een voldoende hoog niveau om de van het eerste verdiende geld aangeschafte limousine te kunnen blijven bekostigen. Is dit de partij waarvan ondernemend Nederland het hebben moet? Toch tamelijk teleurstellend.

De huidige subsidie is onloochenbaar gebaseerd op de premisse dat deze jengelennde partijen een onmisbaar deel van ons regeersysteem vormen. Wat dan tegelijkertijd impliceert dat we ze niet weg zouden mogen stemmen op straffe van een ineenstorting van de wijze waarop we geregeerd worden. Wat ik van een stuitende arrogantie getuigen vind.

De SP heeft het begrepen: elk ander systeem heeft grotere nadelen. En dat gaat dan al uit van de gedachte dat het subsidiëren van partijen goed en logisch is. Terwijl dat toch maar een beperkte waarheid is, die de suggestie in zich draagt dat ze anders vatbaar zouden kunnen zijn voor donaties van sympathisanten met eigen belangen. Maar welbeschouwd is iedere politieke partij die zichzelf niet autonoom kan bedruipen haar bestaan maar nauwelijks waard.

Zouden voorheen de grote volkspartijen niet eens moeten doen wat ze iedereen altijd aanraden? De tering naar de nering zetten? En als ze daarmee niet uitkomen, wellicht zelf een moestuintje beginnen?