Natuurlijk zijn de verkiezingen in Turkije (24 juni) een logisch argument voor een aanscherping  van veel retoriek – het electoraat verwacht nergens ter wereld iets anders. Maar de Turkse president Erdogan vliegt nu steeds ernstiger uit iedere bocht die hij nemen moet, hetgeen impliceert dat hij grote angst heeft zijn macht te verliezen.

Een geijkte methode is het creëren van eensgezindheid: iedereen schaart zich achter de leider op een punt waarop die eensgezindheid altijd al bestond; verbazingwekkend genoeg heeft dat altijd electoraal gunstige gevolgen. Herinner u bijvoorbeeld hoe premier Rutte dat vorig jaar deed door een rel met Turkije uit te lokken. Het gaf hem nèt die paar extra zetels waardoor hij nu met een meerderheid van 1 regeert.

Erdogan gaat echter heel wat verder dan Rutte vorig jaar. En hij creëert geen eenheid, hij eist dat de islamitische ummah achter hem gaat staan. Hij roept alle moslimlanden bijeen in Istanbul, en wil dat ze gezamenlijk een vuist maken tegen Israël. Dit jaar is Turkije voorzitter van de Organisatie voor Islamitische Samenwerking (OIC), en de Turkse president lijkt vastbesloten ook die kaart in het spel te brengen. Daarbij negeert hij niet alleen de vaste verdeeldheid binnen de OIC, maar meet zichzelf een mantel van gezag aan die hem niet toekomt:

Hoewel de inhoud van de bijeenkomsten niet geheel duidelijk is, vraagt Erdogan eensgezindheid, die in zijn ogen ontbreekt. ‘Je kunt moeilijk zeggen dat de internationale gemeenschap, zelfs niet de Arabische Liga en de islamitische wereld, een gemeenschappelijk standpunt heeft ingenomen.’

Dit is ook een directe aanval op Saudi-Arabië, waarvan de kroonprins onlangs verklaarde dat het logisch was dat Israël bestaat. Erdogan lijkt een kans te ruiken in ieder geval het soennitische deel van de ummah achter zich te verenigen.

Dinsdag sprak Erdogan van een ‘genocide’ door Israël, dat hij een ‘apartheidsstaat’ noemt. Turkije nam ook diplomatieke stappen: het zette de Israëlische ambassadeur in hoofdstad Ankara uit en riep de Turkse ambassadeur uit Tel Aviv terug. Woensdagavond zei hij tijdens een iftar-maaltijd na de eerste dag van de islamitische vastenmaand ramadan dat hij nooit zal toestaan dat ‘Jeruzalem wordt gestolen’ van de Palestijnen.

Overigens wordt dit door de volledige Turkse regering ondersteund.

#Izsrael must be brought before International Criminal Court for its actions after a commission of inquiry in UN #Geneva reviews Israel's crimes against humanity, says #Turkey Foreign Minister Mevlut Cavusoglu. pic.twitter.com/Z3cTUhlkS4

— Abdullah Bozkurt (@abdbozkurt) May 17, 2018

Erdogans recente ondersteuning van Irans recht op kernwapens is een volgende aberratie die niet kan worden genegeerd door het westen, al zwijgen onze media er traditiegetrouw sonoor over. Erdogan is gek genoeg om uiteindelijk ook kernwapens voor zichzelf te willen.

SHOCKING: #Erdogan is defending #Iran's right to acquire nuclear weapons unless all other nuclear power countries give up their arms. (This is a complete reversal of traditional Turkish foreign policy. A nuclear Iran is first and foremost a threat to neighbouring #Turkey) pic.twitter.com/VqXdydMZEh

— Abdullah Bozkurt (@abdbozkurt) May 15, 2018

En dan is er de tegenwoordig onvermijdelijke weerslag van dit gedoe in het Nederlandse parlement. DENK roeptoetert er op los, waarbij onduidelijk is of het primair gaat om het steunen van Erdogan, of het objectief is vooral de eigen rol als tegenhanger van sympathie voor Israël te onderstrepen:

Ook onder Nederlandse politici lopen de spanningen hoog op. Vooral de partij DENK kritiseert Israël in harde bewoordingen. In de Tweede Kamer betichtte hij de Joodse staat van nazi-gedachtegoed. Zo is Israël volgens Kamerlid Tunahan Kuzu op zoek naar Lebensraum, een term die de nationaal-socialisten onder leiding van Adolf Hitler gebruikten om meer grondgebied voor Duitsland te veroveren.

Maar het is niet alleen deze retoriek die een rol zal spelen op weg naar 24 juni. De paniek waarover ik sprak in de inleiding betreft de economische situatie van Turkije. Erdogan heeft geen verstand van economie, maar wel een vastliggende (islamitische) overtuiging van de rol die rente daarin speelt. Zijn recente dreigement om na de verkiezingen het gezag over de Turkse centrale bank onder het gezag van de president (Erdogan zelf) te brengen deed de Turkse lira weer enige procenten duikelen tegenover westerse valuta als de euro en de dollar (de opmars van deze laatste ook de munten van andere opkomende economieën onder druk zet).

Dat leidde er toe dat de Turkse oppositie de eerste serieuze politieke aanval oo Erdogan van deze verkiezingscampagne deed. İYİ (Good) Party leider Meral Akşener verklaarde gisteren dat Erdogan een vermoeide chauffeur is die de Turkse bus op het randje van de economische afgrond heeft gebracht. Haar conclusie was dat Erdogan het stokje moet overdragen. Als de economische problemen van Turkije de komende tijd aanhouden – en daar ziet het naar uit – dan zal die boodschap echo’s krijgen op plekken waar Erdogan niet gelukkig van wordt: bij de lagere klassen die blind op hem vertrouwen. Meral Akşener stelde:

…comparing Turkey’s economy to a “bus heading over the cliff edge” after President Recep Tayyip Erdoğan’s recent comments that he plans to tighten his grip on the economy.
“Our country’s situation is like a bus on the edge of a cliff. And unfortunately in the driver’s seat of this bus there is a tired driver. It is irresponsible for this driver to insist on sitting in that seat,” Akşener said at a May 16 press conference in Ankara that was also attended by the party’s deputy chair responsible for the economy, Ayfer Yılmaz, and former Central Bank head and İYİ Party consultant founder Durmuş Yılmaz.

Het is niet direct voorstelbaar dat Erdogan op 24 juni niet herkozen zou worden als president, maar ook een duidelijke verzwakking van zijn positie kan slapende honden wekken.

Dat nieuws zou met name met vreugde worden worden begroet in Athene. De Griekse regering heeft de handen vol aan Turkse provocaties, en de steun van de EU is…, nu ja, is de steun van de EU.

Intussen bereikte de Turkse Lira vandaag een nieuw dieptepunt tegenover de dollar: USD/TRY 4.45. De Turkse Centrale bank kondigde eerder aan dan de grens van 4,50 USD/TRY door haar zou worden verdedigd: net genoeg tijd voor het weekend om er een miljard dollar of meer doorheen te draaien in een futiele poging de zakkende lira te steunen.

Nog ruim 5 beursweken te gaan tot 24 juni.