Argentinië en verder: monetaire chaos opkomende economieën bijna gegarandeerd
De geschiedenis herhaalt zich niet, nooit. Maar er zijn wel zaken die zo herkenbaar zijn dat de verleiding ontstaat het als een herhaling te zien. De nieuwste geldcrisis in Argentinië is er een voorbeeld van.
Afgelopen dinsdag stond Argentinië op de stoep bij het IMF. De bodem was uit de koers van de peso, de nationale munt, geslagen. Of het IMF even wilde bijspringen. Helemaal niet onverwacht overigens. Toch claimt de Argentijnse regering omstandigheden buiten haar macht.
Nu ja, als we het onmatige draaien van de lokale geldpersen sinds eind 2015 buiten beschouwing laten tenminste. De beschikbare geldhoeveelheid steeg in de eerste negen maanden van 2017 met 45% (op jaarbasis), en bleek gedurende de termijn van de huidige president Macri nooit onder de 25% te zijn gezakt. Echt onverwacht kon het dus niet zijn. Uithuilen en de peso laten zweven tot de bodem is bereikt is de meest voor de hand liggende aanpak.
Maar Argentinië is Zuid-Amerika, en de ervaring leert dat Zuid-Amerikaanse crises nooit alleen komen. Als de munt van één land valt, zullen er meer ten onder gaan. Met nieuwe grote armoede onder de bevolking als neveneffect.
Maar er is meer dan alleen zwak Argentijns monetair beleid dat deze crisis veroorzaakt, en waaraan je kunt zien dat er meer implosies mogen worden verwacht: de stijgende rendementen op de dollar en het pond zorgen er voor dat je nu in Zuid-Amerika een luid zuigend geluid kunt bespeuren: geïnvesteerd geld pop zoek naar rendement verrekt nu naar elders. Ook dat is een patroon dat eerder is vertoond.
Een aardig voorbeeld van de desperaatheid van geld op zoek naar rendement vertelt de volgende anekdote:
Argentina even issued a one-hundred-year bond at a spectacularly low rate (8.25%) with a very high demand, more than 3.5 times bid-to-cover. That $ 2.5 billion issuance seemed crazy. A one-hundred-year bond from a nation that has defaulted at least six times in the previous hundred years! Worse of all, those funds were used to finance current expenditure in local currency.
Te dol voor woorden, maar echt waar.
Intussen staat het inflatiecijfer in Argentinië op 23%, zodat het enige dat een eerder ineenstorting werd veroorzaakt door de instroom van vers geld op zoek naar een mooi rendement. Dat dat rendement elders met meer zekerheid wordt gevonden, betekent dat de verhoging van de lokale rente tot 40% weliswaar enig respijt biedt, maar niet zaligmakend zal zijn.
De Argentijnse peso behoord onmiskenbaar tot de meest kwetsbare munten in Zuid-Amerika. Neemt de rest van het continent deze waarschuwing ter harte en gaan zij hervormen? Dat is, uhmmm, niet erg gebruikelijk in die regio. Mexico zit al diep in de problemen, en ook Brazilië heeft op dit moment geen regering die in staat zal zijn de noodzakelijke pijn te nemen eer zij er door de markten toe gedwongen wordt.
De Argentijnse reserves nemen nu snel af, want de steun aankopen
door de Argentijnse centrale bank blijken niet te hebben geholpen. $1 miljard is tot nog toe verdampt, en lijkt slechts een begin:
Binnenkort vermoedelijk vervolgd met de volgende Zuid-Amerikaanse systeemcrisis, waarbij ook Spanje klappen krijgen zal door de betrokkenheid van Banco Santander en Sabadell.
Als je er zo naar kijkt krijgt ook deze waarschuwing van Mario Draghi (rechts) dit weekend een andere betekenis:
Want als de bankencrisis in Spanje weer opstart zal die in Italië niet achterblijven, en dan is de euro in last.
En dan is de Euro in last?
Laat me niet lachen, de Euro is al lang in last. Sterker nog, al vanaf de invoering was het duidelijk dat die nooit houdbaar zou zijn, maar momenteel draaien de persen van de ECB bijna net zo hard als die in Argentinie.
Macri heeft een lege schatkist ge-erfd van de Kirchners (waarvan Cristina een aanzienlijk deel in haar eigen zak heeft gestoken), en onder het Kirchner regime is de overheid uitgedijt met 60% meer ambtenaren en is de welvaartsstaat enorm uitgebreid. Het prive-pensioenstelsel werd genationaliseerd, waardoor de pensioenuitkeringen nu ook ten laste van het overheidsbudget komen. Bovendien had Macri een minderheid in het Congres en een zeer verdeelde bevolking. Hierdoor had hij niet veel speelruimte, en Macri heeft niet het lef gehad om meteen in de eerste week van z’n bewind erin te beuken met harde en onpopulaire maatregelen. Desondanks heeft hij al veel goede zaken bereikt (enkele belastingen afgeschaft, kapitaalcontroles opgeheven, centrale bankreserves zijn verhoogd etc). De bevolking echter betaald vooralsnog de tekorten via koopkrachtverlies van de inflaterende peso. Na 2 jaar voelt het inmiddels alsof deze monetaire effecten door het beleid van Macri komt, maar het zijn nog steeds de uitwassen van het marxistische feest van de Kirchners.
Wat we nu hebben gezien is getriggered door een externe oorzaak (renteverhoging US), maar heeft een kleine devaluatie veroorzaakt. De overheid heeft genoeg krediet om het einde van Macri’s regeringstermijn te bereiken, en met een devaluatie nemen de importen af en de exporten toe, wat de handelsbalans ten goede komt. Dit betekent dat de reserves weer verder aangevuld worden. Als Macri er in slaagt om de overheidsfinancien op orde te krijgen (en hopelijk verdere deregulering en belastingverlagingen), dan zijn de perspectieven Argentinie erg goed. Argentinie heeft een zeer groot productiepotentiaal, staatsschuld is op 60% van het huidige (nog lage) Bruto Nationaal Product en kent geen ethnische of religieuze spanningen en heeft een jonge demografie. Ik verwacht geen systeemcrisis in Argentinie.
Het overheidstekort is zo’n 5%, en dat is het eigenlijke huidige probleem in Argentinie.
En voor de compleetheid nog 1 kleine observatie: Het IMF zal niet onvoorwaardelijk klaar staan met een pot geld, maar eist condities en hervormingen. Hierdoor zal Macri gedwongen worden de veranderingen door te voeren terwijl hij met z’n vinger kan wijzen naar het IMF als grote schuldige voor onpopulaire ambtenarenontslagen. Politiek komt hem dit handig uit. En als het echt zo bedacht is, dan is dit een politieke meesterzet.
Even een stukje geschiedenis:
Aan het begin van de 20ste eeuw, was Argentinie een zeer welvarend land;
welvarender dan de meeste Europese landen !