Gisteren in Elsevier stond een zeer lezenswaardig stuk van Syp Wynia, waarin hij betoogt dat de Regentenpartij het de PVV wel erg makkelijk maakt. Als ik dat koppel aan de kloseried van Sam van Rooy gisteren op deze site, dan ontstaat een interessant beeld dat voor mij veel verklaart.

Wynia betoogt dat de exponenten van de Regentenpartij met hun boodschap van optimisme en hang naar de toekomst van het moderne Nederland (dat ons geworden zal) de PVV in de kaart spelen. Daarop valt weinig af te dingen: voor burgers aan wie de kansen op die toekomst al voorbij zijn gegaan, alsmede hen, die er steeds dreigender elementen in ontwaren, worden deze heren steeds onaantrekkelijker om op te stemmen.

De eeuwig optimistische beloften van Mark Rutte die er op neerkomen dat het allemaal wel goed zal komen als we het maar aan hem over zouden willen laten, wekken dan nog slechts braakneigingen. Plus een gevoel van totale ontheemding en het idee, dat met hun zorgen te weinig invoeling bestaat. Dat de lange reeks gebroken beloften en uitgesproken leugens van de premier daartoe alle aanleiding geven, maakt het allemaal al niet makkelijk om tegenin te gaan, maar de heren Rutte en Pechtold weigeren zelfs de schijn wekken dat het anders ligt. Rutte’s kwalificatie van het PVV-programma: ‘een gif van pessimisme in de samenleving’ onderstreept dat met overtuiging.

Nu is politiek een raar spel. Enerzijds kiezen we de mensen die ons langetermijn-welbevinden moeten garanderen, maar anderzijds doen we dat met een systeem dat stimuleert dat politici zich fixeren op de korte termijn, omdat ze herkozen willen worden. Dat was voor mij overigens dè reden om het PVV-programma eerder te kwalificeren als het meest toekomstgerichte verkiezingsprogramma ooit, omdat de PVV naar mijn mening haar langetermijn-zorgen helder aan de man brengt – en daartoe vlotte maatregelen noodzakelijk vindt. Onderdeel van die visie is ook de overtuiging dat het allemaal nog veel erger worden zal. Daar hebben optimistische regenten als Rutte en Pechtold geen boodschap aan. Want hen gaat het er primair om om herkozen te worden, en daarna zien ze wel.

Zo bezien is het een strijd tussen een korte en langetermijn-visie die in maart 2017 zou moeten worden uitgevochten. Dat wordt echter gecompliceerd doordat de optimistische leiders weigeren na te denken over de langere termijn, die je niet al te optimistisch beschouwen kunt als je begrijpt hoe een maatschappij uit het spoor kan lopen als je niet tijdig ingrijpt. Slechts door die noodzaak te ontkennen zijn zij in staat zichzelf serieus te nemen als verstandige en verantwoordelijke bestuurders.

De bezorgde burgers die zien dat er wat misgaat – maar ontkennen dat het zo ver als de PVV vreest komen zal – zitten in Nederland politiek deels bij de VVD, en neigen principieel naar VNL omdat ze de toon van de PVV te scherp vinden. Mede daardoor zijn ze ook niet al te gevoelig voor de analyse dat het allemaal nog veel erger worden zal dan het nu al misgaat. Dit optimisme van een speciaal soort is normaal gesproken gekoppeld aan de wens er snel wat aan te willen doen. Dit is daarom de beste karakterisering van zowel de basis onder VNL als het standpunt dat iemand als Bart Nijman op GeenStijl verkondigt. Concrete maatregelen nu! is hun motto. (zie ook het stuk van Sam van Rooy gisteren)

De ironie is dat dit miskent hoe politiek in een democratie werkt.

Visionaire bestuurders komen in een democratische setting pas aan de macht als er consensus bestaat over een bepaalde analyse en de noodzaak maatregelen te nemen – ook heel onprettige die onplezierig aandoen. Hoe ouder en steviger die democratische grondvesting is, hoe langer dat proces nodig heeft om tot wasdom te komen. Opnieuw: vandaar mijn bewondering voor het PVV-programma. Zoals ik al schreef: Geert Wilders (i.c. de PVV) heeft de moed voor de heel korte termijn opgegeven en wil ook geen deel van uitmaken van een regering teneinde het kruit droog te houden. En zo lang er geen algemene consensus is over noodzakelijke koerswijzigingen, blijven we zitten met bestuurders die enkel op de winkel passen.

Om een ouwetje van stal te halen: gelijk is makkelijk om te hebben, moeilijk om te krijgen en onmogelijk om te geven.

Hoe onderbouw ik bovenstaande? Door te wijzen op de lange mars die al nodig bleek om te komen waar we nu zijn:

• Janmaat werd politiek definitief op ijs gezet door hem op onduidelijke gronden te veroordelen voor een uitspraak waarover niemand nu nog een minuut slaap mist.
• Pim Fortuyn werd vermoord door een hystericus die dacht dat zijn wereld zou vergaan als Fortuyn aan de macht zou komen.
• En tien jaar PVV tonen hoe taai het sociale moeras is waarin we ons nog steeds bevinden.

En we zijn hoogstens pas halverwege, als ik het goed inschat. Er is voortgang, maar de politiek gaat altijd als laatste om. Pas als die algemene maatschappelijke consensus voldoende groot is, kan er effectief wat gebeuren. Maatregelen vereisen draagvlak. En altijd moet je maar hopen dat als er wat van komt, er nog genoeg tijd is om niet op de klippen te lopen.