Bij Buitenlandse zaken (Buza) is opnieuw een revolutie in gang gezet tegen een nieuwe minister, die de eigenzinnige ambtenaren aldaar niet bevalt.

Dit doet al te sterk denken aan de manier waarop minister Halbe Zijlstra van zijn ministerie verdween. Wopke Hoekstra heeft zichzelf niet zo opgeblazen als Zijlstra indertijd noodlottig werd, maar dat 600 ambtenaren al binnen twee maanden denken te kunnen concluderen dat de minister niet te vertrouwen is met het interne benoemingenbeleid is een veeg teken.

Juist ook de manier waarop der zaak aan de steel gestoken is, verraadt een interne cultuur die niet overeenkomt met dienstbaarheid aan de regering – wat je van ambtenaren verwachten mag en moet.

Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken ligt onder vuur bij een deel van zijn eigen ambtenaren. Op zijn ministerie is onrust ontstaan over het beleid bij het aanstellen van mensen op topfuncties: die banen zouden te vaak naar mannen en niet genoeg naar vrouwen gaan. Die klacht staat in een interne brief aan de top van Buitenlandse Zaken waar NRC over bericht en die ook door de NOS is ingezien. De brief zou door 600 mensen op het departement zijn ondertekend en vraagt om een “fundamentele verandering” van het beleid. Bij Buitenlandse Zaken werken ongeveer 3000 mensen.

Dat komt wel snel uit de lucht vallen, zou je zeggen. Het is dan ook een voortzetting van een eerder verhaal:

De brief hekelt de manier waarop functies bij het ministerie verdeeld worden. Volgens bronnen sluimert het probleem al jaren. In 2018 uitten 200 ambtenaren bij de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Blok ook al hun zorgen.

En de manier waarop functies bij BuZa verdeeld worden, is dus een soort jongens tegen de meisjes, als je dit geloven moet? In een al ietwat grijs verleden heb ik al eens betoogd dat je dit hele ministerie moet opheffen, alle werknemers adviseren een functie elders te zoeken en de boel reorganiseren naar objectiveerbare inzichten over wat het land nodig heeft, in plaats van mee te gaan in de inzichten van een autistische organisatie van veel te progressieve betweters.

Het probleem van nu is dan ook niet de schuld van Wopke H., maar van een groep actievoerende ambtenaren die een kans zagen omdat er een aangrijppunt is ontstaan:

Aanleiding voor de brief nu is de benoeming van een nieuwe directeur-generaal ‘politieke zaken’ (DGPZ), een hoge functie binnen het departement. Deze baan, nu vervuld door Thijs van der Plas, zou naar een vrouw gaan, maar op het allerlaatste moment koos de nieuw aangetreden Hoekstra voor een man. De benoeming moet nog worden besproken in de ministerraad.
In de brief aan de top schrijven ambtenaren dat het probleem veel breder is: belangrijke diplomatieke functies in het buitenland worden veelal door mannen bekleed. “Tijdens afgelopen plaatsingsrondes werd geen enkele vrouw op één van de grote posten geplaatst, zoals Ankara, Parijs of Madrid”.

En waarom? Omdat voor de zoveelste keer blijkt dat diverse gewenste cultuuromslagen niet met een pennenstreek kunnen worden afgedwongen.

De schrijvers van de brief wijzen op een rapport uit 2020 van de Auditdienst waarin wordt gesteld dat benoemingen niet altijd volgens formele procedures gaan. Het streven bij Buitenlandse Zaken is dat over drie jaar, in 2025, evenveel mannen als vrouwen topposities bekleden. Uit een jaarverslag blijkt dat het aandeel vrouwen in hogere salarisschalen nu rond de 25 procent ligt.
“De vraag rijst hoe het kan dat er, ondanks al die jaren van ‘positief’ beleid zo weinig concrete vooruitgang is geboekt. Als we met dit tempo doorgaan, komen we niet in de buurt van het streefcijfer van 50% in 2025. Er moet iets fundamenteel veranderen”, schrijven de ongeruste werknemers.

Het ministerie erkent ondertussen de onrust. Maar eisen als deze kun je niet of nauwelijks honoreren: