Als een land of een beweging over voldoende militaire middelen beschikt om anderen onaanvaardbare schade toe te brengen en dreigt daartoe over te zullen gaan, dan is gewapenderhand optreden een laatste redmiddel, vond Toon Kasdorp. Oorlog dus, toen er geen ander middel was om een ontwapening van Irak te bereiken.

Er is een belangrijk verschil tussen Irak en de VS: Amerika is sinds de verovering van de Filippijnen op Spanje nooit meer ongeprovoceerd met een oorlog begonnen en is in principe een vredelievend land. Het mag er aanspraak op maken vertrouwd te worden. Irak is een paar keer ongeprovoceerd een oorlog begonnen tegen buurlanden en heeft ook tegen eigen etnische minderheden massavernietigingswapens ingezet. Het is allesbehalve een vredelievend land. Het heeft zich bovendien niet aan zijn internationale afspraken gehouden en kan dus niet vertrouwd worden.

Amerika is de enige macht in de wereld die in staat is vrede te handhaven. De Verenigde Naties zijn daar om twee reden niet toe in staat: Het beschikt niet over een doelmatig besluitvormingsmechanisme en het heeft geen eigen militaire middelen. De Verenigde Naties kunnen niemand beschermen. Dat betekent dat Amerika niet alleen de macht maar ook en verantwoordelijkheid heeft voor het handhaven van de wereldvrede.

Hoe denkt U zelf over oorlog? Hoort U tot de principiële tegenstanders, die menen dat oorlog altijd onschuldige burgers treft en dus een vorm van collectieve moord en doodslag is?

Ik zelf maak onderscheid. Ik wil bij voorkeur geen oorlog voor de deur, waar mijn familie en vrienden er slachtoffer van kunnen worden. Oorlog en het lot van burgers ver van mijn bed raken mij veel minder. Ik weet ook niet zo zeker of al die burgers onschuldig zijn. Die imam in Irak met zijn zwaard die de mensen opriep om joden te onthoofden heb ik nog op mijn netvlies staan. Die was niet onschuldig en de mensen die hem toejuichten ook niet helemaal, maar veel andere burgers in dat land ook weer wel, denk je dan. Ik weet dat, maar het raakt me minder. Ook die Syrische burgers van de laatste jaren, mijn medelijden is veel abstracter dan wanneer het zou gaan om mensen uit mijn eigen westerse samenleving.

Aan de andere kant, de wereld is tegenwoordig kleiner en vooral veel zichtbaarder dan hij vroeger was en dat betekent dat “erg ver weg” er niet meer bij is. Ook bij een oorlog in Irak of in Syrië kunnen kennissen betrokken zijn. Er wonen twee Irakezen hier in de buurt die een stel aardige kinderen hebben.

In Nederland verblijven veel Marokkanen en Turken en die waren in de Golfoorlog voor de Irakezen en tegen Amerika. In andere Europese landen is dat net zo, ook daar wonen Arabieren en andere moslims die voor de Irakezen partij trokken, terwijl de rest van de bevolking Amerika steunde. Dat was een vorm van burgeronlust, waarvan je blij kunt zijn dat die intussen weer achter de rug is.

Toch kon ik de gedachten van President Bush wel volgen. Ik zag ook wel in dat die oorlog in het Midden-Oosten onvermijdelijk was en dat het zin had, toen de kans zich voordeed, om een van de belangrijkste wapenopslagplaatsen daar op te ruimen. Dat Syrië toen buiten schot is gebleven heeft tot de burgeroorlog geleid die daar de laatste jaren zoveel slachtoffers heeft gekost.

Nederland is altijd een land van pacifisten geweest en sommige politieke partijen, zoals GroenLinks ontlenen er hun bestaansrecht aan. Ik heb nog nooit iemand uit die kringen horen toegeven dat op het hoogtepunt van de koude oorlog het demonstreren voor de eenzijdige ontwapening de waarschijnlijkheid van een Wende heeft verminderd, die niettemin enige jaren later wel heeft plaats gevonden.

President Reagan heeft zich van de demonstraties voor ontwapening hier en in Amerika weinig aangetrokken. Hij is doorgegaan met een nieuwe ronde bewapening die hij zag als noodzakelijk voor het handhaven van de vrede en hij heeft succes gehad: De Sovjet Unie, die een ramp is geweest voor zijn eigen inwoners en voor de rest van de wereld, legde het loodje. Ieder zinnig mens moet daar Reagan en Gorbatsjov dankbaar voor zijn. Zij hebben niet emotioneel maar rationeel gehandeld en de wereld is sindsdien een stuk veiliger.

Over Bush jr. wordt in Nederland negatief gedacht, men houdt hem voor dom, wat een beetje onnozel is, want je wordt geen president van de VS als je geen kwaliteiten hebt. Ik heb trouwens niemand horen beweren dat mensen als Powell, Rice, Rumsfeld of Wolfowitz dom zijn, allemaal medewerkers die Bush zelf heeft uitgezocht. Oorlogszuchtig misschien, dom nee.

Bush was in elk geval slim genoeg om intelligente medewerkers uit te zoeken en naar hen te luisteren. Ik had in Bush en zijn mensen meer vertrouwen dan in Chirac of in Schröder, die ik beiden voor slim en slecht hield. Ik vond het indertijd jammer van Joschka Fischer, van wie ik denk dat hij in wezen een fatsoenlijk mens is, die toen in zo’n moeilijke positie is terecht gekomen. Maar de Amerikanen waren beter ingelicht in de Irakoorlog en zij waren uiteindelijk verantwoordelijk. Hij niet.

---

Dit artikel over redenen voor oorlog verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.