Het ontstaan van Nederland begint aanwijsbaar in de tijd van Philips de Goede (1419-1467), de hertog van Bourgondië, die de zeventien Nederlandse gewesten verzameld heeft en voorzien van een eenvormig bestuur, belasting- en rechtssysteem.

Een groot deel had hij ge-orven maar het graafschap Namen (1429), de hertogdommen Brabant en Limburg door erfopvolging van Filips van Saint-Pol (1430), de graafschappen Holland, Zeeland en Henegouwen (1433) alsook het hertogdom Luxemburg (1451) heeft hij op uiteenlopende manieren in handen gekregen[1]. Hij bleef zijn rijk uitbreiden tot hij vanaf 1465 aan seniliteit begon te lijden en zijn zoon Karel de Stoute de staatszaken voor hem waarnam.

Filips de Goede was de zoon van Jan zonder Vrees[2] en Margaretha van Beieren en hij trouwde drie keer. Het eerste huwelijk sloot hij in 1409 met Michelle van Valois (1395-1422), een dochter van Karel VI van Frankrijk en van Isabella van Beieren; het tweede huwelijk werd in 1424 gesloten met Bonne van Artesië (1396-1425), een dochter van Filips van Artesië en van Maria van Berry; het derde huwelijk kwam tot stand op 7 januari 1430 in Sluis en werd aangegaan met Isabella van Portugal (1397-1472). Hij kreeg drie wettige kinderen, waarvan er twee vroeg overleden zijn. De overlevende was Karel de Stoute (1433-1477).

Daarnaast had hij talloze maîtresses en 18 bastaardkinderen, van wie er twee bekend stonden als Grands Batârds, bastaarden met aanzien, die hoge functies hebben vervuld.

Filips was een Franse edelman. Zijn aandacht was in hoofdzaak op zijn geboorteland gericht, maar dat neemt niet weg dat hij de belangrijkste ordenende factor is geweest die we in de Lage Landen hebben gekend tot de komst van Napoleon. Die ordening heeft een boost gegeven aan de welvaart in dit deel van de wereld. Als zijn zoon Charles le Téméraire niet zo’n warhoofd was geweest, maar de kwaliteit had gehad van bijvoorbeeld een Karel V, dan was onder Bourgondische leiding het rijk van Lotharius hersteld en had Europa er sindsdien heel anders uitgezien.

---

1. Gelre en Utrecht werden via juridische haarkloverijen bemachtigd (hij maakte zijn bastaardzoon bisschop van Utrecht), Friesland, en Groningen werden deels onder de voet gelopen, ter remedie van de daar heersende anarchie, en mede gebaseerd op wat obscure antieke aanspraken van Holland op Friesland. Drenthe en Overijssel behoorden als Oversticht tot het bisdom Utrecht.
2. Een kleinzoon van de Franse koning Jean II.

---

Dit artikel over het ontstaan van Nederland verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.