Over NOS-stupiditeit is binnen kringen van critici een consensus ontstaan dat het denken aldaar vooral kwaadaardig is. Dat klopt niet helemaal.

Vandaag vond ik een stukje waaruit blijkt: ze zijn net zo dom als ze lijken. Het is een handelsmerk geworden, en iemand zal ze er wel in trainen.

Dat die NOS-stupiditeit verre van onschuldig is zul je mij niet horen bestrijden. Maar vanmorgen had ik hetzelfde gevoel als toen ik ooit mijn tekst voor een ANWB-gidsje verneukt zag door de redactrice, met daarbij gevoegd de aanbiedingsbrief aan de boekhandels. Die meldde: “..en natuurlijk zijn al deze gidsjes geschreven op onze bekende gezellige ANWB-toon.” Het stond er echt. Het was een handelsmerk.

Mijn zakelijke beschrijvingen van bezienswaardigheden waren opgeleukt met de termen feeëriek (straatjes), weids (vergezichten vanaf kliffen aan zee) en meer van dergelijke nutteloze en weinig zeggende maar kenmerkende Kampioen-adjectieven. De redactrice klaagde nog wel dat ik te compact schreef, zodat ze moeite had gehad haar prietpraat er tussen te wurmen binnen de beschikbare ruimte.

We gaan daarom het stukje over de ontdekking van een Maya-paleis in Mexico close-readen. Het begint volledig redelijk met een droge beschrijving van de vondst

In Mexico hebben archeologen restanten gevonden van een oud paleis dat werd gebruikt door de Maya’s. Het gebouw is 55 meter lang, 15 meter breed en 6 meter hoog.

Maar al in de tweede alinea zien we de NOS-stagiaire (?) terugvallen op de bekende NOS-wijze van berichtgeving:

De ontdekking is gedaan in Kulubá, een oude Maya-stad in de buurt van toeristenstrekpleister Cancún. Het paleis werd bewoond tussen 600-1050 na Christus, zeggen de archeologen.

Zeggen de archeologen? Op zijn best is dat een vertaling van een Engelse term die in het Nederlands vreemd aandoet. In het dagelijkse NOS-gedreutel is het echter ook de manier waarop men gemelde feiten relativeert. Zo van: het zijn die archeologen die dat zeggen hoor, wij weten er zelf niets van en het zou best anders kunnen zijn. U vindt dat ik overdrijf? Nog in dezelfde alinea vliegt de stagiaire definitief uit de bocht met de volgende bizarre zin:

“We vermoeden dat het werd gebruikt door de elite van Kulubá.”

Een paleis dat vermoedelijk werd gebruikt door de elite? Is dat bedoeld om de notie te verdrijven dat het wellicht een volkspaleis was, omdat de elite in die dagen in hutjes aan de rand van het moeras verbleef?? Over de leefwijze van de Maya’s en hun elites is overigens inderdaad opmerkelijk weinig bekend. Dat zou dit onderwerp interessant moeten maken, maar na zo’n zinnetje weet je eigenlijk al dat er niets gaat komen dat de moeite van doorlezen waard is.

Opnieuw echter: in het Engels zeg je dit misschien zo, maar in het Nederlands klinkt het in mijn oren alsof iemand die straalbezopen nog een stukje typen moest, en voor het gemak een persbericht door Google-vertaal trok.

Archeologen onderzoeken op dezelfde plek ook restanten van twee woongebouwen, een altaar en een rond bouwsel, vermoedelijk een oven. “Dit is nog maar het begin”, zegt archeoloog Alfredo Barrera. Hij verwacht dat er nog veel meer wordt gevonden op de locatie. “We zijn nog maar net begonnen met het blootleggen van een van de meest omvangrijke bouwwerken hier.”

Precies als je van een archeoloog verwacht. Dat wordt gevolgd door enige bijzonder onnauwkeurige prietpraat van het type feeëriek:

De Maya-beschaving was op zijn hoogtepunt tussen 250 en 900, voordat Spanje de regio veroverde. De Maya’s heersten toen over een groot gebied van wat nu onder meer de landen Mexico, Honduras en Guatemala zijn.

Spanje veroverde de regio ná de vernietiging van het Aztekenrijk door Cortez vanaf 1519. Dat na de ondergang van hun stedelijke beschaving de Maya’s er bleven wonen ontdoet het woord ‘heersten’ van elke rationaliteit, maar ik geef toe: meer dan enige bijzonder onnauwkeurige prietpraat is dit niet. Wel immens ergerlijk voor wie hoopte iets interessants te lezen. En feeëriek, ook dat:

Ceremonies en gebruiken
De Maya’s bouwden grote steden, bedreven landbouw, hadden hun eigen schrift en waren ver ontwikkeld op gebieden als astronomie en wiskunde. Zo ontwikkelden ze hun eigen kalender, waarmee ze het einde van de wereld voorspelden.

Zucht. Inderdaad: de Maya’s zijn voor veel mensen vooral bekend als voorspellers van het einde van de wereld. Maar anders dan de klimaatzeloten weten we dat eigenlijk niet helemaal zeker, omdat na de Spaanse verovering te weinig Maya-teksten overbleven voor een betrouwbare vertaling en interpretatie.

Dat is voor zo’n stukje als dit te ingewikkeld, dat begrijp ik. Maar deze referentie wijst wel weer nadrukkelijk op wat de NOS als haar primaire publiek beschouwt: huisvrouwtjes die de klok hebben gehoord maar van klepels niets willen weten zolang ze er maar met vriendinnen over kunnen praten als mogelijke vakantiebestemming.

Onderzoekers hopen dat de ontdekking nieuwe feiten over de gebruiken en ceremonies van de Maya’s onthult.

Dat hopen onderzoekers altijd. Verder:

Natuurbeschermers willen delen van Kulubá opnieuw bebossen, om te voorkomen dat wind en zon schade veroorzaken aan het paleis.

Fantastisch! Wat een ongerelateerd gezwatel!! Heeft de NOS soms het beleid dat in elk artikel iets met natuur of milieu moet worden ingebouwd om de klimaathoax er blijvend in te rammen bij het lezend publiek? Krijgen ze daar op de redactie koffie- of taartpunten voor? Want natuurbeschermers die bang zijn voor de schade die wind en zon schade veroorzaken? Weten die niet welk een ruïnerende effecten de wortels van die natuur hebben op oude gebouwen die er onder komen te zitten? Je zou bijna een binding met die laatste zin (van zowel alinea als het gehele stukje) gaan vermoeden;

Mogelijk wordt de archeologische vindplek over enige tijd opengesteld voor publiek.

De ideale vakantieplek. Interessante bossen met schilderachtige (feeërieke) ruïnes daaronder?

Ik hoop u hiermee overtuigd te hebben van het incompetente gedreutel van de ANWB NOS-redactie, maar u tevens te hebben gewezen op de manier waarop men daar in Hilversum redeneert en stukken opbouwt. Want wat dit ook toont is dat de totale leeghoofdigheid er van dermate zit ingebakken in de manier waarop de NOS berichtgeving produceert dat zelfs volkomen neutrale onderwerpen er mee vergiftigd worden. Waar ik het meest bang voor ben is dat men in Hilversum zelfs al niet meer beseft hoe ze zelf werken – men doet het gewoon. Met zoiets als hierboven als resultaat.

Resumerend: de NOS-stupiditeit is als handelsmerk al dermate geïnternaliseerd dat hun redacteuren niet langer anders kunnen. Het excuseert niets, maar verklaart veel.

---

Bij de NOS zijn de sprookjes voor ratten het goedgekeurde wereldbeeld geworden.