Waarom Joop.nl  zo heet weet ik niet zeker, maar het zou kunnen zijn ter nagedachtenis van de minst succesvolle premier die we in dit land hebben gehad. Die van de olieboycot.

Ik hoor hem nog zeggen in 1973, na het uitroepen van de olieboycot door de Arabische landen: ‘het wordt hier nooit meer zoals vroeger’. En nog hetzelfde jaar werd alles weer als vroeger.

In feite heeft Nederland, als praktisch het enige land in Europa, helemaal niets te lijden gehad van de olieboycot. Of liever gezegd, we zouden er niets van gemerkt hebben als Den Uijl[1] niet volkomen onnodig een autoloze zondag had ingevoerd. Nederland had de grootste oliereserves van alle landen om ons heen en zelfs die hebben we niet aan hoeven te spreken. Overigens, die autoloze zondag heb ik zelf indertijd niet als een straf ervaren, integendeel. Het was leuk fietsen zonder auto’s.

Samen met zijn gereformeerde stamverwant Jaap Boersma bedacht Den Uijl een ideologische vormgeving van ons onderwijs, die er voor zorgen moest dat er een grotere gelijkheid zou ontstaan in dit land van kennis, macht en inkomen. Jos van Kemenade mocht het gaan uitvoeren.

Zoals Dijsselbloem later heeft vastgesteld, heeft het kabinet Den Uijl het onderwijs in Nederland volkomen onnodig achterop gezet. Het heeft de gelijkheid niet daadwerkelijk vergroot, alleen het algehele niveau omlaag gehaald. Of er oorzakelijk verband is weet ik niet, maar vast staat dat sinds het optreden van het kabinet Den Uijl de inkomensverschillen in Nederland weer zijn gaan groeien. Ze zijn netto nooit meer zo klein geweest als voor Den Uijl premier werd in dit land.

Ik denk dat de mislukte ingreep in het onderwijs het ergste is wat hij heeft aangericht, maar ook zijn besluit om de opbrengst van het aardgas als reguliere overheidsinkomsten te behandelen was al tamelijk rampzalig. Het maakte onnutte overheidsuitgaven mogelijk die achterwege zouden zijn gebleven als hij met zijn handen uit de kas was gebleven. Hij liet Nederland wennen aan een leven op te grote voet. Hij stimuleerde een te snel verbruik van het gas, door een grootscheepse export naar het buitenland tegen afbraakprijzen.

Waar het beleid van het kabinet Den Uijl vooral aan deed denken was het beleid van wethouder Den Uijl in Amsterdam.

Om een of andere reden was men in links Nederland dol op de man. Ik heb dat nooit begrepen. Een vriend van me kon met bewondering vertellen hoe de man in de Buitenveldert voor een prikje een villa op de kop getikt had bij de projectontwikkelaar die voor de gemeente de Buitenveldertse polder ontwikkelde en dat hij bovendien nog slim een eeuwigdurend erfpachtcontract had afgesloten vlak voordat zijn eigen gemeente dat onmogelijk maakte. Later werden alleen nog tijdelijke erfpachtcontracten afgesloten, zodat voortaan de meerwaarde van de grond bij de gemeente bleef in plaats van bij de erfpachter.

Nee, Den Uijl was wel slim voor zich zelf, maar niet erg competent als bestuurder van onze gemeente en ons land. Het is goed dat we na zijn mislukte kabinet zo weinig meer van hem gehoord hebben. Als minister van sociale zaken in het kabinet Van Agt heeft hij geen potten meer gebroken. Maar zijn image bij de PvdA blijft onaantastbaar en veel progressieve steden in Nederland zitten nog met een Dr. J. den Uyl-brug of -straat, wat ik zielig vindt.

---

1. De vader van Den Uijl, die mandenmaker was in Utrecht, noemde zich net als zijn voorouders Den Uil. Zijn zoon vond Den Uyl mooier. Den Uijl is mijn compromis.

---

Dit artikel over de olieboycot verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.