Multinationals, NGO’s en de politiek zijn de partijen die we de afgelopen week plotseling voluit in het strijdperk zagen over het TTIP-verdrag. In die volgorde. Een bijzonder gevoel bekroop me.

Als een onwaarschijnlijke combinatie plotseling met elkaar in debat gaat, is het tijd de oren te spitsen en te bezien wat er eigenlijk aan de hand is. De nu losgebarsten strijd tussen Multinationals, NGO’s (niet-gouvernementele organisaties) en de politiek over het TTIP is zo’n kwestie. Dat zowel de multinationals als de NGO’s klaar staan om versgeslepen messen op tafel te gooien bleek gisteravond wel bij Nieuwsuur. Het debat tussen VNO-voorman De Boer en een belangrijke Greenpeacemevrouw was in die zin verhelderend, dat je je op zo’n moment ineens realiseert dat er veel gevestigde belangen aan tafel zitten, maar geen politici.

De politiek lijkt af te willen wachten wie het debat over TTIP zal winnen, en al lijkt hun sympathie te neigen naar de multinationals – uiteindelijk schijnen die ook bij de onderhandelingen te worden geconsulteerd – nog steeds heeft geen politicus zich op een keihard standpunt vastgelegd. Dat hoeft tegenwoordig ook niet meer, want de EU onderhandelt namens ons allemaal. En het Nederlandse parlement wordt verplicht er vervolgens een goedkeurend stempel op te zetten. Verplicht? Oekraïne-referendum, weet U nog? We worden door de regering bedrogen waar we bij zitten, en worden door regerende politici geacht dat normaal te vinden.

Nadat dat eerst al het geval bleek met nationale verkiezingen, blijkt steeds meer dat ook de internationale politiek wordt gekenmerkt door een strijd tussen NGO’s en multinationals. Het lijkt meer bepalend te zijn dan een tegenstelling tussen links of rechts, progressief of conservatief of wat voor tegenstelling dan ook. Het lijkt vooral een gevecht tussen een surrealistisch idealisme versus een internationale dictatuur zoals men die jarenlang toeschreef aan Bilderberg-complotten.

Inspraak op lokaal/nationaal niveau? Dat is iets van vroeger/lang geleden. U moet er maar op hopen dat elk der beide partijen ook uw belang voor ogen heeft. Maar controleren of dat werkelijk zo is zult U niet kunnen.

Dit gevecht, waarbij Greenpeace plotseling een enorm lek openbaarde waarmee het de publieke opinie is gaan bespelen, stelt daarin niet gerust. Want als de documenten hadden onthuld dat Greenpeace bij deze onderhandelingen meer had binnengehaald dan door henzelf werd verwacht, hadden we van deze ‘onthullingen’ nooit iets gehoord. En dat laat iets zien van wat er onder het oppervlak gebeurt.

Internationaal heeft zich de afgelopen dertig, veertig jaar een elite gevormd die totaal is losgezongen van hun oorspronkelijke naties. Dat geldt zowel voor degenen die het in die NGO’s voor het zeggen hebben als voor degenen die in het internationale bedrijfsleven aan de touwtjes trekken. Feitelijk behoren zij tot dezelfde klasse – de bepalende klasse. Het mooist wordt dit geïllustreerd door idealistische mogols uit het bedrijfsleven die bij tijden ook sterke banden blijken te hebben met NGO’s die in de praktijk de nationale politici grotendeels al in hun zak hebben genaaid. Pas als zij het onderling niet eens kunnen worden, zoals met dit TTIP-verdrag dat de indruk wekt dat het de machtsbalans tussen internationaal bedrijfsleven en NGO’s zal laten verschuiven, wordt de publieke opinie weer in het spel gebracht. Als een nuttige extra pion – maar niet meer dan dat.

De verhouding tot onze nationale politici laat zich nog het best illustreren door te wijzen op waar deze nationale politici hun carrière voortzetten, na hun politieke functie: EU, NGO’s en grote bedrijven. Eigenlijk zou U dan al genoeg moeten weten.