“Moslims zijn terroristen” mag je niet meer zeggen. De Hoge Raad bevestigde dat in cassatie. Maar de oorspronkelijke vervolging door het OM ooit was van een peilloze domheid.

Langzamerhand doemt een beeld op van een barrage aan rechtszaken op basis van artikel 137 – het haatzaai-artikel. Zoals we vorige week (en eerder) lieten zien met het artikel over de cassatie van Raffie Chohan tegen haar vervolging wegens belediging en haatzaaien (er is nog een kleine spurt nodig voor het laatste benodigde geld – alvast dank!), is er vanuit het OM ooit een strategie ontwikkeld om af te tasten hoe men Geert Wilders het best vervolgen kon. Behalve het Raffieproces en het bizarre kontebonkersproces bleek mij gisteren dat er nog een derde pijler bestond. De veroordeling daarin werd eergisteren definitief met het verwerpen van de cassatie.

Dat neemt niet weg dat ik er een reeks opmerkingen bij heb die ik u hier ter overweging geef. Ook, omdat ik betwijfel of het OM er heel gelukkig mee worden gaat of iemand er iets mee opschiet. Maar toch vooral om te tonen dat zowel het Wildersproces1 als Wildersproces2 onderdeel zijn van een uitgekiende strategie om de PVV-leider monddood te maken door een verbod in te stellen op kritiek op de islam of immigranten.

Op rechtspraak.nl werd de omschrijving van de zaak door de Hoge Raad aldus ingeleid:

Beledigen van moslims door in het centrum van Eindhoven te zeggen/roepen: “Moslims are terrorists”. Middel richt zich met rechts- en motiveringsklachten tegen de bewezenverklaring.

De Hoge Raad kiest over de te beoordelen uitspraak van het gerechtshof een tamelijk formele opstelling, en dat is bevreemdend. Na een betoog waarin wordt gesteld dat artikel 137c de vrijheid van meningsuiting niet in de weg staat, concludeert de HR:

“Voorts heeft Hof geoordeeld dat de gewraakte uitlating geen artistieke expressie inhoudt noch een bijdrage kan leveren aan enig maatschappelijk debat. Deze oordelen – die het Hof heeft geplaatst tegen de achtergrond van het weergegeven kader – geven niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en zijn ook zonder nadere motivering niet onbegrijpelijk. Voor zover het middel daarover klaagt, faalt het eveneens. Volgt verwerping.

Einde verhaal. Het kan aan mij liggen, of aan de advocaat die de cassatie in stelde, maar mij bevreemdt de toepassing van artikel 137c om andere redenen. Let wel, het gaat hier om groepsbelediging, haatzaaien is artikel 137d. De gewraakte uitspraak roept nergens toe op. Het is een stelling, gezaaid werd er dus niet. Wellicht dat dat desalniettemin de overweging was waarom het OM oorspronkelijk meende toch vervolging in te moeten/kunnen stellen?

Maar de essentie is dus de (groeps)belediging. Eigenlijk zijn er twee soorten belediging waarvoor je veroordeeld zou kunnen worden.

• Die waarvan iets een beetje klopt, maar waarmee mensen niet geassocieerd willen worden.
• Die waarvan niets klopt, maar die waarbij iemand aan een diepgeworteld maatschappelijk taboe wordt gelinkt.
• Theoretisch is er nog de derde categorie, waarbij iemand zich beledigd voelt omdat degene die iets zei hen niet aanstond. Maar deze laatste categorie zou door een goed functionerende rechtspraak nooit worden gehonoreerd. Als het goed was.

Van deze mogelijkheden is de eerste duidelijk genoeg, bij de tweede moet u zich voorstellen dat iemand beschuldigd wordt van pedofiele neigingen zonder dat daartoe enige redelijke aanwijzing kan worden aangevoerd. Bemerk dat als pedofiele neigingen geen groot maatschappelijk taboe zouden zijn (geworden), deze belediging onder de theoretische derde categorie zou vallen. Maar als iets geen groot maatschappelijk taboe zou zijn, is een dergelijke kwalificatie vrijwel nooit een groot probleem.

Wat zei de Hoge Raad nu precies?

Bij de beoordeling van een uitlating i.v.m. strafbaarheid daarvan wegens groepsbelediging a.b.i. voormelde wettelijke bepaling, dient acht te worden geslagen op de bewoordingen van die uitlating alsmede op de context waarin zij is gedaan. Daarbij dient onder ogen te worden gezien of de gewraakte uitlating een bijdrage kan leveren aan het publiek debat of een uiting is van artistieke expressie. Tevens dient onder ogen te worden gezien of de uitlating in dat verband niet onnodig grievend is.

Het onnodig grievende is in deze situatie naar mijn oordeel dat de zinsnede Moslims zijn terroristen vooral te veelomvattend is. Zoals het er nu staat is duidelijk dat er mensen buiten moeten vallen, een zeer aanzienlijk deel van de moslims zal geen terrorist zijn. Had de beklaagde wel mogen roepen: Veel moslims zijn terroristen? Hier wordt het al moeilijker, omdat het geen algemeen verbindende uitspraak is. Tegen de uitspraak Teveel moslims zijn terroristen lijkt me al helemaal geen bezwaar mogelijk. Het is een eenvoudig bewijsbaar feit, waar de kranten dagelijks mee vol staan. Ook al praat men er dan soms op bijna tegennatuurlijke wijze om heen.

Niemand bij zijn verstand had van deze inderdaad beledigende uitspraak normaal gesproken een punt van gemaakt, als het niet zo waar was dat inderdaad teveel moslims terroristen zijn. We hebben hier derhalve te maken met een belediging die een beetje klopt, en daarom extra pijnlijk is voor wie zich onterecht aangesproken voelt.

Maar door er een rechtszaak van te maken heeft het OM het waarheidsgehalte dat moslims terroristen zijn helpen benadrukken.

Dat is waar bij het lezen van dit verslag mijn bevreemding ontstond. Door dit aan te voeren als vallend onder artikel 137c, creëert het OM een situatie als onder artikel 137d. Door het te vervolgen bewees het OM dat hier een punt lag dat zo gevoelig lag omdat er in redelijkheid iets voor te zeggen viel. Als het een zinloze beschuldiging was had er geen haan naar gekraaid. Het doet vooral denken aan de term ‘geitenneukers’.

Voor een belediging met je een aanknopingspunt hebben. Daar om is het altijd tricky business iemand van beledigen te beschuldigen, tenzij de beschuldiging een algemeen aanvaard maatschappelijk taboe betreft.

Een tweede vraag die bij mij opkwam: is het zijn van terrorist eigenlijk een maatschappelijk taboe? Met andere woorden: is het beledigend genoeg om vervolging te rechtvaardigen? De HR lijkt dat te denken, maar ik twijfel daarover. Mijn punt is: diverse GroenLinks-Kamerleden waren terrorist. Hun partij vond dat weliswaar onwenselijke reclame (zodat ze hun zetel opgaven of er niet meer voor in aanmerking kwamen), maar nam geen afstand van hen en royeerde de betreffende leden evenmin. Het is derhalve geen diep genoeg geworteld maatschappelijk taboe terrorist te zijn, dat zo door iedereen ervaren wordt.

Maar daarmee komt tegelijk de staart tussen de deur bij een uitspraak als deze, want impliciet erkent de HR hiermee dus wel degelijk dat teveel moslims terrorist zijn en dat je dat als probleem kunt voelen omdat teveel mensen het als gerechtvaardigd kunnen beschouwen iemand zo te noemen. Het is daarom een belediging die pijn doet, maar niet omdat er in het geheel niets van waar is.

Dit was een proces dat eenvoudig beter niet gevoerd had kunnen worden. Dat is iets waarvan je hoopte dat de HR daar de lagere juridische ornamenten van had willen doordringen, en hen had aangeraden met meer wijsheid dergelijke klachten tegemoet te treden.