Kabinetsformatie2021 krijgt nu te maken met een ongekend fenomeen: opstand binnen het CDA, van mensen die Rutte weg willen hebben.

De staatsomroep berichtte gisteravond:

Zo’n twintig CDA-afdelingen verzetten zich tegen deelname aan een kabinet met VVD-leider Rutte. Ze vinden zo’n toetreding “ongeloofwaardig” en “geen optie”, zo staat in een brandbrief die naar het CDA-bestuur en de Eerste en Tweede Kamerleden wordt gestuurd..De brief lekte vanavond uit via ThePostOnline en is opgesteld door de CDA-afdeling Heerlen. De brief is ook ondertekend door de CDA-jongerentak en de lokale afdelingen van Heerlen, Steenbergen, Maastricht, Voorst, Landgraaf, Beuningen, Brunssum, Soest, Voerendaal, Valkenburg, Moerdijk, Eijsden-Margraten, Zwartewaterland, Dantumadiel, Losser en Arnhem. Verder tekenden Limburg, Brabant, de Achterhoek, Gelderland en Friesland.

Terzijde: opvallend blijft dat de staatsomroep voortdurend genegeerd wordt bij lekken en aanverwant. Weinig mensen lijken de staatsomroep nog te vertrouwen er objectief en zonder spin mee om te gaan.

Er is meer gaande in het CDA (lezen van onder naar boven):

Dergelijke opstandigheid is niet zo des CDA. Maar nu al wat langer de vraag rondgaat waarom Pieter Omtzigt zo trouw bij het CDA blijft, zou dit hem een zetje kunnen geven voor zichzelf te beginnen? Hij is al voor NL2021 gepolst door diverse nieuwe partijen, zo is mij bekend. Maar Omtzigt hapte niet. Mochten er eind dit jaar nieuwe verkiezingen komen dan zouden de zaken wel eens anders kunnen liggen – Rita Verdonk scenario’s zijn dan immers niet langer van toepassing, omdat de tijd naar die verkiezingen relatief kort zal zijn, en Omtzigt in staat zal zijn zijn populariteit en naamsbekendheid om te zetten in voldoende steun.

Toch zijn de geluiden over Mona Keijzer geen goede maatstaf. Haar deelname aan diverse races voor het CDA leiderschap hebben laten zien dat mevrouw Keijzer iets pas gelooft als het haar met een telraampje is voorgerekend, en ze er met haar neus doorheen is gehaald. Als graadmeter voor de stemming binnen haar partij is ze daarom ietwat suspect. Omtzigt heeft echter met zijn gedachten al meer gevoelige snaren geraakt:

De afdelingen vrezen dat deelname aan een nieuw kabinet met Rutte ten koste gaat van het eigen verhaal. “Verantwoordelijkheid dragen, past bij het CDA, maar het land waarachtig dienen kan ook vanuit de oppositie, vanuit de kaderstellende en controlerende rol die de Tweede Kamer weer veel steviger moet oppakken”, staat in de brief. Een van de opstellers, de Heerlense fractievoorzitter Marco Peters, zei in het radioprogramma Langs de Lijn en Omstreken over Rutte: “Die man is niet te vertrouwen.”
De partij moet volgens de briefschrijvers een brede volkspartij worden, zoals CDA-Kamerlid Omtzigt voorstelt in zijn boek Een nieuw sociaal contract. De afdelingen vinden dat in de CDA-campagne te weinig erkenning en waardering is geweest voor de opvattingen van Omtzigt. “Zijn verhaal wordt breed gedragen in de maatschappij.”

Opmerkelijk dat binnen het CDA – toch een bestuurderspartij pur sang – zo weinig respect is voor de manier waarop Hoekstra opereert. Maar diens verheffing tot partijleider nadat Hugo de Clown de handdoek in de ring wierp heeft hem blijkbaar in een verdachtenbankje geplaatst waaruit het niet eenvoudig ontsnappen is.

Volgende week weten we meer, zou je kunnen zeggen. Alhoewel de situatie dusdanig ernstig is, dat reeds voor dat debat veel zal zijn afgestemd, of zal zijn geprobeerd dat te doen. De verdeeldheid binnen de CDA-fractie wijst ook in die richting. Meest opmerkelijk is nog dat niemand binnen de VVD de ambitie lijkt te hebben Rutte op te volgen. Hoezeer deze ook vaak een kat met negen levens is gebleken, het moment is perfect je nu te manifesteren als kandidaat-VVD-leider. Angst voor de wraak van Rutte? Ach, ook Wiegel is wel eens rancuneus geweest tegenover mensen die hem weg zetten als lastig fossiel. Aan dergelijke dingen kun je ook tè zwaar tillen, wilde ik maar zeggen.

Het achterhouden van informatie wordt, zoals gisteren gemeld, de speerpunt waar men Rutte op spietsen wil. RTL ging gisteren nog verder met haar analyses dit aangaande:

Het kabinet-Rutte hield doelbewust informatie achter voor de Tweede Kamer over de toeslagenaffaire. Hoogleraar staatsrecht Wim Voermans zegt dat dat een schending is van de grondwet. “Als het waar is, is dit zeer ernstig”, aldus de Leidse hoogleraar.

Over eventueel openbaren notulen ministerraad

En dat is bijzonder, want die verslagen zijn ‘zeer geheim’, zegt hoogleraar staatsrecht Voermans. In het Reglement van orde voor de ministerraad staat in artikel 26 dat er geheimhoudingsplicht bestaat over wat er daar wordt besproken. De notulen van de ministerraad worden pas na 20 jaar openbaar.
“De reden daarvoor is dat Nederland een coalitieland is. Regeringen bestaan uit coalities van verschillende partijen die moeten samenwerken. De regering moet met één mond spreken, de eenheid van regeringsbeleid. Als er door openbaarheid van notulen duidelijk wordt dat bepaalde ministers bedenkingen hebben bij besluiten, dan wordt het moeilijk om te regeren. Dan kunnen de tegenstellingen in een regering worden gebruikt door de tegenstanders.”

Maar zal gedeeltelijke openbaarmaking genoeg zijn, zelfs als er niet opnieuw een konijn uit de hoge hoed verschijnt zoals eerder Rutte’s zwakke geheugen al mogelijk maakte?

De vraag of genoeg van belang openbaar zal worden gemaakt zal altijd boven dit verhaal blijven hangen, en het lijkt niet waarschijnlijk dat àlle notulen sinds 2017 geopenbaard zullen worden. Het wachten is nu op de brief die het kabinet hierover moet opstellen.

Ook Kabinetsformatie2021 ligt nu stil. Heel erg is dat niet, dan kan de informateur alvast gaan werken aan zijn eindverslag. Of er nog vraag naar zal zijn is onduidelijk, maar als de Kamer volgende week opnieuw over een Motie van Wantrouwen moet stemmen (dat lijkt al zeker!) is niet voorstelbaar dat deze niet aangenomen worden zal. Dat is het einde van Mark Rutte, en tevens een opmaat naar nieuwe verkiezingen – een situatie die binnen de VVD nieuwe krachten los zou kunnen maken om dit te verhinderen, aangezien juist die partij er de zwaarste klappen bij krijgen zal. Dan begint Kabinetsformatie2021 met een nieuwe VVD-leider, en is alles weer mogelijk.

---

Meer over Kabinetsformatie2021 en wat er politiek rondom plaatsvindt vindt u hier. Eerdere berichtgeving over het CDA vindt u hier.