De kabinetsformatie wordt vandaag hervat. Of met de Kamer vakantiegroeten zijn uitgewisseld middels een postkaartje (zoals fameus Balkenende ooit deed) is onbekend. Maar men gaat het weer proberen. Met goede moed, zo haast men ons te verzekeren.

Een van de aardige dingen van deze kabinetsformatie is een schets van de titulatuurinflatie van afgelopen vijftig jaar. Vroeger, in den beginne, lang geleden, toen het kabinet iets was dat soms naar de Kamer kwam om de volksvertegenwoordiging bij te praten, stelde de koningin een formateur aan. Die zette een kabinet in elkaar en werd daarna premier. Dat was het gebruik. Eind jaren zestig kwamen daar de informateurs tussen, want het politieke afbreukrisico voor een falende formateur werd te groot geacht. Door er een informateur tussen te schuiven kocht men een schild tegen falen. Tegenwoordig wordt er eerst een verkenner ingezet om eens in kaart te brengen wie er als informateur zou moeten worden aangezocht. De tijden zijn veranderd.

Grappig om te zien is dat tijdens de genereuze vakantie van de onderhandelende partijleiders er hard is doorgewerkt door Gerrit Zalm. Alleen de informateur ging niet op vakantie. Sterker nog: het heeft er alles van weg dat de lengte van de vakantie van de onderhandelaars een goede graadmeter is voor de omgekeerd evenredige kans dat deze vier samen gaan regeren.

Informateur Zalm heeft de pauze gebruikt om nieuwe voorstellen te schrijven. Alle onderwerpen zijn al een keer aan bod geweest, maar overeenstemming is er nog niet. In dit soort processen geldt altijd dat er pas ergens een deal over is, als er over alles een deal is.

Zalm heeft geluisterd, gekeken, en nieren geproefd, waarna hij ruim drie weken nodig had het geheel te verteren. Dat duidt op extreme complexiteit of onwrikbare standpunten over veel onderwerpen. Mogelijk spelen beide een rol. De toon die de NOS er over aanslaat vandaag is dan ook bijna gelaten.

Ook toen duidelijk was dat deze coalitie nog de enige mogelijkheid is voor een meerderheidskabinet, ging het niet van een leien dakje. Verschillende keren benadrukten de onderhandelaars dat de gesprekken moeizaam verliepen.

En als je ziet waarover de meningsverschillen moeten worden bijgelegd dan zie je het probleem en waarom optimisme over een spoedig kabinet ijdel is.

Het klimaat, de migratie en medisch-ethische kwesties als het recht op stervenshulp bij een voltooid leven liggen nog op tafel. Ondertussen hopen de partijen ook nog een akkoord te sluiten met de sociale partners over de pensioenen en het ontslagrecht.

Veel sociale en politieke nieuwlichterij in plaats van handhaving van bestaande wetten. Dat de economische paragraaf op een achternamiddagje zal worden geregeld – met gebruik van ingebouwd wisselgeld waarmee toekomstige compromissen kunnen worden gekocht – blijkt uit alles. Het gaat er om de principes van de ChristenUnie – en ook het CDA – op één lijn te brengen met de wensen van D66. Dat de VVD geen principes meer kent maakt het eenvoudiger, maar dat D66 geen PvdA is die altijd met geld kon worden afgekocht juist niet.

Wat mij betreft heeft men het probleem van de kwadratuur van de cirkel weer eens opgepakt. De vraag rest wanneer men er genoeg van heeft en erkent dat een minderheidskabinet de enige oplossing bieden zal? Na Prinsjesdag en de Algemene Politieke Beschouwingen zou er toch een groter gevoel van urgentie moeten zijn. Want de begroting wordt deels een PvdA-baksel.

De begroting voor volgend jaar, die gepresenteerd wordt op Prinsjesdag, zal het werk zijn van het huidige, demissionaire kabinet van VVD en PvdA.

Misschien voortaan maar verkiezingen houden in december? Dat geeft een betere kans dat het daaropvolgende kabinet in september klaar is. Geen garantie, natuurlijk.