Gisteren publiceerde ik een berichtje over de waarschijnlijkheid van nieuwe verkiezingen in Italië aangezien de regeringsonderhandelingen vast waren gelopen. Met nog 24 uur te gaan leek er geen enkele hoop op een nakend vergelijk. In Brussel moet men opgelucht adem hebben gehaald maar dat was te vroeg gejuicht. Oude vos Berlusconi toverde een totaal onverwachte meesterzet uit zijn hoge hoed: hij trok zich bescheiden terug.

Zoals de situatie gisteren leek: een patstelling waarbij de drie grote blokken elkaar om diverse redenen wederzijds uitsloten, werd gisteravond doorbroken door de aankondiging van Silvio Berlssuconi dat Forza Italia geen deelname aan de regering meer eist. Daarmee maakt hi jde weg vrij voor een coalitie tussen de 5Sterrenbeweging en de LegaNord, waarbij naar verwachting Lega-leider Salvini premier wordt. Deze coalitie tussen de populisten van links en de populisten van rechts is voor de EU bijzonder slecht nieuws. In Europees verband zou zo’n coalitie ook een unicum tot dusver betekenen, wat een tweede nagel aan de doodskist van de Brusselse Eurocratuur kan zijn.

Dat veranderde gisteren. Berlusconi liet in een verklaring weten dat zijn partij weliswaar niet het vertrouwen zal uitspreken over een regering met M5S, maar dat hij Lega niet zal tegenhouden de samenwerking wel aan te gaan. In maart opende Lega al de deur voor samenwerking met M5S.

De stap van Berlusconi lijkt mede ingegeven door het besef dat regeringsdeelname voor Forza onmogelijk is binnen de gegeven omstandigheden, iets waar ook nieuwe verkiezingen geen verandering in lijken te zullen brengen. Dat maakt de stap van gisteren logischer dan zij op het eerste gezicht lijkt. Maar Berlusconi is reeds 80 als hij zich nog een laatste maal manifesteren wilde is dit het beste wat hij doen kon. Dat betekent niet dat dit voor hem een eenvoudige beslissing zal zijn geweest, wel een sluwe. De oude vos kondigde aan dat de daden van de regering elk op hun merites door Forza zullen worden beoordeeld. Een bedekte steunbetuiging maar zonder keiharde zekerheden en met ruimte om desgewenst over zaken te onderhandelen.

Zou dat laatste dan nodig zijn als de regering van Lega en 5Sterren een solide meerderheid heeft? In Italië weet je dat toch nooit maar dat de 5Sterrenbeweging als groep minder solide is dan zij lijkt is een bekend gegeven. als parlementariërs zouden deserteren (wat eerder ook al is gebeurd) kan de steun van Forza alsnog onmisbaar blijken desnoods op incidentele basis.. In dat geval was het offer van Berlusconi niet meer dan een schijnoffer, waarvan het rendement met interest kan worden binnengehaald. Al houdt de NOS er een simplistischer redenatie op na:

“We dachten dat we hier deze zomer weer nieuwe verkiezingen zouden krijgen”, zegt correspondent Mustafa Marghadi in het NOS Radio 1 Journaal. “Berlusconi heeft uit eigen beweging een stap opzij gezet. De officiële reden daarvoor is het landsbelang, maar hij lijkt zich vooral te willen beschermen tegen nieuwe verkiezingen, waarbij zijn partij mogelijk zou zijn gedecimeerd.”

De NOS houdt het dus hoopvol op onzekerheid:

Omdat M5S en Lega beide sterk anti-Brussel zijn, stevent Italië af op de meest eurosceptische regering die een oprichter van de EU ooit heeft gekend, zegt Marghadi. “Ze gaan zich niet aan de begrotingsregels houden en M5S begon deze week zelfs over een referendum om uit de euro te stappen. Er breken onzekere tijden aan wat betreft de toekomst van Italië in Europa.”

Ondanks de handreiking van Berlusconi is het volgens Marghadi na de afgelopen twee maanden nog lang niet zeker dat de nieuwe regering er ook komt. “Ze kunnen er vandaag uitkomen, morgen of helemaal niet en dan gaan we alsnog stemmen.”

Maar aangezien alle eerdere analyses al concludeerden dat het enige echte struikelblok was dat LegaNord en Forza elkaar niet wilden loslaten, lijkt dat nu niet langer een hinderpaal te zijn. Toekomstig gebibber van Juncker zal niet alleen nog aan het Syndroom van Korsakov te wijten zijn. Hoewel ook daar de vijf sterren wel degelijk een rol bij spelen, natuurlijk.

---

Meer over Italië, haar politiek en haar worsteling met de euro op Veren of Lood vindt u hier.