De EU gaat Italië een ultimatum stellen over haar begrotingstekort. Met een gigaboete er boven op. Dat was al door de EC gezegd, maar dat ze het doen verrast me toch.

Want het is gekkenwerk, dat Brussel gaat pogen de Italiaanse regering onder haar controle te brengen. Weliswaar had de EC eerder aangekondigd dat ze na EP2019 weer zou kijken naar het Italiaanse begrotingstekort en wat daaraan te doen, maar helemaal serieus kon ik het toentertijd niet nemen. Frankrijk, met Nederland de belangrijkste aanjager, heeft na de pijnlijke klap die president Macron van zijn tegenstreefster Le Pen mocht ontvangen wel iets anders aan het hoofd zou je denken. Anderzijds: als Macron nu iets nodig heeft, is een crisis die de aandacht af leidt. In die zin zou hij meer kunnen krijgen dan hij wenst.

De Italiaanse vicepremier Salvini was twee weken terug al duidelijk geweest tegen EC-voorzitter Juncker. Basta met die gedateerde begrotingsregels van de EU (en dus met het prudente fiscale beleid van de noordelijke landen).

Matteo Salvini just told Jean Claude Juncker and holders of Italian bonds ‘va a fanculo’ because Italy no longer has time for Europe’s outdated and oppressive fiscal rules.

Daar dachten de financiële markten direct al anders over:

Maar Salvini leek twee weken lang de touwtjes in handen te houden. Zondag viel echter de bijl van het populisme tijdens EP2019 in Brussel, en maandag stond de EC in Rome op de stoep met een ultimatum. Hier en daar werd gesuggereerd dat de pauze in de onderhandelingen over Brexit (eerst moet er een nieuwe Tory-leider zijn om premier May te vervangen) de EC de tijd geeft zich nu op Rome te richten, maar het heeft er meer van weg dat de Commissie-Juncker na het echec met het dwingen tot gehoorzaamheid van de oostelijke lidstaten over de asielmigratie (waarin Italië ook een belangrijke rol speelt) toch in ieder geval een poging wil wagen om Rome tot onderwerping te bewegen.

Dit is erger dan kansloos, het zou de lont in het kruitvat dat de EU geworden is kunnen zijn. Want de Italiaanse economische situatie – je kunt niet anders dan het blijven herhalen – is tamelijk uitzichtloos binnen de eurozone.

Het Italiaanse inkomen is gemiddeld al vrijwel 18 jaar gelijk. Dat is inbegrepen de korte oplevingen die tijdelijke inzinkingen moesten compenseren, maar het saldo ligt een fractie boven nul (zie hierboven).

Eerder heb ik al eens geconstateerd dat de huidige begrotingsexpansie van Italië de laatste poging is alvorens de eurozone te verlaten en het experiment het experiment te laten. Nu komt de EC op de stoep met een aanstaande boete van circa €3,5 miljard als Italië haar eigen economie niet kapot bezuinigen gaat, en zichzelf veroordeelt tot hetzelfde lot als Griekenland als een tiental jaren heeft. De dreiging van die boete liet de kosten (voor de staat) van Italiaanse leningen direct oplopen:

De molensteen van Italië is de schuldenlast (132,4% van het GDP, onder) die het land mee torst. Zonder rente en aflossingen staat de Italiaanse begroting in de plus.

Salvini roept nu om een Trump-style revolutie in de Italiaanse economie. Meer dan een kreet is het nog niet, maar wellicht ziet hij er een kans in de 5strerren-coalitiepartner mee te dumpen en na verkiezingen alleen te kunnen regeren? Dan zou de uitslag van EP2019 hem tot voorzichtigheid moeten manen – die was goed maar verre van wat de peilingen (tegen de 40%) hem beloofd hadden.

Maar door die dreiging met een boete brengt de EC Italië financieel in een onhoudbare positie. Brussel lijkt te denken dat het land daarom wel toe zal geven. Zou men in Brussel beseffen dat de enige logische stap die het land als alternatief heeft het verlaten van de eurozone is? Je zou denken dat Juncker cs na het Brexit-referendum wel wat voorzichtiger zouden zijn geworden, maar het tegendeel lijkt waar.

Dat dit vanuit Italiaans perspectief ook de laatste kans is haar soevereiniteit te conserveren is ook al zoiets waarvan men zich in Brussel geen voorstelling kan maken. Maar het is deze keus die de Italiaanse regering nu maken moet. De Commissie heeft haar zet gedaan, en het is nu aan Salvini cs om te beslissen wat te doen met de eisen uit Brussel. Durven ze de stap te vertrekken aan? Het is een zware verantwoordelijkheid, want voor iets als een referendum is nu geen tijd meer. De regering moet beslissen.

Dat Brussel een slaapwandelend monster is dat de eigen daden niet onder ogen ziet is een feit. Elders is men zich dat beter bewust:

“It reopens the whole agenda of whether Salvini wants to be part of the euro or not,” said Colin Harte, a portfolio manager and strategist at BNP Paribas Asset Management. “The danger is that the [dispute between Salvini and the EU] turns out to be more aggressive on both sides, then you will see people switch out of positions],” Harte said.

Desalniettemin:

Alea iacta est – de teerling is geworpen. Door de EC.

Met deze woorden trok Julius Caesar volgens Suetonius de Rubicon over, begon de burgeroorlog die hem de macht bracht, en uiteindelijk het keizerrijk tot gevolg hebben zou.

---

Meer over de economische en politieke perikelen van Italië vindt u hier.