De namens D66-minister Ollongren gisteren in de Telegraaf gelekte wijze van intrekken van de Referendumwet is uit de aard van de aangekondigde methode weinig anders dan een staatsgreep. Een anti-democratische staatsgreep.

Het is niet onverwacht, maar coalitie Rutte3 ziet geen legale middelen de Referendumwet in te trekken zonder daarover een referendum te moeten houden. De kunstgreep die het ministerie van Binnenlandse Zaken daarom gisteren aankondigde was een onwettige: de minister is voornemens in diezelfde intrekkingswet op te nemen dat zij niet referendabel is.

Maar wat was nu juist het karakter van deze Referendumwet? Dat zij behoudens een aantal tevoren vastgestelde uitzonderingen voor alle wetten geldt die door de Tweede en Eerste Kamer zijn aangenomen. Om haar in te trekken op de manier die het kabinet voor ogen staat doet zij daarom eerst alsof die wet al ingetrokken is, en begint vervolgens te gummen alsof dat altijd al zo was.

Ik heb geen idee wie op het idee gekomen is het zo aan te pakken, maar ik vraag me af of de Raad van State – bepaald geen vriend van de Referendumwet – hier in mee kan gaan. Òf dat zij juridische zuiverheid laat prevaleren en adviseert de door minister Ollongren gisteren aangekondigde weg niet te gaan. Elke nieuwe wetgeving moet volgens het Nederlandse staatsrecht eerst door de RvS van een advies zijn voorzien. Wat diverse regeringen in het verleden er niet van weerhouden heeft wetten toch door te voeren die de RvS niet zag zitten. Uiteindelijk heeft in het Nederlandse staatsrecht de Kamer altijd het laatste woord.

Maar in dit geval lijkt het de premier die het laatste woord heeft, en daarvoor een minister als schild gebruikt die het toch al niet lang zal uitzingen op deze positie. Van de uitdagende woorden dat de premier uit zag naar een referendum over het intrekken van de referendumwet is in ieder geval niets over. Hij durft niet, en vermoedelijk terecht. Want de uitslag en het vervolgens opnieuw negeren van de wil van de bevolking zal duidelijk maken dat we in een dictatuur van stuurloos onbenul leven, waarbinnen alleen het onderlinge gekonkel van 76 regentjes er toe doet. Waarvan ook nog eens de helft op onduidelijk gronden door de regerende partijen op het pluche zijn gehesen. Het is de dictatuur van de helft plus één, en niets anders. Voor dergelijke fundamentele ingrepen is de meerderheid van deze coalitie feitelijk te mager en dat zij dat niet beseffen wil etaleert vooral de nadrukkelijke obsessie die het referendum voor Rutte al geworden is: het moet en zal weg, al is het het laatste en desnoods het enige dat zijn derde kabinet voor elkaar krijgt.

Binnen het Nederlandse staatsbestel is dit een staatsgreep met legale middelen, maar desalniettemin een soort staatsgreep. Dat ons constitutionele bestel weinig tot geen bescherming heeft tegen een dergelijke machtsgreep van binnenuit demonstreert slechts dat Nederland geen ware democratie is als er maar voldoende mensen zijn die niet langer wensen dat het dat is: 76 in de Tweede Kamer, en 38 in de Eerste Kamer: dat is precies genoeg om in Nederland de democratie af te schaffen, en aan dat uiterste minimum voldoet deze coalitie.

Is er reden voor een (raadgevend) referendum? Meer dan ooit zou ik zo zeggen. Op veel beleidsterreinen hobbelt de huidige (alsook de vorige) regering blind achter de directieven uit Brussel aan, en we hebben een premier die al diverse malen heeft laten blijken dat regeren voor hem vooral een wijze is om een meerderheid in de Tweede Kamer werkbaar te houden, ongeacht wat dat voor het beleid van de overheid betekent omdat hij daar toch geen sjoege van heeft.

Rutte en zijn kompanen lijken te vinden dat we blij mogen zijn dat het niet nog erger is. Daarmee kan geen enkele democraat het eens zijn.