Bijna geen lokaal bestuur in dit land blokkeert het klimaatbeleid. Windturbines en zonneweiden, die gaan er komen. De vraag is alleen: waar precies? U heeft inspraak! En iedere regio moet mee. Verzet is zinloos. Of toch niet?

Dit is de tijd van de inspraakronden. Het volk mag meepraten. Niet als de kalkoen die nog best even iets kwijt mag over het kerstdiner en uiteindelijk toch zelf gebraden en stuffed wordt opgediend — zó erg is het nog niet. Maar de klimaatmarges zijn snel en de klimaatkaders knellen. De schuld van de klimaattafels, schuld van Nijpels, schuld van atomofoben als Samsom.

De regio’s dus. Er is voor de Regionale Energietransitie (RES) een aparte pseudo-bestuurslaag gevormd, die zich vaak laat herkennen als een bestaande entiteit, zoals het werkgebied van een waterschap. Want

[A]ls overheden moeten we onze krachten bundelen om van de energietransitie een succes te maken. Voor een beter afgestemde besluitvorming (van overheden onderling) op basis van een gedeelde ambitie is het noodzakelijk om te werken als één overheid in nauwe samenwerking met de maatschappij

kwaakt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Ontkend wordt “een taakstelling opgelegd door het Rijk”; erkend wordt dat er “draagvlak en acceptatie” gekweekt moet worden “bij maatschappelijke partners (burgers, bedrijven, groene partijen [sic, DK], netbeheerders) in de regio”.

Schrijver dezes, woonachtig in de gemeente Alphen aan den Rijn, nam deel aan twee online inspraakavonden. Tijdens beide bijeenkomsten was de Alphense wethouder van Duurzaamheid Van Zuylen (GroenLinks) sprekend aanwezig. De eerste avond was algemeen, inleidend van karakter en bestond vooral uit luisteren, maar reageren en vragen stellen kon via de chat. Een evaluatieverslag is ons deelnemers toegezegd, maar bij publicatie van dit blog nog niet ontvangen. Op avond 2 gingen een kleine honderd insprekers uit deze omgeving in kleinere groepen uiteen. Al gauw bleek dat de bijdrage van de RES-regio Duin-, Rijn- en Veenstreek (een gebied tussen Hillegom & Leiden en Leiden, Alphen en Leimuiden) aan de energietransitie niet alleen mag bestaan uit het plaatsen van meer, meer, meer zonnepanelen op (platte) daken (van bedrijven). Nee, mensen, zonder windturbines tot ruim tweemaal de hoogte van de Utrechtse Dom plus zonneweiden in het polderlandschap kunnen we niet. Een opvatting ventileren over kernenergie tot 2030 blijkt zinloos, hoe onderbouwd ook. Maar voor de periode 2030-2050 ligt de discussie over kernenergie weer open…!

Anders gezegd, we gaan het landschap voor de komende tientallen jaren een ander aanzicht geven. Terwijl over tien jaar misschien blijkt, ook bij de huidige voorstanders, hoe zonde dat is. Laat ik nou niet meteen te ‘populistisch’ worden door het woord ‘verpesten’ op te dissen. Of ‘verkrachten’. Zeker, landelijk bekeken zijn we inmiddels zover dat de horizon in het noordwesten en noordoosten van deze mooie land al grondig bedorven is. Maar wat dit betreft ontspringen de inwoners van mijn regio een deel van de dans. Een klimaatdans, die in een nog macaberder licht komt te staan door publicaties over wat er gebeurt met de zogenaamd duurzame energie die inmiddels in Nederland wordt opgewekt.

De Wieringermeer is onherkenbaar veranderd voor het draaiende houden van de datacenters van Big Tech ten behoeve van eindgebruikers in… Afrika. Bestaande regels qua milieu, omgeving en welstand, die anders altijd streng worden gehandhaafd, worden opgerekt; een stadhuiskat in het nauw maakt rare sprongen. En buitenlandse investeerders, van gevestigde concerns tot ware energiecowboys, gaan er met de opbrengst vandoor. Wat kunnen hun onze unieke vergezichten schelen? Cynisch genoeg hebben sommigen van die rijke Chinezen (en andere moderne miljardairs) een Hollandse Meester aan de muur. Frågar du inte hur detta kan vara, istället dra nytta av det / 您不问这怎么可能，而要利用它。

‘Windturbines dragen niets bij’
Prozaïscher was de inbreng van een technisch onderlegde en vanuit zijn werkplek in Rotterdam inbellende inspreker, die aantoonde aan dat windturbines op land niets bijdragen aan CO₂-reductie; nee, per saldo is men qua CO₂-uitstoot zelfs slechter af, rekende hij voor. Windturbines op zee (waar deze inspraakronde niet over ging) doen het wat dat betreft iets beter, maar op open zee zouden deze monsters wat mij betreft sowieso taboe moeten zijn vanwege de schade aan milieu en economie (vogels, vis, visgronden). Anderen, onder wie ikzelf, gebruikten deze tweede avond om (opnieuw) dringend aandacht te vragen voor kernenergie als een van de zeer weinige opties, zo niet de enige in Nederland, om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen. Nu wil ik “Parijs” helemaal niet halen; immers, voor mij bestaat alleen zoiets als beleid dat goed is voor de ‘schepping’, en verder heeft het mensdom geen keus dan zich aan te passen aan de eventuele opwarming van de aarde. Toevallig of niet, klimaatadaptatie is ook de spin van de week. “Met CO₂-reductie — al zouden we teruggaan tot 0 — gaan we het niet redden“, zei demissionair minister Sigrid Al Qaq-Kaag maandagmiddag letterlijk voor de NPO Radio 1-microfoon naar aanleiding van een online klimaatconferentie, die Nederland organiseert.

Hoe dan ook, kernenergie is ter RES geen optie tot 2030. Bepleit uitstel, door insprekers die aangaven dat we de komende jaren de tijd hebben om in elk geval niet ergens aan te beginnen waar we gruwelijk spijt van krijgen, werd van tafel geveegd. Dat gebeurde zeker niet bruusk of onbeleefd. De organisatoren van deze RES-sessies hadden domweg geen mandaat om te zeggen: ‘oké, de inwoners die de moeite hebben genomen en hun tijd geven om mee te praten, zijn in meerderheid tegen windturbines en zonneweiden, dus laten we terugkoppelen dat deze regio daar gewoon van afziet’. Nee, onze kleine tot grote zorgen werden aangehoord en zeker ook ‘begrepen’; eind van het liedje was echter: de burger moet kiezen voor én de pest én de cholera; maar dan alleen in een vriendelijke vorm, want die symptomen zullen zich alleen doen gelden waar het landschap ‘zoveel mogelijk gespaard’ wordt. Joe.

‘Maar niets doen is geen optie’
Inspraak uitoefenen komt er dus op neer dat je weinig anders kan dan aangeven: ik ben en blijf tegen windturbines en tegen elk zonnepaneel dat niet op een bestaand (plat) dak ligt, maar als ze er dan tóch motte komme, doe dan maar langs bestaande verkeersaders en eventueel vaarwegen. Hoezo geen opgelegde taakstelling? Al een hele tijd zingt het rond in de (landelijke en regionale media): ‘Niets doen is geen optie‘. Een van de redenen voor deze kruistocht is: “Parijs” wil het! Ieder land moet nu eenmaal meedoen. En Nederland al helemaal, want met ons aandeel ‘duurzaam opgewekte energie’ bungelen we onderaan. Maar op grond waarvan eigenlijk? Nederland verstookt (en exporteerde) al sinds 1959 de veruit minst ‘smerige’ niet-duurzame brandstof; in Duitsland zit men anno 2021 nog grotendeels aan de bruinkool. En telt ons kleine oppervlak, waar vanuit een uitgestrekt land als Frankrijk bekeken verbijsterend veel mensen wonen, niet mee als fait accompli à décharge? Geef ons toch dispensatie…

Intussen werd tegen het eind van ‘mijn’ RES-sessie fijntjes opgemerkt dat blanke mannen van een zekere leeftijd behoorlijk oververtegenwoordigd waren onder de insprekers. (Tja, sorry dat ik besta. En sorry dat juist ik zo geïnteresseerd was.) Of de ondertoon hier bestond uit zelfspot of meer een duidelijke teleurstelling dat zó weinig vrouwen, jongeren, moslims, negers enzovoort hun zegje wilden doen, die gemiddeld toch minder moeilijk zouden doen over een paar kleine ingrepen rond een knollenveld, dat werd me niet helemaal duidelijk.

Maar dan, die PvdA toch in onze gemeente. Niks meebuigen. Ouderwets NIMBY-gedrag. Heerlijk. (Bron: Alphens Nieuwsblad, 20 januari 2021)

---

Inspraak, doe er iets mee.