DE WERELD NU

Hoe Nederland haar Indische oorlogsmisdaden verborg

Indonesië, uitbuiten, Indische oorlogsmisdaden

Nederland wist haar Indische oorlogsmisdaden tientallen jaren buiten beeld te houden van de internationale gemeenschap. Dat verandert maar langzaam.

Een periode van tientallen jaren internationale desinteresse voor Nederland maakte het de Nederlandse overheid en elite mogelijk de herinnering aan de Indische oorlogsmisdaden te laten vervagen Deze werden in de jaren 1948-49 gepleegd tijdens de Nederlandse pogingen de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd te onderdrukken.

Pas nu, nu de daders overleden zijn of hoogbejaard, is een grote studie van de Nederlandse dekolonisatie in Indonesië in gang gezet. Het verdoezelen van deze verantwoordelijkheid is een onlosmakelijk onderdeel van de Nederlandse cultuur, waarin confrontaties met onplezierige feiten als ongewenst worden beschouwd.

Het internationale profiel van Nederland is weinig indrukwekkend. De gebruikelijke associaties met het land zijn windmolens, klompen, tulpen en kaas. Vraag een niet-Nederlander een bekende Nederlander te noemen, dan is het meest waarschijnlijke antwoord: Anne Frank. Zij bezat de Nederlandse nationaliteit echter nooit. Cultureel geïnteresseerden zullen mogelijk nog met de namen Rembrandt en Van Gogh op de proppen komen.

Bij afwezigheid van enige substantiële internationale interesse voor Nederland heeft zich een opmerkelijke lokale cultuur kunnen ontwikkelen.

Traditioneel is het grootste gevaar dat Nederland bedreigt het water van de Noordzee. In 1953 resulteerden grote dijkdoorbraken tijdens de Watersnoodramp in Zeeland in de verdrinkingsdood van 1836 mensen.

De Nederlandse cultuur is mede gevormd door die nabijheid van het water. Het onderhoud van de beschermende dijken vergde een gemeenschappelijke inspanning, die een mentaliteit schiep die nog steeds terug te vinden is. Buitenlanders wordt dat duidelijk gemaakt met het apocriefe verhaal van Hansje Brinker, die zijn vinger in de dijk stak om te voorkomen dat het water binnendringen zou. Zo doet ieder naar vermogen zijn plicht om het welzijn van allen te bevorderen. Staande uitdrukkingen als ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg‘, ‘je hoofd niet boven het maaiveld laten uitsteken‘ en ‘we moeten allen door dezelfde deur‘ onderstrepen de collectiviteit van deze inspanningen.

De hier uit voortvloeiende poldercultuur wordt – voornamelijk op economisch gebied – als specifiek Nederlands herkend. Een polder is een stuk land dat middels een droogmaking – van oudsher ook een gemeenschappelijke inspanning – aan het water is onttrokken.  Ook economisch betekent polderen dat men niet het uiterst haalbare uit onderhandelingen probeert te slepen, maar men vooral uit is op een compromis dat het belang van allen dient. Nederlandse werkgevers en vakbonden bereiken meestal overeenkomsten zonder dat wordt gestaakt om de zaak te forceren.

De Nederlandse cultuur vermijdt derhalve polarisatie, en dat heeft zijn voordelen. Ook in de politieke cultuur was dat herkenbaar: voorafgaand aan de moorden op politicus Pim Fortuyn in 2002 en journalist Theo van Gogh in 2004 was dergelijk politiek geweld in Nederland ruim tweehonderd jaar afwezig geweest.

De regering in Nederland bestaat gewoonlijk uit diverse partijen die een politiek compromis uitwerken alvorens een regering samen te stellen, iets dat een aantal maanden kan kosten eer men het eens is over het regeringsprogramma. Maar aan een eenmaal bereikt compromis houden de deelnemers zich doorgaans voor de volle regeringsperiode.

In deze tijd met onrust over klimaatverandering, is de Nederlandse angst voor het water weer goed merkbaar. Een extreme voorspelling stelt dat als alle gletsjers wereldwijd zouden smelten, de Nederlandse dijken tot onmogelijke proporties verhoogd zouden moeten worden om bescherming tegen het water te blijven bieden. Met als alternatief voortdurende overstromingen van de westelijke helft van het land. Grote steden als hoofdstad Amsterdam, wereldhaven Rotterdam en regeringszetel Den Haag zouden onder water verdwijnen. Alle 17 miljoen inwoners zouden zich moeten terugtrekken op de hoger gelegen zandgronden in het oosten van het land.

In zo’n gesloten maatschappij speelt kritiek van buitenaf geen rol van betekenis. Bezoekers van Nederland worden niet geconfronteerd met herinneringen aan de vele oorlogsmisdaden uit het verleden, waarvan een aantal excessief was. In alle opzichten lijkt Nederland een land met vriendelijke bewoners, geen land met een duister verleden.

Een boek over de geschiedenis van Nederland Het land van de kleine gebaren constateert:

In de Nederlandse cultuur is het Grote Gebaar een uitzondering. Wie de cultuur van Nederland bestuderen wil, zal opmerkzaam moeten zijn voor de cultuur van het Kleine Gebaar, en zorgvuldig moeten luisteren naar de betekenis achter de rustige, en beheerste toon waarmee diepe emoties worden overgebracht.

De Indonesische onafhankelijkheidsoorlog brak uit in 1948. Het Nederlands-Indische Leger, waarin zowel etnisch Europese als inheemse elementen waren vertegenwoordigd, pleegde vele oorlogsmisdaden tijdens deze oorlog. De Nederlanders noemen deze daden van repressie in Indonesië in 1948-49 eufemistisch de ‘politionele acties’.

Een van de eersten die de aandacht vestigden op deze oorlogsmisdaden was Johan Hueting, een psycholoog en voormalig soldaat. Hij doorbrak het gevestigde taboe na twintig jaar – in 1969 – tijdens een televisie interview. Na de uitzending kreeg Hueting bedreigingen van Nederlandse veteranen van de politionele acties, die hem dwongen samen met vrouw en kinderen onder te duiken. Later zou hij nog erkennen dat hij ook zelf deelgenomen had aan de oorlogsmisdaden van zijn legeronderdeel.

Hueting verklaarde dat de Nederlandse soldaten geregeld en zonder militaire noodzaak Indonesische dorpen hadden beschoten. Ook werden landarbeiders tijdens hun arbeid vermoord. Hij verklaarde dat de militaire inlichtingendiensten geregeld Indonesische gevangenen martelden, en dat Nederlandse troepen soms gevangenen doodden – valselijk verklarend dat zij ‘probeerden te vluchten’.

Hueting’s onthullingen noopten de Nederlandse regering tot een reactie. Zij besloot een jonge historicus – Cees Fasseur – de opdracht te geven onderzoek te doen naar misdaden tijdens de politionele acties. Het rapport van Fasseur – De Excessennota – was een beperkte en weinig verhelderende studie.

De toenmalige Nederlandse premier Piet de Jong schreef bij de publicatie in een begeleidende brief aan het parlement:

De regering betreurt dat excessen hebben plaatsgevonden, maar blijft van mening dat de krijgsmacht als geheel zich in Indonesië correct heeft gedragen. De verzamelde gegevens bevestigen, dat van systematische wreedheid geen sprake is geweest.

Hierbij maakte het kabinet een voorbehoud voor de Zuid-Celebes affaire en de wijze waarop inlichtingen werden verzameld. Het Nederlandse parlement accepteerde dit zoals het door de regering werd verklaard.

Het duurde daarna nog bijna vijftig jaar eer duidelijk werd hoezeer deze verklaring de waarheid geweld aandeed. Vele jaren later zou Fasseur erkennen dat zijn onderzoek niet meer dan oppervlakkig was geweest, en dat een groot en gericht onderzoek noodzakelijk was. Geen enkele Nederlandse regering voelde daar tot dat moment de behoefte toe. Pas nu vrijwel alle veteranen van deze oorlog zijn overleden wordt een groot onderzoek door het Nederlandse Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) gestart, in samenwerking met diverse andere instituten.

Raymond Westerling was de commandant van het Korps Speciale Troepen. In december 1946 had het Nederlands-Indische Leger drie maanden nodig een lokale opstand in Zuid-Celebes te onderdrukken. Gedurende die drie maanden werden 3500 Indonesiërs gedood – een groot deel daarvan zonder enige vorm van proces. De Nederlandse autoriteiten grepen pas in toen Westerlings manschappen ook gevangenen executeerden die juridisch al waren berecht.

In 1969 gaf Westerling een TV-interview. Hierin erkende hij de oorlogsmisdaden, maar zei tevens niet bang te zijn voor vervolging aangezien hij de steun van de Nederlandse regering had. Geen enkele Nederlandse omroep bleek bereid het interview uit te zenden. Dit mede door de dreigementen die ze ontvingen. Het interview werd pas in 2012 voor het eerst uitgezonden.

In 1971 gaf Westerling een interview aan weekblad Panorama, onder het genot van een glas verdunde whisky. Hij sprak vrijelijk over zijn verleden, en onthulde dat hij 350 gevangenen standrechtelijk had geëxecuteerd. Van de zijde der Nederlandse justitie kwam hierop geen enkele reactie.

Van tijd tot tijd zijn er andere onthullingen geweest die wezen op oorlogsmisdaden in Indonesië; Nederlandse autoriteiten wilden er nooit iets van weten. Journalist en historicus Ad van Liempt publiceerde een lange reconstructie in weekblad Vrij Nederland over de massamoord door Nederlandse soldaten op 364 Indonesiërs in de kampong Galoeng Galoeng (later bleek dat Galoeng op Lombok te zijn). Tot verrassing van Van Liempt kwamen er totaal geen reacties op.

In 1995 maakten Alfred Edelstein en Karin van Coevorden een documentaire voor RTL-televisie, over de illegale executies door het Nederlands-Indische leger in Rawagede (westelijk Java). Daarbij waren honderden mannen doodgeschoten. Ze interviewden ook een aantal overlevenden. Velen van dezen drukten verbazing uit dat na een zo lange tijd in Nederland belangstelling was ontstaan voor de gebeurtenissen in hun dorp. Zij vertelden dat Rawagede geen op zichzelf staand geval was geweest, maar dat meer dorpen in die omgeving op Java hun lot hadden gedeeld. Edelstein vertelde me in een interview:

Ik hoorde er van door iemand met een groot schuldgevoel. Hij was onderdeel van de eenheid die de executies uitvoerde. Ik kreeg zijn verhaal alleen op voorwaarde van anonimiteit.

In 1995 publiceerde Van Liempt een boek met de titel De lijkentrein: waarom 46 gevangenen de reis naar Surabaya niet overleefden.

Van Liempt vertelde: Dat boek leidde wèl tot reacties. Een aantal was van de betrokken daders, die furieus waren. Zij voelden het als een schandaal dat ik er een boek over geschreven had.” Waaraan hij toevoegde:

De Nederlandse maatschappij is erg goed in het verdoezelen van ongewenste feiten.”

Naar zijn mening is het een leidend motief binnen de Nederlandse maatschappij.

‘Onze elite is decennialang bijzonder goed geweest in het gebruiken van verhullend taalgebruik. Een enkel voorbeeld: In 2005 zei Minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot dat Nederland inzake de Indonesische onafhankelijkheid aan de verkeerde kant van de geschiedenis had gestaan. Het was een mooie term en tegelijkertijd een heel slappe manier om de waarheid toe te geven.”

Het erkennen van gemaakte fouten valt niemand makkelijk. In Nederland is dat zelfs moeilijker dan elders, zo blijkt, want niemand wil de verantwoordelijkheid nemen voor woorden die op termijn geld zouden kunnen kosten.

In december 2011 verklaarde de Nederlandse ambassadeur namens Nederland zijn spijt over de massamoord in Rawagede 64 jaar daarvoor. Het gerechtshof in Den Haag had al besloten dat Nederland de zeven nog levende weduwen van het dorp financieel moest compenseren. In 2016 reduceerde toenmalig minister Bert Koenders dat tot excuses voor de standrechtelijke executies.

In 2020 bracht de Nederlandse koning Willem Alexander een staatsbezoek aan Indonesië. Bij die gelegenheid bood hij excuses aan voor het Nederlandse geweld.

Pas in 2016 verscheen eindelijk een boek van Remy Limpach dat de Nederlandse politionele acties volledig analyseerde. In De brandende kampongs van generaal Spoor, somt Limpach een lange lijst Nederlandse oorlogsmisdaden op die tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog zijn gepleegd. Om er twee uit te halen:

Nederlandse soldaten stuurden een jongen een klapperboom in om voor hen kokosnoten te plukken. Nadat hij dat had gedaan, schoten ze hem naar beneden. Ook verkrachtten Nederlandse soldaten inlandse vrouwen en meisjes.

Limpachs conclusie was dat de koloniale geschiedenis van Nederland niet beter of ‘verlichter’ was dan die van Frankrijk, Portugal, UK of België. Zijn boek overtuigde de Nederlandse regering tenslotte om geld beschikbaar te stellen voor een degelijk en onafhankelijk onderzoek naar de oorlog in Indonesië. Het NIOD is sindsdien samen met andere onderzoeksinstituten begonnen met een onderzoek naar de jaren na de Japanse bezetting en de Nederlandse dekolonisatie tot 1950.

Er zijn meer negatieve zaken in Nederlandse naoorlogse verleden. Het belangrijkste is het falen in 1995 tijdens de Joegoslavische burgeroorlog om de mannelijke bevolking van de moslimenclave Srebrenica te beschermen. Nederlandse rechters hebben vastgesteld dat Nederland althans deels medeverantwoordelijk was voor deze genocide. Ook is er de verantwoordelijkheid voor de dood van burgers in zowel Afghanistan als Irak. Een andere openstaande kwestie is de dood van enkele Molukse kapers tijdens de beëindiging van de treinkaping in 1977, waarbij 50 gijzelaars werden bevrijd.

Het is ook niet zo dat Nederlandse historici hier nooit van op de hoogte zijn geweest. Hans Blom, directeur van het NIOD van 1996 tot 2011, zei desgevraagd naar het Nederlandse onvermogen met de eigen geschiedenis in het reine te komen – zoals het falen in de Tweede Wereldoorlog van de regering met betrekking tot de Jodenvervolging alsmede wat betreft de vele misdaden in de politionele acties in Indonesië:

‘Nederland is een land waarin de noodzaak van het maken van compromissen vanaf heel vroeg in de geschiedenis nadrukkelijk aanwezig was. Dat geldt zeker voor de tijd van de verzuiling. Je kunt misschien zeggen dat Nederland vergelijkenderwijze een 19e-eeuwse en in de 20e-eeuwse sterk doorgezette traditie heeft van denken dat het een land is met een bijzonder hoge morele standaard.

‘In de 19de eeuw werd duidelijk dat het Grote Nederland van de Republiek der Verenigde Nederlanden niet meer een grote machtsfactor met een enorm koloniaal rijk was. Men realiseerde zich dat Nederland een erg klein land was. Dat zelfbeeld werd gecompenseerd door te denken dat het eigenlijk mooier is het meest morele volk ter wereld te zijn dan het meest machtige volk.

‘Dat hangt ook samen met eigenbelang. Als je een klein land bent dan heb je veel te winnen bij vredesregelingen. Dan bescherm je je gedeeltelijk tegen de aanvallen van de groten. Door deze traditie van hoge moraliteit van de samenleving in ons denken is het lastiger evidente gebeurtenissen waar dat niet het geval is, op een behoorlijke manier publiek te behandelen.’

In 2018 zei de huidige directeur Frank van Vree van het NIOD me:

‘De geschiedschrijving van de herinnering aan de oorlog laat zien dat Nederland bereid is om ook naar de zwakte van de eigen samenleving te kijken. Tegelijkertijd bestaat er een hardnekkige gedachte dat Nederland weliswaar veel dingen fout heeft gedaan, maar dat we het per saldo toch beter gedaan hebben dan een heleboel anderen.

‘Een tweede reden is dat er soms ook angst is voor herstelbetalingen. Er is een gevoel dat je niet te hard moet zeggen dat je iets verkeerd hebt gedaan. Dat kan immers financiële gevolgen hebben.

‘Dat gevoel van “als we het niet goed gedaan hebben deden we het nog altijd beter dan anderen” zit op heel veel gebieden erg diep in de Nederlandse cultuur. Enerzijds is er erkenning, anderzijds een soort vergoelijkende toon.

De internationale media hebben hun rol niet vervuld. Door Nederland niet nauwkeuriger onder de loep te nemen over het koloniale verleden, is nu een situatie ontstaan waarin oorlogsmisdadigers niet meer berecht zullen kunnen worden omdat deze daders al zijn overleden of stokoud zijn.


Dit artikel over de Indische oorlogsmisdaden van Nederland verscheen eerder als BESA Center Perspectives Paper No. 1,721, op 31 augustus 2020.

Vertaling uit het Engels door Pim Beaart


Dr. Manfred Gerstenfeld is Senior Research Associate van het BESA Center, oud-voorzitter van het Steering Committee van het Jerusalem Center for Public Affairs en auteur van The War of a Million Cuts. Hij ontving onder meer de 2019 International Lion of Judah Award van het  Canadian Institute for Jewish Research als erkenning dat hij de leidende internationale expert is op het gebied van eigentijds antisemitisme.

40 reacties

  1. Cool Pete schreef:

    1. Juridisch viel de Indonesische archipel onder Nederland.
    2. De geallieerden, ook Nederland, bevrijdden het land van de Japanse bezetting.
    3, Al tijdens WO II, spanden nationalisten met de Japanners samen, om
    – gewelddadig – in opstand te komen.
    3. Een opstand is per definitie niet een “oorlog”.
    “Oorlogs-misdaden” zijn dus niet van toepassing.
    Indonesiers pleegden massa-slachtingen.
    Daarna, pasten Nederlandse troepen, militair geweld toe.
    4. Na WO II, richtten Indonesische opstandelingen, bloed-baden aan onder nederlanders en blanken.
    5. Bij onderhandelingen, was het streven naar een federaal land. Omdat de archipel, geschiedkundig en etnisch, uit verschillende landen en culturen bestond.
    Sukarno en Hatta, e.a. wilden een eenheids-staat met geweld af te dwingen.

    Dit artikel van dr. Gerstenfeld is ongegrond, en juridisch en geschiedkundig , onjuist.
    Een algehele herziening en rectificatie, is op zijn plaats.

  2. Rob Wouters schreef:

    De oorlog laten beginnen in 1948 is al een blunder. Dan alleen misdaden noemen van 1 partij getuigt van vooringenomenheid. De Bersiap volledig verzwijgen is een enorme blunder. Enzovoort

  3. BegrensEuropa! schreef:

    De periode 1946-1949 in Nederlands Oost-Indie is interessant door de uiteenlopende ideeen die uiteenlopende mensen erover ontwikkelen. Wat zegt Dr. Gerstenfeld. Nederland, met haar poldercultuur, zou Nederlandse oorlogsmisdaden in die periode hebben toegedekt. Hij negeert de uiterst wrede bersiap en de rol van Japan met miljoenen indonesische dodent tot gevolg. Hij wijst vooral op de politionele acties. Zoals vrijwel iedereen die deze term als eufemisme kwalificeert suggereert hij dat er op zeer grote schaal enorme, illegale militaire activiteiten plaatsvonden. Welnu, de twee ‘politionele acties’ duurden elk 2 weken. Het concept ligt verankerd in het handvest van de VN. Het gebruik van militaire middelen is bij politionele acties gebruikelijk. Ook wijst hij op de acties van Westerling in Zuid-Celebes. Ook daarover bestaat veel verwarring. Lees gewoon even het stukje van Tjepkema over het boek van Geersema erover: https://is.gd/SVPRGr. Ook heeft Gerstenfeld het over Srebrenica. Naar mijn beste weten hebben Nederlandse militairen een kleine rol gespeeld in de dood van 300 mannen (vermoord door Serviers, oppermachtig door het buiten NL medeweten om weghalen van luchtsteun door Britten, Fransen, en Amerikanen), met het doel om vele duizenden vrouwen, kinderen en ouderen een veilige afocht te bieden. Nederlands Oost-Indie maakte formeel internationaal-rechtelijk tot de overdracht in december 1949 deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden. Er zijn in de periode 1946-1949 ongeveer 35.000 doden gevallen. Dat hadden er veel minder kunnen zijn als het verzet tegen pacificatie niet zo heftig was geweest. Die overdracht was toch al overeengekomen in Lingadjatti, voordat de eerste Nederlandse militairen van ‘Lord’ Mountbatten in de Oost weer voet aan wel konden zetten in tweede helft van november 1946. De amerikanen wilden een eenheidsstaat en niet een federatie vanwege de Koude Oorlog. De volkeren in Zuid-Molukken en westelijk Nieuw-Guinea hadden het nakijken.

  4. Stoner schreef:

    Oude koeien……..
    Laat het verleden voor wat het is, andere tijden ander moraal, leer ervan en meer niet.
    Don’t cry over spilled milk

  5. BegrensEuropa! schreef:

    @Stoner 26 september 2020 om 12:20 Eerlijk gezegd denk ik niet dat de Nederlandse houding vlak na de Tweede Wereldoorlog getuigde van een andere moraal of zoiets. Het optreden in de Oost valt ook nu nog prima te verdedigen. Dat het niet gedaan wordt is verbazingwekkend. Ook al door het grote aantal drogredenen dat wordt gebruikt.

  6. Gerrit Joost schreef:

    Zeer slecht onderbouwd en eenzijdig verhaal. Indonesië was Nederlands grondgebied waar opstanden uitbraken. Aan beide zijden is niet zachtzinnig opgetreden. Schrijver haalt er ook Srebenica bij. Onze VN-hoofdman de Hoop Scheffer heeft al het geschut laten verwijderen van onze pantservoertuigen. We gingen immers op een “vredesmissie”. De Nederlandse soldaten hadden nauwelijks mandaat. De beloofde en gevraagde luchtsteun bleef uit. De schrijver meldt: “Het belangrijkste is het falen in 1995 tijdens de Joegoslavische burgeroorlog om de mannelijke bevolking van de moslimenclave Srebrenica te beschermen.” – Beschermen zonder middelen? Hoe dan? De Nederlandse kregen militairen GEEN luchtsteun van de NAVO: Uit de Argos-televisiedocumentaire Waarom Srebrenica moest vallen bleek vorig jaar dat de Amerikaanse regering Clinton zes weken voor de massamoord al besloten had om ‘voor de afzienbare termijn’ geen luchtaanvallen meer uit te voeren op Servische doelen.” – De schrijver dient zich beter op de hoogte te stellen alvorens hii GOEDKOOP gaat “scoren”.
    @ Cool Pete – Weer helemaal met u eens. TOP verwoord!

  7. Stoner schreef:

    @ Gerrit Joost 26 september 2020 om 13:01

    Blauwhelmen (VN) mogen geeneens ingrijpen onder de geldende (zelfopgelegde) regels.
    Dat was toen ook in Rwanda. Dus waarom deelnemen eraan als je alleen langs de zijlijn mag observeren en als het fout gaat dan ook nog eens de schuld krijgen.
    Ik ga nu een uitspraak doen waar stadsdichters en linkse hoogleraren mee wegkomen.
    Tijd dat er wat mohammed atta’s opstaan en een paar vliegtuigen een VN gebouw invliegen als er weer zo’n meeting is.
    Grootste gevaar voor wereldvrede is de VN.

  8. Erik schreef:

    Alle ontsporingen van de koloniale interventie waren ook ten tijde van de politionele acties bekend en werden gepubliceerd in het communistische dagblad de Waarheid.
    De CPN keerde zich als enige tegen deze koloniale oorlog, die werd gesteund door PvdA VVD KVP CHU ARP.
    De berichtgeving werd echte afgedaan als communistische propaganda, zoals nu fake news gehanteerd wordt door het partijkartel en de opnieuw gelijkgeschakelde pers.
    De belangrijkste leus bij demonstraties, als deze niet werden verboden of uitelkaar geslagen was”, maak van onze jongens geen SSers.”
    Een heel juist gezichtspunt gezien dit soort conflicten altijd aanleiding geeft tot massamoord aan beide kanten.

  9. BegrensEuropa! schreef:

    @Erik 26 september 2020 om 17:20 Natuurlijk waren de communisten tegen elke vorm van koloniaal bestuur. Het was onderdeel van de wereldwijde strijd tegen het kapitalisme en voor de vestiging van een totalitaire heilstaat. Of de CPN dit ook had gedacht als ze hadden geweten dat in 1965 tussen de 500.000 en 1 miljoen indonesische communisten door hun eigen gedekoloniseerde regering over de kling zouden worden gejaagd hadden ze wellicht iets genuanceerder geoordeeld. Het idee dat er een “massamoord” werd gepleegd door Nederlandse dienstplichtigen is ver van de ‘Waarheid’. Buiten de criminologie wordt het begrip namelijk gebruikt voor genocide (zoals in de holocaust). Daar was absoluut geen sprake van, althans wat de Nederlandse zijde betreft. Ga uw mond (of pen of toetsenbord) spoelen.

  10. Jan van Dijk schreef:

    Heel veel Nederlanders, vooral BN-ers staan vooraan, als het er om gaat Israel te veroordelen, als het zo af en toe reageert op de speldenprikken van de Palestijnen, door even de tanden te laten zien.
    Ik kan me dus wel voorstellen, dat vanuit het Israelische Begin-Sadat instituut eens een erg kritisch en wellicht ook eenzijdig rapport wordt gepubliceerd over die immer vingerwapperende betweters.

  11. BegrensEuropa! schreef:

    @Jan van Dijk 26 september 2020 om 19:48 Ah, juist. Het stuk van de heer Gerstenfeld was prikkelend bedoeld. Om de vingerwapperaars in den lande een spiegel voor te houden. Daar ben ik dan mooi ingetuind. Mijn houding t.a.v. Israel ligt dicht bij die van Martien Pennings. Dat zegt genoeg.

  12. Cool Pete schreef:

    @Jan van Dijk : dat is een goede opmerking.
    Maar dat is geen reden, een artikel te schrijven, vol onjuistheden over Indonesie
    [ en over “Srebrenica” – dat een Servische wraak was op jarenlange jihadistische massale moordpartijen. ]

    Nederland, en het Westen , moet Israel onverkort steunen.

  13. Cool Pete schreef:

    [ typo : moet = moeten ]

    Nederland, en het Westen, moeten Israel onverkort steunen.
    [ Andersom is natuurlijk ook prachtig. ]

  14. Stoner schreef:

    @ Hannibal

    Ik blijf bij mijn eerdere reactie:

    Stoner 26 september 2020 om 12:20
    Oude koeien……..
    Laat het verleden voor wat het is, andere tijden ander moraal, leer ervan en meer niet.
    Don’t cry over spilled milk.

    En oorlogsmisdaden zijn aan beide kanten begaan, ik praat ze niet goed maar begrijp ze wel, actie is reactie en in het heetst van de strijd gelden wetten niet, dan geldt alleen overleven en als dat in een vreemd land is met alleen vijandig volk om je heen dat liever je kop eraf snijdt worden er acties ondernomen om jezelf de grootste kans op overleven te geven, ook wanneer dat betekent dat er onschuldige doden vallen, immers je weet niet of die onschuldigen achter je rug een wapen oppakken.
    Zelfde als met die ridders, op het moment geen gevaar, maar geen garantie dat ze dat niet in de toekomst zullen zijn.
    Of zoals de fransen die in engeland de wijs- en middelvinger van gevangen boogschutters afsneden, ze lieten ze in leven maar een boog konden ze niet meer schieten.

    Oorlog kent alleen verliezers, dat is de les.

  15. carthago schreef:

    Wellicht cynisch geredeneerd ,maar je kunt je afvragen of zonder politioneel ( doch ook ongecontroleerd) optreden van nederland er niet een veel grotere burgeroorlog had onstaan met genocidale afloop.

  16. carthago schreef:

    Ontstaan

  17. Rob Wouters schreef:

    Het artikel van Gerstenfeldt haalt een paar voorvallen aan die we de afgelopen jaren al uitgebreid in diverse media hebben kunnen lezen. Dus hoezo diepgravend? Het zijn uitsluitend misdaden door Nederlanders begaan. Natuurlijk zijn het misdaden, maar je kunt ook opschrijven wat de Nederlanders in Indonesië overkwam.

    Het stuk begint ook met de politionele acties, terwijl daar al veel aan voorafging. Tijdens de Bersiap zijn duizenden Nederlanders afgeslacht in 1945.

    Het stuk van Gerstenfeldt is dus echt een flutverhaal.

  18. Karina schreef:

    Het woord Nederland wordt te makkelijk gebruikt bij fouten gemaakt door overheid.
    Ik ga mij niet verantwoordelijk voelen voor Slavernij gedaan door enkele Nederlanders.
    Ik ga mij niet verantwoordelijk voelen voor al het leed wat in het verleden door regeringen is bepaald.
    Ik ga mij ook niet verantwoordelijk voelen voor Rutte zijn Toyota inbreng om IS een beetje te helpen bij hun groei.

    Of te wel…. het zijn beslissingen van regeringsleiders. Zij zijn degenen die verantwoordelijk gesteld moeten worden en gestraft.

    Niks Nederland of Nederlanders. Aan hun is nooit iets gevraagd.

  19. Ben Venuti schreef:

    Bauke Geersing heeft een verhelderend boek geschreven over deze materie:

    ‘kapitein Raymond Westerling en de Zuid-Celebes-affaire (1946-1947
    Mythe en werkelijkheid’

  20. Ernie van de Wal schreef:

    Ik las ook het essay van Pim Beaart. Dan is het verhaal compleet. Conclusie is, dat we ons erger hebben misdragen in Indië dan we willen weten. Daar lijkt mij weinig excuus voor te zijn.

    Punt is alleen, dat we nu jaar in, jaar uit moeten aanhoren hoe slecht we toch wel zijn. De timing van deze publicatie valt daardoor wel op het verkeerdst denkbare moment. Waarbij de toch al geprikkelde lezers bij weer een aanklacht tegen ons iets hebben van: “daar gaan we weer”.
    Waarbij het begrip “herstelbetalingen” naar de smaak van velen (en ook van mij) net iets te vaak wordt gebruikt.
    Neemt niet weg dat dit in een incidenteel geval als Indonesië na gedegen onderzoek een optie zou kunnen zijn. Onder aftrek van de eerder gedane ontwikkelingshulp.

    Om fouten tijdens “vredesmissies” ook nog als verkeerd gedrag te benoemen gaat mij echter te ver.
    Je wordt in een gewapend conflict betrokken en je kunt daarbij slechts je inspanning beloven om daar verbetering in te brengen. Oorlogen zijn een smerig bedrijf waarin nu eenmaal fouten gemaakt worden.
    Waarbij ook teveel onschuldige levens worden opgeofferd.
    Zo hebben de Amerikanen in 1944 Nijmegen per ongeluk gebombardeerd met 800 geregistreerde doden.

    En ja, vanuit je studeerkamer is het makkelijker om -geheel zonder impact- een juist besluit te nemen dan in een penibele strijd, of bij een lastige keuze waarbij een bombardement op een wapenfabriek ook burgers het leven gaat kosten.

  21. Cool Pete schreef:

    @Pim Beaart.
    ‘k Las uw essay over dit artikel.

    Het komt hard over, maar ik houd het kort.
    – Geschiedenis gaat om de werkelijke feiten / gebeurtenissen,
    NIET om de theoretische vragen en morele speculaties achteraf.
    Geschiedenis vindt buiten de studeerkamer plaats.
    – En vaak heb ik er op gewezen, dat “internationale ‘regels’ / ‘verdragen’ / ‘verklaringen'”,
    geen rechtsgrond hebben.
    Ik daag een ieder, elk persoon en elke jurist, mij aan te tonen, welke rechts-grond die zouden hebben.
    Het zijn en blijven, juridisch niet-bindende intentie-uitspraken.

    Alleen een volk kan zich soeverein verklaren. Daarom is een Grondwet absoluut.
    Het zelf-beschikkings-recht is : bevochten.
    Zo gaat dat in de geschiedenis.

  22. BegrensEuropa! schreef:

    Hierboven staan drie reacties van mij op het stuk van Gerstenfeldt. Ik reageer hieronder 1 voor 1 op de 5 verstandige vragen uit het ‘nawoord’ van Pim Beaart https://is.gd/TZgUzP. 1. Wat is het karakter van het stuk? Aanklacht (tegen de vingerwapperaars tegen Israel. Daar ben ik het volledig mee eens en kom ik aan het einde van deze reactie op terug; 2. Wie valt het stuk nu werkelijk aan? Nederland heeft het beeld dekolonisatie opgepoetst met polderpraktijken. Qua aanklacht gaat de aandacht steeds uit naar de militaire kant, en dan vooral de ‘ontsporingen’ van Nederlandse zijde. Maar de onderzoeken en verslaggeving missen vrijwel steeds de nuance, vooral door weglating van het nuancerende deel van de context. Dat is onvergeeflijk. 3. Wat is het heikele punt van dit probleem? Volgens Hannibal had Nederland kennelijk onmiddellijk tot verwerking van het dekolonisatiegebeuren moeten overgaan. Hij lijkt te vergeten dat er nog een paar zaken speelden: Koude Oorlog (tijdens de dekolonisatie losgebarsten, anders had de de dekolonisatie anders gelopen), oprichting VN (van waaruit enorme kritiek op Nederland werd afgevuurd, terwijl Nederland juist hartstochtelijk heeft bijgedragen tot de oprichting), wederopbouw, woningnood, economie, demografie (denk aan emigratie van half miljoen Nederlanders naar Canada en Australie). Als we het hebben over verinnerlijking, dan moet het hele plaatje erbij betrokken worden, en dat is niet makkelijk. Aan de hand van de geschiedenis van Indonesie kun je zowat de hele wereldgeschiedenis ophangen. 4. Hoe er mee om te gaan? Zoals met alle problemen van enige complexiteit. Iedereen lijkt dat op de eigen manier te doen. Dat is nogal stom, maar zo ‘sapiens’ zijn we nu eenmaal niet, ondanks alle wetenschappelijke vooruitgang, die ook daar zeer nuttige wijzen van aanpak ontwikkeld heeft. 5. Wat is de les? Niet alleen bij jezelf te rade gaan (zoals Hannibal suggereert), maar ook bij de ander. Sommige problemen zijn onontwarbaar. Je kunt in dergelijke gevallen op zijn best criteria ontwikkelen aan de hand waarvan je de situatie zou kunnen beoordelen. Datzelfde geldt ook voor oorlogsmisdaden. Ik noteer bijvoorbeeld dat ze tijdens de dekolonisatie bewust werden uitgelokt terwijl het dekolonisatieproces zelf in volle gang was. Denk aan mutilatiemarteling (afhakken borsten bij burgervrouwen en penissen bij mannen), maar ook export van wrede, gewelddadige, vooral ook tegen de eigen Indonesche bevolking gericht opstand vanuit Javaans-nationalistisch en jihadistisch perspectief naar andere eilanden (Zuid-Celebes), maar ook naar de collaboratie van de Indonesische nationalisten met Japan, dat met 6 miljoen doden het megademocide lijstje aanvoert. De kampverhalen zijn onuitwisbaar. Je zou naar voorbeeld van de democidebenadering van Rummel https://is.gd/vghxyb ook oorlogsmisdaden kunnen classificeren (begin van alle wetenschap: Aristoteles deed haast niet anders). Dus, wat kan Nederland doen om dat stomme eenzijdige poldertoedekken en vingerwapperen te stoppen? Begin, bij alle complexe internationale problemen, of dat nu Israel, dekolonisatie, EU of islam betreft, met het opstellen van algemene en probleemspecifieke criteria aan de hand waarvan je e.e.a. zou kunnen beoordelen. Een aantal van die criteria zijn algemeen geldend. Dus die gelden net zo goed voor Israel als voor Nederland. Blijf je bewust van de onmogelijkheid om een gezichtspunt te ontwikkelen dat voor iedereen acceptabel is, maar zonder de noodzaak om feitelijk te blijven overboord te zetten (op dat punt heeft Gerstenfeldt gefaald, maar dat was expres, dus dat was op een enigszins verwrongen wijze, ook wel weer goed). Erken de principiele noodzaak om de gehele context in ogenschouw te nemen, ook al is dat onmogelijk. Tot slot: oorlog is niet altijd te vermijden. Als de VS zich niet militair met Europa had bemoeid in WO I en II, wat dan? Wie pretendeert een hoge moraal te hebben, kan zich niet onttrekken aan de daarbij behorende verplichtingen. Dat is zo, maar we hebben het hier over een ‘ideale’ situatie. De moeilikheid in het geval van bijv. Israel is dat Niederland, met Den Haag als internationale hoofdstad van het internationaal recht, er goed aan zou doen een wat neutralere positie te kiezen. Anders moet die hoofdstad maar naar het stroomopwaarts gelegen Oberland.

  23. Cool Pete schreef:

    Nu moet ik nog een toevoeging doen- over het artikel :

    De Indonesische archipel was, in 1945, na WOII, niet een gebied met 1 volk, dus ook niet 1 land.
    Het was een gebied met vele eilanden, met elk hun eigen volk, cultuur, [vaak] taal, geschiedenis, godsdienste, ontwikkeling, enz.
    [ Ondanks de vroege, maar zwakke, intrede van de ‘islam’. ]
    In principe hadden al die eilanden : zelf-beschikkings-recht. Zoals elk volk.
    In die tijd, was het duidelijk, dat de eilanden dat niet wilden.
    Maar, zelfs in strijd met hun eigen uitingen, dwongen de Javanen Sukarno en Hatta c.s. de eenheids-staat af. De goede term hiervoor zou zijn : annexeren.
    [ Het over-bevolkte Java, had altijd al heerszuchtige neigingen. Maar dat is een heel andere geschiedenis. ]

  24. Cool Pete schreef:

    typo : “dat” = een eenheids-staat.
    Met het oogmerk van een federatie, werd ook door alle partijen toentertijd
    onderhandeld.

  25. Erik schreef:

    @ begrens Europa 26 september 17.53
    De siliwangi divisie werd ingezet bij de staatsgreep tegen Sukarno door Suharto, het was de eerste keer dat de CIA de moslim kaart speelde en de communisten liet uitroeien, later zouden ze dit herhalen oa.in Afghanistan, tot dat het door hen opgetuigde moslimbeest zich tegen de VS zelf keerde.
    Links heeft vaker de misrekening gemaakt samen te werken met moslims zoals de steun aan Khomeini dat resulteerde in het uitroeien de mujahedin khalq.
    In west Europa maakt links opnieuw diezelfde fout, hopelijk met minder desastreuze uitkomst.

  26. BegrensEuropa! schreef:

    @Ernie van de Wal 28 september 2020 om 10:35 Uw conclusie uit het stuk van Pim Beaart is “dat we ons erger hebben misdragen in Indië dan we willen weten.” U gebruikt daarbij het woordje ‘we’ oftewel “wij”. Dat heeft veel betekenissen. Ook de combinatie “willen” met “weten” is interessant. Mijn conclusie is dat we beter ons best moeten doen op dat ‘weten’, waarbij allerlei eenzijdige stellingnames vermeden moeten worden. Bij het beoordelen van het handelen van de een of de ander dienen dezelfde criteria gehanteerd te worden. Dat is niet makkelijk. Wijs mij een volk aan wat dat doet en “werpe de eerste steen.” Om dat ‘weten’ te verbeteren, moeten we eerst op de juiste wijze ‘willen’. Dat is ook niet makkelijk, maar daar zijn wel vuistregels voor te geven (het beginsel van dezelfde criteria, en dan op gelijke wijze toegepast met het in ogenschouw nemen van de juiste en juiste mate van context, waarbij in dit soort gevallen het begrip ‘historisch proces’ kan helpen). Dan is er er het ‘we’. ‘We’ zou in ieder geval het NIOD moeten zijn, maar ook daar zijn ze de kluts kwijt. Men doet interessant historisch onderzoek naar ‘oorlogsmisdaden’, maar slaagt er niet in de juiste nuance te schetsen. Remy Limpach is inmiiddels ook door veel mensen (ook tot ‘we’ behorenden) omarmd, juist omdat hij eenzijdig de nadruk op ‘brandende kampongs’ legt. Volgens mij is vrijwel al het militaire geweld dat tijdens de periode 1946-1949 van het historische dekolonisatieproces (dat loopt vanaf het moment dat Arabieren, Nederlanders, Chinezen en Portugezen voet aan wal hebben gezet en in o.a. de Zuid-Molukken en Nieuw-Guinea nog niet is afgelopen) te verantwoorden en steekt gunstig af bij het geweld waarmee je de tegenpartij mag associeren.

  27. Dick H. Ahles schreef:

    Goed dat redactie van Veren of Lood dit soort artikelen zoals die van Gerstenfeld publiceren en dat dat goed is blijkt uit het aantal reacties. Vrijheid van Meningsuiting serieus nemen is zeker in deze tijd de ultieme lakmoesproef tegen de mainstream politiek van moralisten en farizeeërs, tegen de gelijk gemaakte pers en het verplichte te ondertekenen verklaringen van de nieuwe pers cultuurkamers. Veren of Lood een verzet krant aan het worden. Dat siert ze.

  28. BegrensEuropa! schreef:

    @Erik 28 september 2020 om 11:49 Op de beoordeling van de islam is hetzelfde van toepassing als op de beoordeling van de inzet van het Nederlandse leger in de periode 1946-1949 (eigenlijk 1947-1948, want daarvoor en daarna was eigenlijk van militaire activiteit amper enige sprake). Voor de islam geldt: 1. stel criteria vast voor het beoordelen van een godsdienst als politiek-militaire ideologie; 2. vergelijk verschillende godsdiensten in dit opzicht; 3. trek een (voorlopige) conclusie. Over de Siliwangidivisie nog het volgende. Soekarno probeerde zowel het islamitische als het communistische onafhankelijkssstreven ondergeschikt te maken aan zijn (nogal extreme) vorm van nationalisme. In 1948 hadden de communisten even genoeg van Soekarno, omdat deze had toegestaan dat West Java onder Nederlands gezag zou komen en alle indonesische troepen en guerillas teruggetrokken zouden worden. Dat leidde tot de communistische opstand van Madioen. Die werd neergeslagen door de Siliwangidivisie met zo’n 25.000 doden tot gevolg. Dit overtuigde de Amerikanen, die net met de Koude Oorlog waren ‘begonnen’, dat ze beter zaken konden doen met Soekarno dan met de Nederlanders. Zie ook http://wvi.antenna.nl/nl/ic/pki/madioen.html. Wat weinig bekend is, is dat er ook in die tijd al een Islamitische Staat was, Daroel Islam. Niet veel beter dan de latere versie. Wellicht nuttig bij het opstellen van criteria ter beoordeling.

  29. hans schreef:

    https://www.historischnieuwsblad.nl/het-geweld-van-de-bersiap

    Hier lees je dus dat er duizenden Nederlanders vermoord en verkracht zijn tijdens de bersiap.
    En ja de Nederlandse soldaten moesten wel orde op zaken stellen om de bevolking te beschermen. Met moordenaars ga je geen zoete broodjes bakken.
    Ze hebben een koekje gekregen van eigen deeg.
    Bijkomende schade heb je altijd tijdens dit soort politionele acties.

  30. BegrensEuropa! schreef:

    @hans 28 september 2020 om 13:16 Nogmaals, de twee politionele acties duurden elk 2 weken. Het waren zeer goed voorbereide acties, die zeer succevol verliepen. De japanners hadden jarenlange, intensieve anti-Nederlandse campagnes gevoerd, ook om hun eigen wandaden (waaronder 2 miljoen Indonesische doden) en snode plannen (voor het stichten van een eigen imperialistisch, koloniaal rijk) aan het oog te onttrekken. Aan het eind hebben ze grote groepen indonesiers militair georganiseerd om de geallieerde opmars op de Stille Oceaan te vertragen. De geallieerden o.l.v. Von Battenberg (Mountbatten) zijn dan ook wijselijk om Indonesie heengetrokken. Wel vervelend voor die uitgemergelde kampbewoners.

  31. Jantje schreef:

    Een oorlog brengt altijd het laagste in de mens naar boven. Maakt niet uit welke oorlog.
    Het is ook moeilijk om genoeg context mee te geven in een artikel, denk ik.
    Er zijn daarom over deze kwesties al boekenkasten vol geschreven.
    Op zich lijken de aangedragen punten terecht, maar te weinig context.

  32. Ernie van de Wal schreef:

    @BE. Die oorlog speelde meer dan 70 jaar geleden af, aan de andere kant van de wereld. Indonesië ziet vanaf 1992 af van ontwikkelingshulp omdat zij de bemoeienis van Nederland niet (meer) wenst en alle betrokkenen zijn inmiddels dood of seniel. Dus die publicatie staat voor mij gelijk aan het roeren in een oude hondendrol. Het gaat ruiken, maar verder kan je er niets mee.
    Ik kan me er niet over opwinden. Net zomin als over die onterechte verkeersboete, die ik 17 jaar geleden kreeg.

  33. BegrensEuropa! schreef:

    @Jantje 28 september 2020 om 13:30 Als u het over de naoorlogse dekolonisatieperiode heeft ben ik niet geheel met u eens. Vooral het woordje ‘altijd’ stoort mij. Luitenant gouverneur-generaal Van Mook had het beste voor met de situatie en ook met Indonesie. Er was veel onrust (rampokken e.d.), daar heeft hij op moeten reageren. Maar hij was daarin uiterst beheerst. Velen in Nederland hebben een onzinnig beeld van de kolonisatie. Vergeet niet dat Multatuli’s ervaring dateert van de jaren 50 van de 19e eeuw. Uit de tijd van Napoleon zogezegd (zeker als we Napoleon III meerekenen). Nederlandse ideeen over Indonesische onafhankelijkheid deden vooral in de jaren 1920 opgeld. Door de crisis zakte dat weer weg, toen kwam de oorlog, en daarna was het een puinhoop, vooral door de Japanners.

  34. BegrensEuropa! schreef:

    @Ernie van de Wal 28 september 2020 om 13:43 Uw gedachtengang vind ik begrijpelijk. De mijne wijkt wat af. U stelt terecht de vraag van de relevantie. Ik wijs in dat verband op: 1. het punt van Dr. Manfred Gerstenfeld dat vingerwapperaars eerst hun eigen hondendrol moeten opruimen voor ze op die van hun buren kunnen wijzen; 2. Nederland zit vol vingerwapperaars, ook naar eigen volk. Zo wordt er gepleit voor dekolonisatie van allerlei curricula. Daarbij wordt onder de noemer van kolonisatie allerlei beelden opgeroepen van zwarten als nobele wilden en blanken als eerloze, uitsluitend op gewin beluste onderdrukkers en uitbuiters. Voor dat soort narratieven wordt ook met graagte gebruik gemaakt van eenzijdige berichten over mogelijke mensenrechtenschendingen in Indonesie of Suriname of waar dan ook. Wat mensen vergeten is dat de geschiedenis zich geleidelijk ontvouwt. Met enige moeite en creativiteit kun je daar historische processen in ontwaren. Binnen die processen zijn positieve en negatieve zaken. Je kunt voor je narratief de nadruk leggen op negatieve zaken zonder het grote historische proces te willen zien. En erdoor verward te worden, zou ik willen toevoegen. Als de mensheid zich verder wil ontwikkelen dan is het door historische en sociale simplificaties en bij elkaar geshopte narratieven te ontzenuwen. De geschiedenis zit vol wijze lessen. Maar u mag ze gerust blijven beschouwen als hondedrollen, als dat u beter uitkomt.

  35. Ernie van de Wal schreef:

    @BE. Wij zitten veel meer op 1 lijn dan u denkt. De geschiedenis vertelt veel over situaties die we kunnen verwachten. Neem Adolf Hitler. De man werd niet gekozen vanwege dat aardige snorretje, maar door een wanhopige bevolking in een desintegrerende samenleving. Die laatste 2 componenten zijn ook nu herkenbaar, niet? Wat gaat dat met ons doen?
    Maar dan kijken we -zoals ook u stelt- naar het totaalplaatje. Niet naar misdaden van soldaten in individuele groepjes.
    Zodoende vind ik de bevindingen van Manfred G. niet zo interessant; militairen hebben zich in die veldtocht misdragen…… joh!

    Uw punt 2 is exact wat ik in mijn eerste commentaar benoemde; Allerhande uitheemse uitvreters hebben schelden op onze samenleving tot broodwinning verheven. Betaald met een uitkering of met subsidies, die door overwegend –blanke mensen– worden betaald via o.a. hun inkomstenbelasting. En dat is totaal uit de hand gelopen.
    Vandaar dat Manfred G. met zijn huidige bijdrage bij de lezers alhier in een open zenuw zit te peuren. Deze mededeling is overigens meer bestemd voor Pim Beaart, die kennelijk niet begreep waar deze geprikkelde reacties toch vandaan komen.

    En wat betreft die wijze lessen uit de geschiedenis; ik denk dat we in circus 070 de politici die deze geschiedenis (onder)kennen op de vingers van 1 hand kunnen tellen. En dan houdt je al gauw 3 vingers over.

  36. Cool Pete schreef:

    @E.v.d.W. : hier moet ik op reageren,
    want het is een ongelofelijk gevaarlijk misverstand :
    Hitler werd nooit “gekozen” .

    NSDAP haalde landelijk nooit meer dan 32%.[ 1931 ];
    alleen in een kleine deelstaat [ 1932 ] een lokale meerderheid.
    Adolf Hitler is dus nooit met meerderheid verkozen;
    maar pleegde een gewelddadige staats-greep : o.a. : straat-geweld [ reactie op het
    straat-geweld door kommunisten ], rijksdag brand, NOOD-WETTEN, enz, enz.

  37. Cool Pete schreef:

    Algemeen :
    Heel grote dank aan ‘Veren of Lood’ voor het laten voeren van deze
    uitwisselingen van meningen, gedachten en discussies.

  38. Ernie van de Wal schreef:

    @Cool Pete.
    Uw aanvulling klopt deels. 32% van de stemmen, wat in Nederlandse kamerverkiezingen zou neerkomen op 48 zetels maakte de SDAP een partij die je niet meer kon omzeilen. Er was een stevig draagvlak om via een democratisch proces succesvol een greep naar de macht te kunnen doen. Je hebt daarvoor niet per se een totale meerderheid nodig.

    De les die (o.a.) Nederland hieruit zou kunnen leren is dat een natie of volk, dat van zijn fundamenten is geraakt openstaat voor gekke dingen. Dat is wat we in Nederland ook gaan zien. Op enig moment zijn er 2 opties. Of het loopt verschrikkelijk slecht af (rechts). Of het loopt vreselijk slecht af (links).
    De polarisatie die nu plaatsvindt gaat niet zonder ingrijpende gevolgen blijven.

    Maar dat terzijde uiteraard.

  39. BegrensEuropa! schreef:

    @Ernie van de Wal 28 september 2020 om 16:05 U: ” Wij zitten veel meer op 1 lijn dan u denkt.” Ik: “Dat vermoedde ik al.” Het punt van Gerstenfeld (voor achtergrond, zie ook https://is.gd/ylESuy) is dat anti-israelisme (link op zelfde pagina) door dezelfde GL/D66-achtige vingerwapperaars wordt bedreven als de oikofobische geschiedenisherschrijving van Nederland (denk aan Geert Mak, Maarten van RossEm, en al die anderen die geschiedenis met politiek verwarren). Nu hebben bezoekers van Verenoflood veelal niet een dergelijke GL/D66-achtige geaardheid. Het geëmmer over oorlogsmisdaden in Indonesië is daarom niet minder prikkelend. Er zijn zoveel misverstanden om uit de weg te ruimen. Tijd voor een tegengeluid. De MSM zijn daar helemaal niet in geinteresseerd.

  40. Cool Pete schreef:

    @E,v,d,W. : volgens mij, denkt u veel te licht over de geschiedenis, en over de “ploariastaie”.

    De opkomst van de NSDAP en het Nazisme, was diepgaand, met veel propaganda en vooral veel geweld : op straat, in de politiek, razzia’s, branden, nood-wetten :
    een gewelddadige macht-greep. Zie : Sebastian Haffner.

    De zgn. “polarisatie” in Nederland, landen in Europa, Noord-Amerika, Westerse wereld, dateert vanaf de zestiger jaren van de vorige eeuw : het linkse, “revolutionaire” [ kultuur- ]marxisme; via universiteiten, instituties,
    “EU”-konstrukt, t/m nu : “blm” en “antifa”.