Het economisch belang van de euro als eenheidsmunt wordt sterk overschat. Er is alle reden te veronderstellen dat de economen van onze overheden denken de vorige oorlog te winnen door aan deze gedachte vast te houden. In het huidige tijdsgewricht is de toegevoegde waarde maar heel beperkt, als zij al bestaat.

De uitdrukking ‘het winnen van de vorige oorlog’ wordt bij voorkeur gebruikt voor de aanleg van de Maginot-linie door Frankrijk vanaf 1929 tot in de jaren dertig. Sterker nog:

The line has since become a metaphor for expensive efforts that offer a false sense of security.

Ik kwam daar op door mijn discussie met Jan Gajentaan waarover ik gisteren schreef. Speciaal onderstaande tweet trof me toen gelijk al als te sterk, maar onze discussie ging over de EU, niet de euro. Vandaar dat ik er ook pas vandaag op terug kom.

Dat van die 28 (het waren meen ik 23 verschillende munten, maar dat is voor mijn betoog irrelevant) landen klinkt leuk en is een soort standaardidioom geworden waarmee de voorstanders van de euro de kwaliteiten van de eenheidsmunt aan de man proberen te brengen – tegen de evidente nadelen in. En ja, op het moment dat tot de invoering van de euro besloten werd was dit ontegenzeglijk waar. Maar ik durf de stelling aan dat dat niet langer het geval is, en ik zal hier toelichten waarom.

In de eerste plaats: wat deed de euro beter dan die verschillende bestaande munten – afgezien van die fluctuerende koersen? Antwoord: er was geen wisselen van baar geld meer nodig, en de transnationale betalingen werden eenvoudiger. Maar op dit moment zijn die transnationale betalingen zo ver gemoderniseerd, dat het mogelijk is snel en eenvoudig geld over te maken van het ene land naar het andere. In euro’s, natuurlijk, maar daarop kom ik verderop terug. Het tweede punt van belang is dat baar geld in het moderne zakenleven een uitzondering is geworden. Slechts autohandelaren plegen nog met grote bedragen aan contant geld rond te sjouwen, maar elk ander mens die veel contant geld op zak heeft is of crimineel, of extreem ouderwets (zoals ikzelf overigens).

Als je contanten nodig hebt ga je naar de dichtstbijzijnde flappentap, en haal je ze uit de muur. Vijf jaar geleden waren we al zover dat de Centrale Banken het als staand beleid hadden dat nog slechts een schamele 8% van de totale hoeveelheid pecunia cash was, en ik kan me nauwelijks voorstellen dat dat getal sindsdien niet neerwaarts is bijgesteld. De drang er toe is in ieder geval voor iedereen waarneembaar aanwezig.

Maar voor zakelijke transacties is een andere munt totaal irrelevant geworden. Als je als bedrijf elders iets aanschaffen moet, vraag je een offerte, en betaalt desnoods vooruit. Als dat niet naar je zin is kun je ook tegen de koers van nu valuta in een andere munt reserveren om te voldoen op het moment dat de leverancier dat eist. Ergo, verschillende valuta zijn in het moderne technische wereldje van het girale verkeer geen beletsel meer. Fluctuerende wisselkoersen zijn door de snelheid van handelen voor de economie irrelevant aan het worden. Koersrisico’s kun je eenvoudig afdekken.

Vergelijk het met hoe men vroeger goud en zilver gebruikte: alle munten waren herleidbaar tot dezelfde basis, en als je wilde weten of je voldoende goud kreeg voor je product was enen weegschaal minstens zo betrouwbaar als de nominale waarde van een munt. In Vikingschatten ut de 9e en 10e eeuw kom je niet voor niets ook stukken gebroken zilver tegen: de waarde van het edelmetaal zat in het gewicht. Muntgeld was daarvan niet anders dan een afgeleide, waarvan het gewicht door degene die het sloeg werd gegarandeerd (en waarmee werd gemarchandeerd als het de uitgever economisch tegenzat)

Dat arbeid, energie en grondstoffen industrieel gezien de enige factoren zijn die er toe doen voor een entrepeneur, zou moeten doen beseffen dat wisselkosten op dit moment vrijwel nul zouden kunnen zijn als we dat zouden wensen. Want de toegevoegde waarde van banken is in een dergelijk systeem minimaal, en daar zat een groot deel van de wisselkosten. In het uiterste geval is een wisselapp waarschijnlijk op te tuigen door de centrale banken binnen de EU – opnieuw: mits ze dat zouden willen. Vrijwel gratis, en direct inzetbaar voor wie haar nodig heeft.

Dat hier en daar wat contant spul achterblijft in een potje op de kast of in een oude sok is economisch weinig relevant, en is zeker geen argument om een EU-brede munt op te tuigen. Ik heb dan ook nooit de behoefte gevoeld om me te verdiepen in de Mateo-solution waaraan Jan Gajentaan in zijn antwoord gisteren refereerde, omdat ik er van uit ging dat de voortsnellende techniek dat probleem op korte termijn al wel zou kunnen ondervangen. Maar méér nog omdat de politici binnen de EU niet genegen zijn er over na te denken. Dat is de functie van de euro niet, en is het ook nooit geweest. De euro is een politiek bindmiddel, een knevel zo u wilt. Dat ga je zien als je constateert met welk een enthousiasme er nu transferunies en dergelijke worden opgetuigd: niet alleen is het een manier om moeilijk traceerbaar geld te verschuiven van Noord-EU naar Zuid-EU (waarmee je het enthousiasme van Zuid-Europa op voorhand in de knip hebt), maar bovendien is het een noodzakelijke stap op weg naar Eurobonds, waarmee de EU haar eigen geldstroom verzekeren kan.

Zoals hierboven gesteld: een economische reden voor de euro is er niet (meer). Dat is de vorige economische oorlog. 23 Verschillende valuta’s binnen de EU zijn probleemloos hanteerbaar; als je het voldoende eenvoudig programmeren kunt zijn 230, of zelfs 2300 valuta’s evenmin een probleem. Het echte probleem ontstaat pas als de geldmarkten huiverig worden geld te lenen aan de uitgevers van die kleinere valuta’s. Daar heeft men liever dat de sterke valuta’s indirect maar de facto onbeperkt borg staan voor de zwakke broeders.

Addendum
Wie twijfelt aan het waarheidsgehalte van wat ik hierboven stel, moet zich ook maar eens verdiepen in het ontstaan van de cryptocurrencies. Het succes van Bitcoin en dergelijken is alleen gebaseerd op een soort van vertrouwen, dat het ruilmiddel minder onbeperkt beschikbaar kan worden gemaakt dan dat wat de centrale banken met hun geldverruimingen demonstreren. Het gebruik van fiatgeld is uitsluitend gebaseerd op vertrouwen.

---

Dit artikel is in feite een vervolg op het stuk dat ik gisteren schreef: een twitterdiscussie over EU en euro.