De vader van offshore platform bouwer Heerema was fout in de oorlog. Hij heeft gediend in een SS-regiment aan het Oostfront en was bevriend met Rost van Tonningen en andere beruchte nazi’s. Hij was niet zo maar een meeloper maar een overtuigde nazi en antisemiet.

Wat het hem het meest wordt aangerekend is dat hij een soort Arbeitseinsatz heeft gecreëerd met Nederlanders die in SS-uniform, maar niet vrijwillig, voor de Duitsers zijn gaan werken in Oost-Europa. Daar werden ze door de Russen voor echte SS’ers aangezien en het overgrote deel van die mensen is nooit meer teruggekomen. Maar het lijkt mij moeilijk om dat gevolg in zijn volle omvang aan Heerema toe te rekenen en als een oorlogsmisdaad te beschouwen.

Als Heerema een Duitser was geweest, zou er niet zoveel aan de hand zijn geweest voor hem. SS’ers van zijn soort hebben in Duitsland nauwelijks vastgezeten, men vond dat lidmaatschap van de SS of de NSDAP als zodanig geen oorlogsmisdaad was en vond dat er veel ergere dingen waren gebeurd dan waarvan Heerema werd beschuldigd. Was hij Duitser geweest dan was hij ingedeeld bij de categorie jeugdige enthousiastelingen, die hun leven op het spel hebben gezet voor het verkeerde doel, maar die daarom nog geen Kriegsverbrecher waren geweest.

Maar Heerema was Nederlander en daarom ook een landverrader. En wat Duitsers vergeven kon worden als je na de oorlog vrede wilde, vergeef je niet aan iemand die aan de verkeerde kant gevochten heeft, aan de kant die ook voor hem verkeerd had horen te zijn.

Deze Pieter Schelte Heerema is nog ruim voor het einde van de oorlog omgezwaaid en heeft vervolgens een tijd voor het verzet gewerkt, totdat zijn verzetswerk ontdekt dreigde te worden, hij door een vroeger vriendje aan Duitse kant gewaarschuwd werd en naar Zwitserland is gevlucht.

Bij de zuivering van na de oorlog kreeg hij in eerste instantie twee jaar, maar in cassatie werd die straf verminderd en werd hij door het Hof van Cassatie op vrije voeten gesteld.

Ik zit een beetje met die affaire van dat schip dat door de zoon van deze Heerema naar zijn vader is genoemd. Het is achteraf duidelijk dat hij dat beter niet had kunnen doen. Hij heeft er een hoop ellende mee gekregen en onder druk van zijn klanten heeft hij nu besloten de naam maar te veranderen.

Maar eerlijk gezegd ben ik ook niet zo blij met de reactie van de joodse wereld op deze affaire en met die van de Nederlandse pers. Ik vind het allemaal nogal goedkoop. Als Heerema commandant van een concentratiekamp was geweest of zich op een andere manier bewijsbaar crimineel gedragen had, was het wat anders, maar iemand tot na zijn dood vervolgen voor verkeerde opvattingen, waarvan hij ruim zeventig jaar eerder al afstand heeft genomen, dat voelt verkeerd.

Ik denk dat er beter over gezwegen had kunnen worden of dat Heerema jr. in privé erop gewezen had kunnen worden dat hij dit beter niet zou kunnen doen. Het verzwakt als het ware de oprechte verontwaardiging die mensen nog steeds hebben voor echte oorlogsmisdaden, als zoveel jaar na dato alles wat er in de oorlog verkeerd gelopen is over één kam geschoren wordt.

---

Fout in de oorlog verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.