Een stukje waarin Toon Kasdorp vooral liet zien dat Pim Fortuijn rechts werd genoemd door de Nederlandse linksliberale elite voor de voeten te lopen.

In de ogen van het progressieve publiek waren Leefbaar Nederland en de Lijst Pim Fortuyn de zoveelste ultrarechtse partijen. Maar Pim Fortuijn was geen nieuwe Janmaat of Boer Koekoek. Leefbaar Nederland was geen Vlaams Blok of CentrumPartij met een duidelijk rechts programma. Ze hadden dat imago wel en bleken daarom ook lieden van dat soort aan te trekken.

Pim Fortuijn heeft LN niet opgericht en er buiten Rotterdam zijn stempel niet op gedrukt. Hij was meer de man die door Jan Nagel geschikt werd bevonden om de ideeën van zijn club op nationaal niveau te verwoorden.

Die ideeën waren, kort samengevat, geloof ik: Nederland is een prettig land, dat moet vooral zo blijven en de politieke incrowd in Nederland maakt er tegenwoordig een potje van. Meer een sentiment dan een idee dus eigenlijk, maar een dat door veel Nederlanders leek te worden gedeeld. Dus toch een zuivere protestpartij zoals die van Boer Koekoek? Misschien om te beginnen wel ja.

Pim Fortuijn was vóór zijn politieke optreden stukjesschrijver in Elseviers Weekblad en hij was buitengewoon hoogleraar in iets vaags sociologisch. Hij had een serie boeken op zijn naam staan die indertijd allemaal bij De Slegte in de Ramsj gelegen hebben. Die boeken waren, voor zover ik ze heb ingekeken, vrijwel allemaal gebundelde stukjes. Ik heb er ooit twee gekocht, die heetten “Tegen de Islamisering van onze cultuur” en “Het Zakenkabinet Fortuyn”; het eerste omdat het rond de eeuwwisseling een actueel onderwerp werd, dat me bezig hield en het tweede omdat ik er zijn politieke ideeën in aan hoopte te treffen.

Zijn ideeën over de islam weken niet zo veel af van wat we later allerlei nette columnisten in hun nette kranten en weekbladen hebben zien schrijven. Het aardige is eigenlijk dat het eerste boekje, ondanks de titel, niet over de islam gaat. Het gaat over de emancipatie van vrouwen, jongeren en homoseksuelen in Nederland en over zijn behoefte om op dat terrein het verworvene te behouden. De islam werd er bijgehaald omdat in die wereld het emancipatieproces nog niet heeft plaats gevonden. Hij vond, en wel terecht geloof ik, de islam net zo patriarchaal als christendom en jodendom vroeger waren en verder vond hij er niet veel van. Ik vond het trouwens ook geen slecht geschreven boekje. Een verzameling korte beschouwingen dat baat zou hebben gehad bij een goede editor.

Fortuijn kon wel schrijven, maar hij was wat haastig en slordig en bleek ook niet altijd even goed gedocumenteerd. Qua ideeën was het zeker beter dan het meeste dat je over zo’n onderwerp leest, maar de afwerking vond ik niet helemaal professioneel. Meer zo als die van blogschrijvers tegenwoordig, een type dat je toen nog niet zo veel had. Maar ultrarechts of verwerpelijk vond ik het zeker niet.

Als U mij vraagt waar het mij het meeste aan deed denken, die twee bundels van Fortuijn die ik gelezen heb, dan is het aan een stel heel behoorlijke lessen voor een middelbare school. Cultuur en staatsinrichting, met uitstapjes naar geschiedenis en economie. Van mij had hij zo les mogen geven op de school van mijn kleinkinderen, want hij was algemeen ontwikkeld en ik denk ook wel dat de kinderen het interessant zouden hebben gevonden.

Wat hem in de rechtse hoek plaatste is geloof ik vooral zijn behoefte om mensen te provoceren en dan vooral het soort dat zich zelf ziet als leden van het links-liberale Nederlandse establishment.
Achter het zakenkabinet Fortuyn zat helemaal geen idee. De titel was, denk ik, een verzinsel van de uitgever. Het boek is een bundel reacties op wat Fortuijn in de media gelezen of gehoord had en waar hij het niet mee eens was plus een enkele boekbespreking, alles ruwweg op onderwerp gebundeld. Alweer, soms goed maar vaak wat oppervlakkig en niet voldoende gerechercheerd.

Neem zijn stukjes over de WAO en de Bijstand. Hij merkte op dat de parlementaire enquête over de sociale zekerheid ten onrechte de schuldvraag buiten beschouwing had gelaten, vermoedelijk om het establishment te sparen. Maar waar bleef zijn eigen analyse? De Bijstandswet wilde hij vervangen door een nieuwe wet die minder fraudegevoelig is. Best, dat willen er meer, voorop de toenmalige minister Vermeend, maar hoe combineer je fraudebestendigheid en doelmatigheid bij het bereiken van de doelgroep voor de bijstand? Wat je van een hoogleraar sociologie eigenlijk zou hebben verwacht is een verhandeling die dat soort problemen hanteerbaar zou maken, maar die komt er niet. Een beetje een verknoeid talent vond ik het alles bij elkaar, die Pim Fortuijn.

---

Dit artikel over Pim Fortuijn verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.