‘Europese grondwet’ en de organisatie van de EU
De benadering die de EU koos voor de formeel weg gestemde Europese Grondwet was een gemiste kans voor een goede organisatie van de EU, stelt Toon Kasdorp.
Het ontwerp voor een nieuwe Europese grondwet waar al die mensen veertien jaar geleden met zo veel vuur over gediscussieerd hebben telde 325 bladzijden[1]. Ik vraag me af hoeveel van die commentatoren ze indertijd allemaal hebben gelezen.
Het document had vier delen. Deel 1 definieerde de doeleinden van de Europese unie, haar organen en hun bevoegdheden, de procedures etc. Het tweede deel bevatte de zoveelste versie van de grondrechten. Deel 3 was een samenvatting van bepalingen uit eerdere verdragen; in systematisch opzicht te zien als een uitwerking van deel 1. Deel 4 bevatte de slotbepalingen, waaronder de regels die gevolgd moesten worden bij toekomstige wijzigingen en aanvullingen.
De Commissie heeft een niet bindende toelichting geproduceerd van acht en twintig pagina’s en het is dat stuk dat de meeste commentatoren waarschijnlijk gebruikt hebben om ons over het ontwerp voor te lichten. Dat kon misschien ook moeilijk anders. Al die pagina’s wettekst waren het resultaat van moeizaam onderhandelen en ten dele zo geredigeerd dat iedereen er in kon lezen wat hij graag wilde. Dat wordt iets dat niet als een geheel te lezen is en het was misschien ook wel niet bedoeld om helemaal begrepen te worden.
Het stuk was niet alleen een grondwet voor de Unie, het was veel meer dan dat. Het was het handboek van de Unie en verving alle verdragen die eerder zijn gesloten. We begonnen qua inrichting van de EU met de grondwet, die nu het Verdrag van Lissabon heet, als het ware nog een keer helemaal opnieuw.
U moet overigens niet denken dat toen, samengevat op maar 325 pagina’s, alles te lezen viel waar het om gaat in de Unie. Tot nog toe, denkt U wellicht, stond dat verspreid over duizenden pagina’s tekst zonder veel samenhang, soms moeilijk te vinden, maar nu dan voor het eerst allemaal bij elkaar. Maar omdat het in de EU niet alleen gaat om verdragen en richtlijnen, maar omdat ook de uitspraken[2] van het Hof EG een bron van nieuwe regels vormen, zijn er nogal wat definities en bindende regels die U ook in het nieuwe verdrag niet aan zult treffen. Daarvoor moet U ook de jurisprudentie van het Hof raadplegen.
Het EU verdrag was in de eerste plaats een compromis, gemaakt tussen degenen die een losse confederatie en degenen die een volledige federatie willen. Maar federaties en confederaties zijn allebei dingen uit het verleden, uit de achttiende eeuw met name. Ze dienden toen om grote geografische eenheden bestuurbaar te houden, tegen de achtergrond van de gebrekkige communicatiemiddelen waarover men toen beschikte. Niet alleen was de feedback van bevolking naar overheid te gering voor een effectieve centrale regering, de culturele verschillen tussen de regio’s waren in de regel daarvoor te groot.
Federaties en confederaties zijn lapmiddelen uit het verleden. Ze passen niet meer in een moderne Westerse samenleving. De rol van de overheid en de wisselwerking tussen overheid, bedrijfsleven en bevolking zijn te belangrijk geworden om plaats te bieden aan het soort dubbelslag, waarbij nationale en federale overheden om de voorrang gaan strijden. We moeten dus kiezen voor een ongelaagde regering of op nationaal of op Europees niveau. Als we niet voor een Europese staat willen gaan, wat wel waarschijnlijk is, dan zullen we de Europese samenwerking sui generis moeten organiseren en de staatsvormen uit het verleden vergeten, die ooit gediend hebben voor problemen die nu niet meer bestaan.
De naar het verleden gerichte staatkundige blik is de essentiële misser in het hele concept van de vormgeving van de Unie. Zij is geënt op geopolitieke verhoudingen zoals die in de achttiende eeuw bestonden en ze bieden geen oplossing voor de problemen van de 21e eeuw.
- In de door de gemeenschap op het internet gepubliceerde Engelstalige tekst. Inclusief de protocollen was het 474 bladzijden.
- De nieuwe eigen rechtspersoonlijkheid van de Unie, die sommigen in het verdrag menen te lezen was bijvoorbeeld al aan te treffen in de arresten Van Gend en Loos en Costas/ENEL van respectievelijk 1963 en 1964.
Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp
Het initiatief voor de stichting van een europeesche unie met een universele grondwet is nooit in maatschappelijk verband in enig land van europa besproken .Het initiatief kwam van federalisten met een buitengewoon eigenbelang ,ook wel elitaire regenten genoemd.
@carthago : Juist. Er is geen democratisch verantwoorde procedure aan vooraf gegaan.
Verder :
Dat zgn. “verdrag van lissabon” is in Nederland, en in o.a. Frankrijk, per referendum
weg gestemd. En het is sowieso in strijd met onze Grondwet.