Toon Kasdorp constateerde dat de invloed van de EUropa in de wereld miniem is, en dacht daarop verder over eventuele mogelijkheden.

Van een lezer kreeg ik het volgende te horen over Ad Melkert. “Als ik de naam ‘Melkert’ hoor moet ik toch altijd weer denken aan dat ‘doorgeladen’ pistool dat per post bij hem thuis bezorgd zou zijn. Als ex-werknemer van de PTT weet ik hoe er ‘gegooid’ kan worden met pakketten van het formaat waarmee een pistool verstuurd kan worden. M.a.w. de kans op voortijdige explosie zou zeer groot zijn geweest! Voorts is er nog het verhaal van Melkert en zijn bezoeken aan een Haagse SM-club; hoewel ik mij Melkert best kan voorstellen onder de hoede van een zeer strenge meesteres, hebben we hier nooit meer iets van gehoord. Maar er schijnt wel een bijeenkomst in het ‘torentje’ te zijn geweest waar hoofdredacteuren van kwaliteitskranten ‘bezworen’ hebben niets over deze zaak te zullen publiceren. Paul Frentrop suggereerde nog dat Kok hier een extra subsidie-shot als wederdienst voor in het vooruitzicht had gesteld. Maar helaas, ook hier hebben we niets meer van gehoord.

Maar dat verhaal van dat doorgeladen pistool komt steeds weer terug en heeft tot nu toe niemand de moeite genomen om het een en ander op ‘waarheid’ te controleren. Was dat niet de reden waarom Ad op stel en sprong naar Amerika moest ‘vluchten’; hij werd immers bedreigd!

Voor diegene die denkt dat er in het boek ‘De Vecht Partij, de PvdA van Kok tot Samsom’ dan wel iets meer over deze, en andere, affaires te vinden zouden zijn, helaas, de auteur Thijs Niemandsverdriet houdt zich keurig aan de partijlijn: de echte vuile was blijft binnen!” Tot zover deze lezer.

Voor mij waren dit soort verhalen nieuw, maar Ad Melkert lijkt me wel iemand te zijn die ze oproept, of ze nu op feiten berusten of niet. Hij heeft ooit gezegd dat hij Europa totaal irrelevant vond. Hij had geconstateerd dat het geen invloed had in de wereld. Als Melkert het heeft over invloed, dan bedoelt hij invloed van mensen als hij zelf. Politici en ambtenaren. En als hij het over Europa heeft dan bedoelt hij ambtenaren en politici in Brussel. Economisch spelen die een ondergeschikte rol, dat klopt wel en ook politiek is hun invloed beperkt.

In de VS en in China heeft de overheid inzicht in de economie van het eigen land, maar Melkert en de meeste van zijn Nederlandse collega’s weten op dat terrein van toeten. Dat helpt natuurlijk niet erg als er ten aanzien van andere Europese regio’s een zinnig economisch beleid moet worden gevoerd.

De Brusselse machthebbers worden niet erg serieus genomen in de rest van de wereld en dat is niet verbazingwekkend. Serieus neemt men ze in Europa ook niet. Maar dat wil allemaal niet zeggen dat de invloed van de Europese economie in de wereld te verwaarlozen zou zijn en met name de invloed van de Noord Europese economie.

De stelling van Melkert was dat de economische macht door Europa en de VS gedeeld moet worden met nieuwe centra in Zuid-Amerika en Azië. Hij doelt daarmee, denk ik, op China en India in Azië en op Brazilië en Argentinië in Zuid Amerika. Als U wil weten hoe de verhoudingen in economische macht op dit moment liggen dan moet U kijken bij Wikipedia. Het GDP van Europa was de laatste keer dat ik het nakeek twee keer zo groot als dat van China en ook groter dan dat van de VS. Brazilië kwam op nog geen 15% van Europa en India op 11%.

Maar de economische macht van Europa bevindt zich dan ook niet in Brussel. Die berust bij de bedrijven en die bedrijven zijn gewend hun zaken te doen in overleg en coördinatie met hun nationale regeringen. In Brussel wordt vooral gelobbyd om hinderlijke regelgeving te voorkomen of te verzachten.

Het is duidelijk dat Melker niet alleen de economische cijfers niet paraat had, maar ook een totaal verkeerd idee heeft van wat de Europese Unie is. Hij ging er zo te zien van uit dat we in een soort federale of confederale staat leven die geregeerd wordt vanuit Brussel en die met landen als de VS of China op voet van gelijkheid kan onderhandelen. Maar Europa is een economische unie die door een veel te haastige groei niet meer in staat is te doen waarvoor zij is opgericht.

Haar doel was de economische samenwerking tussen de belangrijkste Europese landen te bevorderen en door de samenwerking de vrede in dit werelddeel te garanderen. Terecht merkte hij op dat Europa het te druk heeft met zich zelf, maar hij liet na te analyseren hoe dat komt en wat er aan te doen zou zijn. Het stagneren van de groei, vooral in Zuid-Europa, is een gevolg van de monetaire crisis en die op haar beurt is een gevolg van een muntunie tussen landen met heel verschillende economieën.

Europa zou het beste kunnen bijdragen aan haar eigen economische herstel en aan herstel van de wereldeconomie door de muntunie in haar bestaande vorm te splitsen. Om redenen die ik in andere stukjes heb toegelicht zou dat volgens mij het beste kunnen doordat de Noordelijke landen in overleg met de Zuidelijke uit de euro zouden stappen en terug zouden gaan naar aan de D-Mark gekoppelde nationale munten of naar een gezamenlijk munt, de neuro. De euro zou dan tegenover deze nieuwe munt(en) en tegenover de dollar en de yen devalueren. De Zuidelijke landen van de unie zouden dan kunnen kiezen tussen het handhaven van een gedevalueerde euro of het hele idee van een gemeenschappelijke munt laten varen tot het moment dat de economieën van de lidstaten voldoende naar elkaar zijn toegegroeid. De idee dat de muntunie een middel zou zijn om dat naar elkaar toegroeien te bewerkstelligen is een misvatting gebleken.

De Europese Centrale Bank zal op kosten van de noordelijke landen de sanering van de schulden van de zuidelijke landen moeten organiseren. Dat is de prijs van de mislukte muntunie en een voorwaarde voor de voortzetting van een Europese samenwerking. Maar die samenwerking zal in de toekomst beter georganiseerd moeten worden dan zij nu is. Het idee van een toekomstige Europese federale eenheid moet worden opgegeven en parlement en commissie uit Brussel kunnen het beste maar naar huis. Dat zijn improductieve instituten gebleken. Het Europese ambtenarenapparaat kan in afgeslankte vorm blijven bestaan maar zal voortaan moeten worden aangestuurd door de raad van ministers, bijgestaan door hun nationale ambtenaren.

De Europese inspanningen moeten worden gericht op een aantal duidelijk te definiëren vormen van samenwerking. Dat die samenwerking zo weinig is opgeschoten de laatste jaren komt door het navelstaren en alle aandacht die is uitgegaan naar de concurrentie tussen commissie en parlement. De oorzaak van de stilstand in Brussel zit vooral in het nastreven van dat ene onbereikbaar doel, een politieke eenheid.

Men lijkt dat daar niet te beseffen en Melkert zag het ook niet. Veel politici blijken in Brussel te zitten, omdat ze in hun eigen landen zijn uitgerangeerd. Wie werkelijk wat voorstelt in de nationale politiek blijft thuis en ziet Brussel als een soort voortijdige pensionering.

Dat niemand de commissie en het parlement echt serieus neemt blijkt ook wel uit de kwaliteit van de Brusselse hoofdrolspelers. Belangrijke mensen als Hallstein en Delors zijn figuren uit het grijze verleden, toen men nog kon denken dat er een kans was op verdergaande integratie. Barroso, Juncker en Schultz staan symbool voor de concrete verwachtingen die men op dit moment heeft van de eenwording en veel duidelijker kan men die verwachtingen niet tot uiting brengen.

Toch hebben alle Europese staten belang bij een goede samenwerking. Daarom wordt het hoog tijd om het Verdrag van Lissabon te vervangen door een nieuwe vorm van samenwerking die recht doet aan de grote verschillen tussen de Europese naties aan de ene kant en aan de aard van de problemen die we gezamenlijk hebben aan de andere.

Melkert pleitte voor een Europees nationalisme maar heeft nooit uitgelegd wat hij daar onder verstaat. Europa is geen natie, maar een belangengemeenschap. De naties zijn de lidstaten en het is heel verstandig dat die in eerste instantie naar hun eigen belangen kijken. De kunst is om te formuleren waar die belangen elkaar kunnen vinden. Vervolgens is het zaak om de samenwerking op die terreinen doelmatig te organiseren. Maar voor we op kunnen bouwen zullen we eerst af moeten breken en daar was een crisis als die van de laatste jaren een uitgezochte gelegenheid voor. Het wachten is, denk ik, op de opvolger van Merkel, van wie de initiatieven zullen moeten komen.

---

Dit artikel over de invloed van EUropa in de wereld verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.