Saneren van de euro is in EU-verband nog steeds niet bespreekbaar, maar nodig is het eigenlijk wel. Toon Kasdorp bekeek een MSM-voorstel.

Peter de Waard stelde zeven jaar geleden[1] in de Volkskrant zeven manieren voor om de euro te redden. In wezen waren het er maar drie.

De eerste was het saneren van de schulden van de zwakke Eurolanden. Dat kon doordat de ECB hun schuldpapier (tegen marktprijzen) uit de markt zou halen en een regeling treffen voor rente en aflossing. Daaraan betalen beleggers dan mee doordat de obligaties voor minder dan de nominale waarde worden opgekocht.

Als alternatief zou een rechtstreekse schuldensanering door de bank in Frankfurt mogelijk zijn, of door de Noordelijke EU-landen gezamenlijk. Dat zou lijken op een surseance van de betrokken landen. Een van de twee varianten zal uiteindelijk wel de oplossing worden, want het alternatief, een aantal grote banken in de Eurozone failliet laten gaan, is erger. Dat zou ons een wereldcrisis kosten in plaats van een Eurocrisis.

Nog een methode is om de zwakke landen zelf hun schulden te laten saneren onder toezicht en garantie van de ECB. Daarvoor zouden de bestaande garanties moeten worden uitgebreid en de voorwaarden verzacht.

Dat alles is eigenlijk alleen te zien als een begeleidende maatregel: de overheidshuishouding van de zwakke landen moet op orde worden gebracht en de vraag is of de landen dat zelf kunnen.[2] De Waard noemde het hulp in ruil voor het opgeven van autonomie. Het is duidelijk dat zoiets alleen mogelijk is als de meerderheid van de bevolking in de betrokken landen er achter zou staan en als het vooruitzicht reëel is dat het een kwestie van korte duur zou zijn, voor zo’n land het heft weer in eigen hand kan nemen.

Eigenlijk was dit saneren van overheden al vanaf het begin het idee achter het toelaten tot de eurozone van landen als Italië en Griekenland. Men wist wel dat die een delinquente overheidshuishouding hadden, maar meende dat dit op korte termijn moest verbeteren onder druk van het toezicht en de voorwaarden van de ECB. Duisenberg, die ooit voor een voorzichtig en verantwoordelijk man werd gehouden was de promotor van deze gedachte[2] en voor de illusies van hem en andere links-liberalen betalen we nu de prijs.

Overigens gaat het niet aan om alle probleemlanden over een kam te scheren: Ierland is geen corrupt land en in Spanje zit de corruptie vooral in de regio’s, meer dan bij de nationale overheid.

Dat zijn op zich wel landen die in de EU thuis horen, terwijl Griekenland en de andere Balkanlanden dat niet zijn. Zij hebben hun onroerendgoedmarkten uit de hand laten lopen, vooral door een gebrekkig toezicht op hun banken. In Spanje ook door gebrek aan toezicht op de overheden in de regio’s. Bij Ierland kan men daar nog aan toevoegen dat een zo klein land zich geen mega banken kan permitteren, evenmin als IJsland of Cyprus. Downsizing[3] van alle banken zal een van de maatregelen zijn die wereldwijd moeten worden genomen om de geldcirculatie te beveiligen.

Het acute probleem is nog steeds dat banken op grote schaal leningen hebben verstrekt op onderpanden die gewaardeerd werden op basis van de afgeleide van de groei. Dat is altijd onverantwoord en het gebeurde in de probleem landen meer dan in de overige. Banken gaven te hoge kredieten omdat ze beursgenoteerd zijn, hun koers afhankelijk is van hun kwartaalcijfers en omdat in hun raden van bestuur geen bankiers meer zitten maar managers en beursgoeroes. Banken lijken de grip op hun bedrijfsvoering te hebben verloren. Ze zijn te groot, te ingewikkeld en kunnen niet meer worden gecontroleerd. Niet door hun raden van bestuur en niet door de toezichthouders.

Dat de oorzaak voor de bankencrisis bij incompetentie van de banken lag en bij een tekort schietend toezicht is nu wel duidelijk. Dat probleem is niet tot de eurolanden beperkt en de euro-crisis leidt eigenlijk in hoofdzaak af van dit kernprobleem van de wereld geldcirculatie. Het is onbegrijpelijk dat het geldprobleem bij de overheden nog steeds niet de aandacht krijgt die het verdient.

Wat in de loop van de laatste jaren wel duidelijk is geworden, is dat wat we nu ook doen, de eurozone in zijn bestaande vorm op den duur niet te handhaven zal zijn. Saneren is zinloos als de economisch zwakke landen met een te sterke munt moeten werken. Het wordt afschaffen van de euro of uitstappen van de economisch sterke landen en dan en dan huilen en opnieuw beginnen.

---

1. 15/12/10
2. Het gedoe rond de EU-begroting vorig jaar (2020) liet zien dat dit nooit een optie zal zijn. (Noot van Red. VoL)
3. ‘Ze zullen wel moeten’ zei hij, als hem gevraagd werd of hij zeker was van de medewerking van de delinquente landen. Ze moesten ook wel maar ze deden het niet.
4. De beste manier om kleinere banken te krijgen is een systeem waarbij de overheid de oprichting van kleine en overzichtelijke banken faciliteert met het geven van garanties en het toepassen van een efficiënte controle. Die kleine banken zullen in de praktijk dan zoveel goedkoper blijken te zijn, dat ze de grote banken op den duur van de markt concurreren.

---

Dit artikel over saneren van de euro verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.