De Nederlandse regering Balkenende II wilde in maart 2005, op de top in Brussel, het onderwerp EU-contributies niet op de agenda hebben.

Nederland was relatief de grootste betaler van de EU en men was bang dat rumoer daarover een negatieve invloed op het referendum zou hebben.

Ik was toen in two minds about it. Eigenlijk hadden die twee zaken natuurlijk niets met elkaar te maken, het referendum en de bijdragen van Nederland. Ten onrechte daarom dat uitstel. Bovendien, als we geen verlaging kregen van de andere lidstaten, dan toch gewoon niet. Een moet er de grootste betaler zijn en het kan beter van een stad dan van een dorp. Nederland is financieel gesproken in de EU een vrij grote stad. Maar de regering kon wel eens gelijk hebben. Wij Hollanders zijn zuinig en we zouden om die reden best eens tegen kunnen stemmen als er voldoende lawaai over het onderwerp werd gemaakt.

Zelf had ik dat niet erg gevonden als een meerderheid bij ons tegen was gaan stemmen, al was het om de verkeerde reden. Anders dan de regering wilde doen geloven betekende dat niet dat de EU dan op zou houden te bestaan of dat allerlei belangrijke dingen niet door zouden gaan die op basis van de nieuwe grondwet waren gepland. Nederland zou in de ogen van andere landen afgaan, vooral in de ogen van Frankrijk, als dat in haar eigen referendum eerder wel ja had gezegd, maar wat had ons dat kunnen schelen? Dat is een zaak voor de Nederlandse Brusselaars en dat zien ze daar dan maar.

Voor de rest zouden we dan geen EU minister van buitenlandse zaken krijgen en geen vergrote macht van het EU parlement, maar who cares?

Die grondwet van Giscard kon beter de prullenbak in, vond ik. Niet omdat hij zoveel bladzijden telde, al vond ik dat voor een grondwet wel een ernstig gebrek. Maar vooral omdat het ding erop gericht was op den duur van Europa een federale staat te maken en dat leek me verspilde moeite.

Ik weet niet of U dat zou willen, maar of we het willen of niet, het gaat niet gebeuren. Kijk maar naar het Stabiliteitspact, de afspraken op basis waarvan de Europese landen met sterke munten de Euro hebben geaccepteerd. Er is ons indertijd bezworen dat iedereen zich eraan zou houden en dat er serieuze straffen zouden staan op overtreding. De socialist Eichel uit Duitsland en de Gaullist Thierry Breton, de in 2005 aangetreden Franse minister van financiën, hebben het zover gekregen dat ze die regel ook officieel ongestraft mochten overtreden. De andere ministers bonden in en het taboe van het pact was verdwenen. Het gaatje in de dijk was definitief geworden en al het water dat er door stroomde ging voor verdere vergroting van het gat zorgen, dat was toen al duidelijk. Dat was dus einde stabiliteit maar het bewees nog iets anders.

De macht lag en ligt bij de lidstaten en niet in Brussel. Dat geldt natuurlijk meer voor de grote dan voor de kleine landen, dus de kleine moeten er al helemaal niet aan beginnen. Maar hoe dan ook, het federale project is tot mislukken gedoemd[1].

Ik persoonlijk vond het mislukken van het project Giscard d’Haene niet jammer, want ik heb meer met Nederland dan met Europa en meer met Amerika dan met Frankrijk of Duitsland, maar daar denken andere mensen anders over. Dat weet ik best en dat is het punt eigenlijk niet. Mijn grootste bezwaar tegen de nieuwe grondwet was en is, dat we twintig jaar alle Europese energie zouden gaan steken in iets waar toch niets van terecht ging komen en dat al die tijd de werkelijk belangrijke problemen onvoldoende prioriteit zouden krijgen.

Denk aan de Schengen-problematiek, aan de vervuiling van de Maas en de Rijn, de gevolgen van de klimaatverandering, aan het Europese hoger onderwijs, aan het op orde brengen van de Europese handels- en fiscale wetgeving, aan de vervoersproblematiek, aan de interne en externe veiligheid, problemen die in alle EU-landen spelen, maar overal op een andere manier. Die problemen eisen ieder een eigen aanpak, niet op federaal niveau, maar wel in samenwerking en op een per probleem aangepaste wijze. Daarbij moet met de verscheidenheid van de diverse betrokken lidstaten rekening worden gehouden, of er komt niets van terecht.Wie niet het abstracte begrip Europa ter harte gaat maar de mensen die daar wonen en hun samenlevingen, die de komende decennia met een groot aantal moeilijke problemen te kampen krijgen, die hoopte dat de grondwet zou wordt afgestemd en door een beter verdrag vervangen. Het eerste is gebeurd en het tweede niet of nauwelijks.

---

1. Men verwijst graag naar Amerika waar een federale grondwet is gebruikt om een confederatie om zeep te helpen en waar die grondwet dus wel degelijk een rol heeft gespeeld in de politieke ontwikkeling in de richting van een federatie. Men vergeet dan daarbij te vermelden dat daar een burgeroorlog voor nodig is geweest die in gruwelijkheid een voorafschaduwing was van de twee wereldoorlogen. Het omgekeerde dus van wat de vredelievende EU’ers voor waar willen houden.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp