We zien een lawine van maatregelen voorbij komen, en naar het schijnt hangen er een aantal Eurocraten aan de helmstok, maar welke koers vaart het EU-schip? Niemand die het u blijkbaar vertellen kan, aangezien een ‘Verenigd Europa’ geen economisch begrip is waar iemand chocola van maken kan.

Het beleid van de EU vertoont wellicht nog de meeste overeenkomsten met een slachtoffer van waterboarding. Na ieder waterbombardement wordt heel eventjes de doek van het gezicht van de gemartelde weggehaald, zodat die snel lucht kan happen. Waarna het spelletje opnieuw begint, en het slachtoffer het steeds benauwder krijgt.

De meest gehoorde mantra is die van een federaal Europa, dat de panacee voor al onze economische kwalen zou zijn. Dat dit aperte nonsens is, kan een kind u met 4 vingers voorrekenen, waarbij het twee vingers dan vooral gebruikt om in de eigen neus te peuteren. Wat is de eerste maatregel waarop een federaal Europa ons tracteren gaat? Eurobonds. Hoogstwaarschijnlijk gaan ze het anders noemen, maar dat is waar het op zal neer komen: een collectivisatie van de Europese staatsschulden, wat niets anders is dan een transferunie.

Nu zou een transferunie nog te pruimen zijn, als die perspectief bood op verbeteringen in de economie van de zwakke landen, en er een limiet aan zou worden gesteld, zowel in tijdduur als in geld. Maar dat is weinig anders dan de situatie die nu eigenlijk al bestaat, zodat we er zeker van kunnen zijn dat het iets heel wat minder onschuldigs zal zijn. Gezien de koers (nou ja, de richting waarin we gaan) van de afgelopen jaren, zal het effect zijn dat in veel zwake landen de regering opgelucht achterover leunt, en de eigen bevolking mee zal delen dat dankzij het nieuwe Europa de pensioenleeftijd weer omlaag kan. Leve Europa, hoera, hoera, hoera.

Transferunie geen oplossing
Zoiets kan twee, misschien drie of zelfs vijf jaar goed gaan, totdat de EU als geheel op hetzelfde punt zal zijn aangeland als nu bijvoorbeeld Italië, met een staatsschuld die ruim over de 120% heen schiet. Heel ver zitten we er nu ook weer niet van af. Mooie beloften ten spijt, het voorbeeld van de manier waarop de Amerikaanse staatsschuld de afgelopen tien jaar is geëxplodeerd spreekt boekdelen. Een federaal Europa, dat hopeloos in zichzelf verdeeld is – en dat zelfs onder de meest gunstige omstandigheden ook zeker nog 25 jaar blijven zal – heeft zelfs geen theoretische kans de zaak recht te trekken.

Zèlfs een volledige EU-dictatuur zal het niet voor elkaar krijgen de lidstaten op één rij te krijgen. Niet althans, zonder opstandigheid, afscheidingsbewegingen en lokale volksopstanden te lijf te moeten gaan. De tijd is eenvoudig te kort om te mogen verwachten dat het op een andere wijze kan worden georkestreerd.

De huidige onderhandelingen over het EU-budget voor de komende jaren zijn een schoolvoorbeeld van hoe het fout zal gaan. De Belg Van Rompuy heeft een bezuinigingsplan gepresenteerd. Hij moest wel, aangezien een aantal lidstaten niet bereid bleek de immer groeiende spenderingsdrift van de Brusselse popiejopies te accepteren, nu men in eigen land de broekriem aanhalen moet.

Landbouwsubsidies
Van Rompuy speelt hoog spel. Hij heeft bezuinigingen van 75 miljard voorgesteld (dat bijvoorbeeld Spanje 20 miljard zal kosten), waarvan een groot deel op de landbouwsubsidies. Dit dossier is al sinds jaar en dag het grootste hoofdpijndossier van de EU, en als je ziet wie zich tot nog toe negatief over het plan-Van Rompuy hebben uitgelaten weet wel hoe laat het is. Niet alleen lijkt de huidige methodiek met alle fijn afgewogen quota afgekeken van de oude USSR, met zijn onrealistische meerjarenplannen, maar erger, het heeft een aantal staten jarenlang de kans gegeven noodzakelijke landbouwhervormingen uit te stellen. Wie denkt die oude fout nu in een vloek en een zucht te herstellen, doet aan luchtfietserij.

De Franse landbouw, om het meest pregnante voorbeeld te noemen, is van een adembenemende achterlijkheid, al is het in Spanje erger. Dat weet Van Rompuy ook wel. Het heeft er dus alles van weg, dat dit plan al bij de conceptie gedoemd was te sneuvelen. Hoogstens zou een optimist kunnen beweren dat hiermee voor een aantal staten duidelijk zal zijn dat het feest voorbij is. Maar wie dat denkt begrijpt niets van Europa. De manier waarop juist de MEP’s van de grote landen in het Europarlement zich nu inzetten voor de verhoging van het budget, in plaats van voor een hoogst noodzakelijke sanering van de EU-financiën, is tekenend: men zit er eerst voor zichzelf en het eigen land. Die EU is zo groot, dat komt later wel.

De enige mogelijke verklaring is dat Van Rompuy mogelijkheden voor een verdere federalisering ziet als de onderhandelingen vastlopen. Wat ze in ieder geval zullen doen. Dat gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel is precies waar het in een toekomstige federale EU aan zal mankeren. Ook in ons grote federale voorbeeld, de USA, worden in de Senaat allerlei dealtjes gesloten tussen de vertegenwoordigers van de staten, die ‘elkaar wat gunnen’. In de EU is dat probleem oneindig veel groter.

Spanje
De oorzaak van de bailouts van afgelopen drie jaar is er zelf al een voorbeeld van, maar de manier waarop regeringen er mee om gaan maakt het plaatje compleet. Spanje spartelt als een paling aan de haak om maar geen EU-bailout te hoeven aanvragen. Eerder deze week werd bekend (en door Spanje ontkend) dat het land het (weigerende) IMF had benaderd (alsof het IMF minder strikte regels oplegt dan de EU), en gisteren smeekte premier Rajoy, gesteund door de Spaanse koning in Cadiz, op de jaarlijkse Ibero-Amerikaanse bijeenkomst, of de voormalige Spaanse koloniën alstublieft meer in Spanje zouden willen investeren om te helpen het voormalige moederland uit het slop te trekken. Alles, àlles om een EU-bailout te voorkomen. Kansloos parcours natuurlijk. Argentinië staat op het punt zelf voor de derde keer in korte tijd failliet te gaan, en economisch is dat het land waarvan de Spanjaarden nog het meest konden verwachten (Brazilië was ooit Portugees, en dus niet vertegenwoordigd).

Nu ook de kernlanden in een recessie gaan komen, ziet Mario Draghi, de ECB-president, de bui al hangen. Hij waarschuwde nog maar eens:

“We have been able to steady the course. We have gained precious time, but this is not infinite”

Het lijkt er op dat Draghi werkelijk dacht dat de Europese regeringsleiders serieus werk zouden gaan maken van verstandig beleid, nu hij hen tijd en geld heeft verschaft. Het zou om te lachen zijn, als het niet zo’n in-trieste demonstratie was van onbegrip hoe de EU feitelijk werkt, en wat veel lidstaten drijft. Het is een bijzonder inkijkje in de hoop op idealisme van deze man, dat hem het zicht op de realiteit belemmert.

Economische ontwikkelingen 2013
In Frankrijk en Italië blijkt de vraag naar krediet de afgelopen tijd te zijn gehalveerd, wat een veeg teken is voor de economische ontwikkelingen volgend jaar. En Frankrijk nadert de gevarenzone al enige tijd gevaarlijk dicht. Desalniettemin meent Spanje zich nog steeds een hoge toon te kunnen permitteren. Een hoge adviseur van de Spaanse regering:

There is now a lack of trust. Spain doesn’t really believe the EU will deliver on promises. But it is a dangerous game to postpone a full rescue until Spain has already failed.

De muziek is afgelopen en het orkest is naar huis, maar in EU-kringen danst men vrolijk verder. Op de maat van het deuntje dat hen tussen de oren geramd zit.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard