Allerlei mensen blijken bezorgd dat de onderhandelingen over het grote handelsverdrag tussen de VS en de EU (TTIP) wel op tijd afgesloten zullen zijn. Op tijd wil dan zeggen: voordat Trump het Witte Huis betreedt.

De mevrouw die u op de afbeelding hierboven op de rug ziet, is de Zweedse mevrouw Malmström. De stomdronken man die haar haar plaats wijst, is een van de ‘presidenten’ van Europa: Jean Claude Juncker (dit exemplaar is voorzitter van de Europese Commissie; bekijk beslist het filmpje, het duurt maar iets meer dan 1 minuut 1).

Na een korte studie in de literatuurwetenschap ging Malmström werken als verpleegster in de geestelijke gezondheidszorg. Daarna ging ze 1) politicologie studeren, 2) erin doceren en vervolgens 3) de politiek in.

Niets in haar CV (pdf) wijst erop dat ze iets weet van economie of handel, maar sinds twee jaar is ze nu dus EU-commissaris voor handel. Expliciet staat in de omschrijving van haar portefeuille vermeld dat zij degene is die zich voor de Commissie bezig houdt met TTIP: de Transatlantic Trade and Investment Partnership.

Nu kan een mens (m/v/nvt) ook veel leren over economie zonder er een complete reguliere (universitaire) studie in te volgen; economie is ook geen beta-wetenschap. Dat er in de econometrie veel gerekend wordt, doet daar niets aan af. Doch helaas: ook in haar openbare optredens geeft Malmström er blijk van weinig kaas gegeten te hebben van economie.

Ze is heel erg pro-EU – ze wil zelfs dat haar geboorteland ook over gaat op de Euro! – en extreem voorstander van massa-immigratie. Ze is helemaal van het krankzinnige narratief van immigratie die nodig zou zijn vanwege de vergrijzing. Die mensen: #ZeZijnNietGoedWijs.
Over de voortgang van de TTIP-onderhandelingen meldde ze een jaar geleden dat die ‘op schema’ lagen. In dezelfde tekst legde ze ook uit hoe het onderhandelingsproces verloopt:

This certainly is a negotiation. Which means that it’s following the pattern of a negotiation. And that pattern is that you don’t solve everything at the beginning and you (!) leave the hard things for the end.

Tenminste een van beiden is wartaal: dat de lastigste hobbels pas aan het einde genomen (behoren te) worden, of het idee dat je op dit moment al zou kunnen vaststellen dat de onderhandelingen op schema liggen. Tussen neus en lippen promoveert ze in hetzelfde toespraakje de EU van een van de twee grootste handelsblokken tot een van de twee grootste economieën van de wereld. Ach, een kniesoor die daarop let: de EU-fanatici maken er ook veel werk van om de begrippen EU en Europa zoveel mogelijk door elkaar te gebruiken.

Ik heb dat plaatje/clipje met die openbare dronkenschap van Juncker niet boven dit stuk geplaatst om de oude Luxemburger aan te vallen maar om het niveau van mevrouw Malmström te duiden: je bent 48 jaar en al minister geweest en dan laat je je koeioneren door een dronken collega van de Europese Commissie omdat jij vindt dat die boven je staat. Het is vergelijkbaar met het niveau van Mark Rutte die op de vraag waarom hij het toeliet dat Juncker hem kuste, antwoordde dat Juncker hem daarin geen keuze liet. Hij had ook kunnen giechelen: “Je weet toch: ik heb geen ballen”.

Doodsangst
Donald Trump heeft wel ballen; of nauwkeuriger gezegd: hij vindt het helemaal niet erg dat die indruk leeft. Hij wordt vanwege dat zorgvuldig gecultiveerde imago gehaat door journalisten, ‘politicologen’ en mensen met vergelijkbare achtergrond en attitude, gevreesd door balvrije politici en gewaardeerd door mensen als Poetin en Wilders.

Doodsbang voor zijn enorme populariteit onder mensen met een gezond wantrouwen tegen de grote media en ‘de politiek’, schurken de vertegenwoordigers uit die eerste groepen tegen elkaar aan. Een hoofdbestanddeel van de strategie van de bibberaars is om hem af te schilderen als dom (een ander deel is hem weg te zetten als racist.)

Een pijnlijke heldere illustratie van hoe die twee zaken samengaan – die doodsangst en die Trump-is-dom-campagne – lees je in het kopje boven dit bericht:

“TTIP talks need swift progress to avoid Trump threat”

Ik trof het op de site van Euractiv 2). Dit citaatje uit het stuk is al op het randje:

Potential Republican frontrunner Donald Trump, and potential Democrat candidate Bernie Sanders have expressed their reservations about free trade – a major theme of the US presidential primaries.

Met wat voor door-en-door akelig clubje we hier te maken hebben, lees je in het ‘terloopse’ onderschrift bij een foto van Trump: “Republican candidate front-runner Donald Trump has been an outspoken critic of free trade agreements”. Een nogal leugenachtige verdraaiing, om het zwak uit te drukken.

In ongeveer de helft van alle speeches die Trump hield in het kader van de voorverkiezingen heeft hij benadrukt dat hij als president andere handelsovereenkomsten wil dan die welke onder Obama zijn en onder Hillary Rodham zouden worden afgesloten. Hij noemde – heel onaardig – de mensen die door hen erop uit worden gestuurd om die verdragen te sluiten ‘stupid people’. In een wat kleiner deel van die speeches heeft hij aangegeven dat hij liever zou spreken over ‘fair trade’ dan over ‘free trade’. Het is van een bijna niet te overtreffen ironie dat dit exact de terminologie is die gebruikt wordt door de Malmströms van deze wereld.

Op 4 mei 2015 hield ze een speech, getiteld Future EU trade policy: achieving europe’s strategic goals. Over handelspolitiek dus. Een citaat daaruit:

(…) Europe’s trade policy must also have a broad conception of how to advance our values. We know that trade can’t solve every problem. But we have shown that it can drive the right kind of change.

Can we do more to strengthen human rights, labour rights, and development?

One idea we want to explore further in this regard is responsible supply chains. (…) The question is whether we can we (sic) look at further ways to address these issues, perhaps by promoting the concept of fair trade more generally.

Third, our strategy must also be broad when it comes to hard (!) economics. (…)

Intenties als antwoord op ‘mythes’
De Malmströms van deze wereld hechten eraan om heel goed uit te leggen dat zij het het beste weten en nog meer aan het onderstrepen dat zij goede bedoelingen hebben. Zij wel. In januari ging ze voor zo’n stukje uitleg naar het parlement van Vlaanderen. Het controversiële arbitragemechanisme ISDS wil Malmström door een meer democratisch tribunaal vervangen, met beroepsmogelijkheid. Het gelaakte gebrek aan transparantie wordt aangepakt met het installeren van leeszalen waar bepaalde vertrouwelijke documenten door (ook de Vlaamse) parlementsleden ingekeken kunnen worden.
Voor wie nog hoopt en daarom maar vermoedt dat Malmström ‘lokale’ parlementen niet voorliegt: ze zei ook iets over de Amerikaanse voorverkiezingen. In de Amerikaanse presidentscampagne is TTIP momenteel geen thema (maar dat kan natuurlijk snel veranderen”, gaf ze toe.)

In het kader van die noodzakelijke uitleg hebben ze in Brussel ook een fijne brochure gemaakt over de intenties: The Top Ten myths about TTIP(pdf-formaat). Ondertitel: Separating fact from fiction. Voor wie geen tijd heeft de hele propagandafolder te bekijken licht ik de behandeling van één van die ‘mythes’ eruit. ‘Mythe 7’ gaat over ‘Duurzame ontwikkeling’. Cecilia formuleert het zo (haar vet): TTIP wil mean a race to the bottom on the environment and people’s rights at work. Tegenover deze mythe plaatst ze dit keiharde feit: We want (!) a dedicated chapter in TTIP to foster sustainable development.
Daar!
Pak aan!
Geen alinea, maar een heel hoofdstuk! Een toegewijd hoofdstuk zelfs. En dat willen ze echt. Hun intentie deugt. ’Willen’ komt dan ook veel vaker voor in de brochure dan ‘zullen’

De goede mensen en de onzichtbare hand
Nou doet zich het grappige feit voor dat er in de politiek en in de economische wetenschap wel sprake is van nogal wat theorievorming over het verband tussen intenties van actoren en economische opbrengst. In dat verband komt nogal eens het begrip ‘de onzichtbare hand’ langs.

Op alle mogelijke manieren wordt dat begrip misbruikt, maar in wezen staat het tegenwoordig – los van de vraag wat meneer Adam Smith precies bedoelde met de weinige woorden die hij er ooit over heeft geschreven – voor het volgende: (a) onder de juiste voorwaarden leidt egoïstisch gedrag (winst willen maken) (b) op den duur tot de hoogste opbrengsten voor iedereen. Er zit veel waarheid in deze stelling, maar het is natuurlijk niet de complete, ultieme waarheid over de vrije, ondernemingsgewijze productie noch over vrijhandel. Al was het maar vanwege a) en b).

De reden waarom Trump de verkiezingen zal winnen is vanwege die a) en b). Veel mensen zijn in de VS de afgelopen tijd geconfronteerd met bedrijfssluitingen die te maken hebben met wat mooi wordt aangeduid als mondialisering. Nogal ingrijpend voor de betrokkenen. Het antwoord van ‘het establishment’ is niet 100% onzin, maar wel 100% theoretisch: uw kleinkinderen hebben het straks allemaal beter en uw neven in Oregon en Texas nu al. Zij profiteren immers van de lagere prijzen van die geïmporteerde goederen.

Sneuneuzen in het media-papegaaiencircus stellen het soms zelfs voor alsof Trump niet eens bekend zou zijn met dat concept ‘de onzichtbare hand’. Er zit heel veel ironie in het feit dat men het – als dat zo uitkomt – Trump op andere momenten dan weer verwijt voor het verkeerde soort egoïsme te staan.

Het is geen gek idee om in het kader van criminologie en misdaadbestrijding – in de praktijk helaas twee onderwerpen die niets meer met elkaar te maken hebben – ook eens het oor te luisteren te leggen bij criminelen. Het is weer iets heel anders om op dit gebied de georganiseerde misdaad of bond van wetsovertreders tot je vaste adviseurs te willen maken.

Trump komt er openlijk voor uit dat hij uit de praktijk weer van de omkoping van politici. Hij is als het ware de ‘adviserende crimineel’. Daarmee is hij het perfecte tegenbeeld van de theoretische neuzelaars die (vrijwel) rechtstreeks vanaf de schoolbanken de politiek induiken. Lieden die zich over de vrije ondernemingsgewijze productie laten ‘adviseren’ door ondernemingen, liefst heel grote! Die leven in de krankzinnige veronderstelling dat ondernemers graag willen concurreren en dat het model van perfecte vrije concurrentie al gerealiseerd is of direct om de hoek ligt. Wie denkt dat ondernemers willen concurreren, dat ze niet proberen die onzichtbare hand te beïnvloeden of toch in ieder geval te zien, in plaats van winst maken, is niet goed bij zijn hoofd.

Oog voor misdragingen
Arno Wellens lijkt een klein beetje op Trump: ook hij vindt het niet erg om aangezien te worden voor iemand bij wie de testeronproductie niet helemaal is uitgeschakeld; hij maakt er zelfs heel expliciete grapjes over. Hij focust in zijn onderzoekswerk heel nadrukkelijk op dat ‘spanningsveld’ tussen enerzijds het ideaal vàn en het streven náár vrije ondernemingsgewijze concurrentie en volledig vrije wereldhandel en anderzijds de realiteit van die op winst, niet op concurrentie, beluste ondernemers. Onder andere in het kader van ‘het Oekraïne-debat’ heeft hij op zijn blog diverse genadeloze analyses gepubliceerd.
Dit is een pittig stuk van zijn hand over de werking van de TTIP in het echie. Pittig in twee opzichten: genadeloos en best een uitdaging om te lezen wanneer je niet zo thuis bent in de materie. Let vooral op de extra complicatie waar ‘je’ mee te maken hebt wanneer je zaken doet met actoren uit een communistische dictatuur. Lees het stukje over LBO ook gerust twee keer.

---

1) De link gaat naar een YouTube clipje van mei 2015. Afgelopen dagen is het vaker bekeken dan in het jaar ervoor: ongeveer een half miljoen keer; vermoedelijk vanwege het naderen van 23 juni, #Brexit.

2) WHAT IS FONDATION EURACTIV?
Fondation EurActiv is a public service foundation under Belgian law and acts primarily to bring together individuals and organisations seeking to shape European Union policies. It shares its mission ‘faciliter l’efficacité et la transparence de la Communauté des Acteurs Européens’ with EurActiv.com. It does not lobby, except to promote online media independence, and is not aligned to any political faction or faith group. 1 Funds awarded by grant-making organisations, e.g. Bill & Melinda Gates Foundation, Organisation Internationale de la Francophonie, OIF, & Robert Bosch Foundation; in addition there are grants made by the public sector, such as the EU institutions for communication and demonstration projects, e.g. Open Discovery Space, Citadel… on the Move and STYLE.