Is de term theoterrorisme geschikt voor religieus geïnspireerd geweld? Heeft het gevolgen; past het binnen maatschappelijke ontwikkelingen?

Het artikel van David Pinto zaterdag blijkt voedsel te zijn voor een uitgebreider debat over de toepasbaarheid van het begrip theoterrorisme en de er uit volgende implicaties. Daarvoor geven we de komende week (of eventueel langer) alle ruimte door dagelijks een opinie van een geselecteerde wetenschapper, schrijver of opiniemaker te plaatsen. Vandaag onze correspondente in Brussel Nicolette Geveke, die dit stuk niet speciaal schreef voor dit debat over theoterrorisme, maar dat er naar mening van de redactie uitermate goed in past. Het opent de weg naar een beeld van een andere dimensie die ook eigen is aan gebeurtenissen die we nu benoemen als theoterrorisme. Dit is een facet van het proces richting theoterrorisme dat we als westerlingen niet graag in de ogen zien.

Zinloos geweld als factor

“Sur la violence gratuite en France” – Maurice Berger[1]

De Franse jeugdpsychiater Maurice Berger ging vorig jaar met pensioen en publiceerde “Sur la violence gratuite en France” over zinloos geweld, gebaseerd op zijn ervaringen met het tot-normale-mensen-maken (Fr. humanisering) van ‘jongeren’ die na een lange ‘institutionele carrière’ in een Frans gesticht voor extra moeilijke gevallen zijn beland. Een meer precieze titel van het boek ware geweest: “Waarom zijn die allochtone jongeren vaak zo onbegrijpelijk gewelddadig?” Maar liefst  60% van zijn klanten waren afkomstig uit de Maghreb, waarvan 88% tot de moeilijkste groep behoren; slechts 8% waren van oorsprong Franse kinderen.

Hieronder via recensies op Google en Youtube een aantal observaties en meningen van auteur Maurice Berger.

Iedere twee minuten zinloos geweld
Het boek staat vol met beschrijvingen van gruwelijke geweldsdelicten, hetgeen niet moeilijk is want iedere twee minuten wordt ergens in Frankrijk aangifte gedaan; en het wordt steeds erger: tussen 2016 en 2017 – het Franse CBS loopt kennelijk wat achter –  was er een stijging van 3,4% gemeld geweld.

Volgens Berger is het een misvatting te menen dat armoede een trigger is voor geweld. Immers, in de helft van de gezinnen waarin het tuig opgroeide is er een normale kostwinner en zijn er geen financiële problemen; in een ander deel hebben de ouders criminaliteit als bron van inkomsten, of  hebben deze psychische problemen.

Clan
Volgens Berger zijn deze mensen primair verslaafd aan het groepsleven. De hele clan is een soort lichaam met een opperhoofd; de andere familieleden zijn de ledematen, en die wil je niet verliezen. En dus is het voor jongeren die een ander leven wensen bijna onmogelijk om dat te bereiken. De familie-sekte weerhoudt ze van vertrek. Groepsdenken is de norm; zelfstandig denken is fout, en bijkans verboden. Ook mogen enthousiaste clanleden zich niet profileren door extra snel carrière te maken in bijvoorbeeld de drugshandel – de interne sociale codes zijn belangrijker, en er wordt de hand aan gehouden.

Omdat de clan de basis van hun denkkader is, delen deze jongeren ook de rest van de samenleving zo in. Vanuit die logica is het natuurlijk dat ze hun tijd doorbrengen met vechten met andere familieclans, of tegen onze brandweerlieden, ambulanciers en politiemensen. Want ook die laatsten zien ze als onderdeel van een vijandige clan die zich vooral niet mag begeven op hun territoir. Het zomaar in de fik steken van andermans auto’s is dus een voor de moderne maatschappij kostbare manier waarop zij piketpaaltjes plaatsen.

Auto-gettoïsering
Ze doen derhalve niets anders dan zichzelf bij voortduring gettoïseren, en dat is niet de schuld van onze westerse maatschappij. Zo wensen scholieren met deze achtergrond hun stages slechts uit te voeren in hun eigen wijk, hun eigen territoir. Daardoor mislukte bijvoorbeeld een groot project van de Franse spoorwegen om deze jongeren makkelijk aan een baan te helpen; de beoogde groepen weigerden te solliciteren, want als ze hun wijk verlaten raken ze als het ware hun lichaam kwijt. Alleen de psychisch-sterksten zijn in staat in twee werelden tegelijkertijd te leven.

Bid’A
En dan is er nog de islamcultuur: Het woord ‘Bid’a’, ‘nieuwigheid’ betekent te zelfder tijd  ‘ketterij’. Dat maakt dat het illusoir is te verwachten dat met deze Maghrebijnen vooruitgang zal worden geboekt.

Overigens zou voor criminelen het salafisme mede hierdoor de ideale godsdienst zijn: de regels overtreden is prima, als je op die dagen maar niet in de moskee komt, en daarna kan moskeebezoek of een andere daad die Allah welgevallig is alles weer witwassen.

‘Koninklijk huwelijk’
De thuissituatie helpt ook niet: Ongeveer 20% van deze jongeren zijn uit een al dan niet gedwongen voortgekomen, een zogeheten ’Koninklijk Huwelijk’. Hiermee wordt bedoeld een tussen neef en nicht gesloten Inteelthuwelijk. Deze families zijn hiermee soms al vijf generaties aan de gang. De verdeling in de Maghreb is Tunesië 39%, Algerije 34% en Marokko 28%. Dat valt dan nog mee in vergelijking tot Pakistan 70%, Saudi Arabië 67% en de Emiraten 64%.[2]

Inteelt geeft vaak impulsiviteit en schizofrenie, en wellicht maakt het mensen ook makkelijker te beïnvloeden door religieuze fanatici als van Daesh; en maakt inteelt mensen ook agressiever, oppert Berger.

Kinderen
De ontwikkeling van kleine kinderen verloopt in deze omgeving meestal extra traag;  lopen kunnen ze soms pas een jaar later dan hun Franse leeftijdgenoten. Ook met de taalontwikkeling wil het meestal ook niet vlotten, temeer daar de ouders daar zo goed als geen aandacht aan besteden. Nog erger is dat ze überhaupt weinig positieve aandacht besteden aan hun nageslacht, zodat begrippen als empathie en schuldbesef hen vaak niets zeggen.

Onder het motto jong geleerd, oud gedaan zijn ze vaak als peuter wel al goed gewend aan mishandeling, omdat huiselijk geweld in hun oorspronkelijke cultuur als minder ernstig wordt beoordeeld in de westerse cultuur. Illustratief is, dat het merendeel van de klantjes van psychiater Berger de nazi’s bewondert omdat dezen veel Fransen hebben gedood. Verder menen ze vaak dat de wereld wordt bestuurd door joden en illuminatie; dat wordt al uitgekraamd door kinderen vanaf ongeveer 10 jaar oud.

Ontbrekend schuldbesef
Veel van deze jonge delinquenten verwarren straffeloosheid met recht hebben, en menen dat het voor minderjarigen gewoon is toegestaan om iemand dood te slaan. Ook missen ze elk begrip voor voorwaardelijke veroordelingen, te meer daar de strafrechter meestal niet daadwerkelijk optreedt: In 2017 werden 139.000 minderjarigen verhoord voor buitenproportioneel gewelddadig gedrag, maar slechts 783 eindigden echt in het gevang. Er zijn daardoor jongeren die al 30 keer werden voorgeleid voor ze eindelijk bestraft werden.

Daar komt nog bij dat als ze schade aanrichten ze die nooit hoeven te vergoeden, omdat de verzekering dat over het algemeen betaalt, en ze zelf niet over enige middelen beschikken. Volgens Berger zou men voor ieder delict (tenminste) een standaardstraf van 14 dagen brommen moeten krijgen plus de opdracht (aan de ouders) om een deel van de aangerichte schade te vergoeden, ten einde het schuldbesef te ontwikkelen.

---

1. NIET de bij de RU Leiden werkzame arabist Maurits Berger.
2. Overigens mag men zich in de Emiraten thans wel laten testen op dreigende afwijkingen.

---

Dit artikel verscheen eerder op Polderland.

Nicolette Geveke is correspondent EU/Brussel voor Veren of Lood.

De andere bijdragen aan het Debat Theoterrorisme vindt u hier.