Hoewel ik me voor deze eerste reactie baseer op wat Elsevier hierover zojuist publiceerde, heb ik niet het idee dat ik er naast zit als ik het CDA-verkiezingsprogramma kenschets als een aanzet tot reactionaire politiek.

Reactionair is niet bepaald een woord waarover ik uit principe val – veel was naar mijn gevoel een jaar of dertig terug inderdaad veel beter. Maar dat waarnaar het CDA terug wil stinkt een beetje. Niet heel erg, maar het zijn wel spruitjes met kebabsaus. Stappen terug op de verkeerde punten dus. Precies wat we niet hebben moeten, omdat het de tijdsgeest misverstaat.

Raadgevend referendum afschaffen?
Als eerste voorbeeld van hoe het niet moet is de voorgestelde afschaffing van het raadgevend referendum. De houding die het CDA hierbij uitstraalt is: wij wilden het al niet, nu hebben jullie je vingers gebrand. Willen we best bij helpen, maar dan alleen door het naar de schroothoop te verwijzen. Onmiskenbaar is dat het CDA zich niet alleen niets wil aantrekken van wat kiezers over een onderwerp tussentijds zouden kunnen vinden, maar er ook niets over horen wil. Dat is niet meer van deze tijd, en daarom een ongezond voorstel. Het is niet maatschappelijk reactionair – waar veel goede argumenten voor te vinden zijn – maar regentesk reactionair. Ik vermoed dat dit een blunder is waar we nog meer over zullen horen. Bij het FvD moet men dit juichend ontvangen hebben. Conclusie: eerlijk, maar dom.

Kiesdrempel van twee zetels!?!?
Dit is ook een weerzinwekkend voorbeeld van casuïstiek. Een verdubbeling van de huidige kiesdrempel! Want de huidige kiesdrempel staat op 1 zetel. Maar voorstellen doet het niets. Wèl houdt het rekening met de SGP, die altijd tussen de 2e en 3 zetels zweeft – je moet geen ruzie maken in de eigen christelijke kring, nietwaar? Maar het is een nietszeggend punt waarover het CDA beter niets had kunnen zeggen – als men verstandig was geweest. Nu is het vooral een manier om te zeggen dat nieuwe partijtjes hen tegenstaan. Opnieuw is mijn conclusie: eerlijk, maar dom.

De moderne insteek
Een derde programmapunt dat ik er nu al even uitlicht, is een poging te laten zien dat het CDA tòch midden in de moderne tijd staat.

Buma ziet dat veel mensen te dik worden en suikerziekte krijgen en wil daarom een ‘suikerbelasting’. De opbrengst daarvan gaat onder meer naar het stimuleren van sport in de wijken.

Van mij mag het, maar wat wil men er nu eigenlijk mee? Dat ‘gaat naar sport in de wijken’ is een modern eufemisme voor: naar de armen, en als zodanig nogal hautain, op het beledigende af. Alsof alleen armere mensen teveel suiker eten? Hoogstens toont het de bereidheid dingen te verbieden – heel ouderwets reactionair-paternalistisch, maar functioneel zal het nauwelijks zijn. Zout, dat eveneens onder veel omstandigheden ongezond kan zijn, is net zomin te bestrijden door het duurder te maken. Dit punt is nog minder realistisch of nuttig dan de linkse aandrang om alles te belasten wat hen niet zint, om vervolgens triomfantelijk te roepen dat men hard aan het milieu werkt. Ditmaal is mijn conclusie: hypocriet, oneerlijk, en ook nog eens oerdom.

Een verdere behandeling van het partijprogramma van het CDA volgt morgen, maar houd uw adem niet in. Het programma getuigt zowel van een ontstellend gebrek aan politiek en maatschappelijk realisme, als een rochelende (ipv hijgerige) drang tot regeren. Maar met een dergelijk programma lijkt me dat weinigen de handen daarvoor op elkaar krijgen. Het CDA heeft geluk dat maar weinig mensen dergelijke programma’s lezen.