De kabinetsformatie is een delicaat proces. Het is precies dat proces waar de PvdA met haar gedram over lerarensalarissen nu doorheen banjert.

Ondanks dat het nieuwe kabinet er met Prinsjesdag nog niet zitten zal, is er staatkundig en begrotingstechnisch geen probleem. Het zittende kabinet handelt de lopende zaken af, en in de formatie wordt het nieuwe beleid van de komende jaren afgesproken. Voorwaarde voor een goed verloop is dat het zittende kabinet een beleidsarme begroting opstelt, die de formerende partijen na aantreden alsnog kunnen wijzigen. Over de hele begroting wordt immers pas als één wet gestemd in december, na afloop van de Algemene Beschouwingen (algemeen, en per departement). Hert spel van de algemene beschouwingen is dat men in de Kamer probeert via amendementen voorgesteld beleid bij te sturen.

Zo lang er maar een kabinet komt per november is er niet veel aan de hand, dan kan dat nieuwe kabinet alsnog de gewenste wijzigingen aanbrengen in de begroting. Maar een belangrijker voorwaarde is dat het oude kabinet de boel niet zodanig overhoop haalt dat amenderen er een zootje van maken zou. Want dan zouden amendementen een draadje worden waarmee de hele begroting wordt ontrafeld. Dan zou alles over moeten, en dat wil niemand. Dat is het spel dat de PvdA nu beoogt met haar gedram over de lerarensalarissen.

Halbe Zijlstra en de VVD zitten in een lastiger parket dan we nu zien. Rutte is te druk met de formatie en het buitenlands terroristengedoe om nog veel tijd te hebben voor de PvdA. In het kabinet probeert men er nu uit te komen of het met een paar streekjes van een penseel door de formerende partijen kan worden recht getrokken, of dat de PvdA een fundamenteel doordramt èn dat aan haar kiezers belooft. Er was dit weekend zelfs een kleine opleving in de peilingen te zien voor de PvdA, dus dan weet u het wel. Clutching at straws is de komende jaren des PvdA’s, zouden ze in het Engels zeggen. Tijdens een regeerperiode doen de regerende partijen dit voortdurend: het is een prima definitie van wat politiek eigenlijk is. Dat is ook wat het zo oneigenlijk maakt dat de PvdA nu dramt op basis van die 37 zetels uit 2012 die ze in maart voor het overgrote deel kwijt raakte: het is over je graf heen regeren, en bewijst dat die partij haar nieuwe plaats nog niet kent.

Zijlstra heeft het er nu over de begrotingsonderhandelingen te koppelen aan de wensen van de formerende partijen. Dat kan, maar is niet verstandig. Als de PvdA meent dat zij zich hierover werkelijk als volwaardige onderhandelingspartner kan gedragen, dan doet men er goed aan haar fluks terug het hok in te jagen. Dan maar een kabinetscrisisje, dat feitelijk niet meer is dan een bevestiging dat Asscher als partijleider van de PvdA geen enkele verantwoordelijkheid aan kan.

Maar de VVD zou een probleem kunnen krijgen als deze formatie uiteindelijk niet zou uitmonden in een kabinet VVD-CDA-D66-CU, omdat ze dan zal zijn aangewezen op een minderheidskabinet met het CDA. In die situatie kan men de PvdA een enkele keer nog wel eens gebruiken. Dat de VVD zoveel moeite doet suggereert dat het in de formatie minder gladjes verloopt dan men nu lijkt te denken.

---

Ons hele dossier over de Kabinetsformatie vindt u hier.