Dat de eurozone ten dode is opgeschreven wordt steeds duidelijker, al zitten we nu in een relatief gunstige economische fase omdat de Europese economie redelijk draait dankzij lage grondstoffenprijzen, een lage eurokoers en geldverruiming van de ECB. Dit zijn kunstmatige stimuli, die de weeffout van de eenheidsmunt hooguit tijdelijk kunnen maskeren.

Een land als Griekenland zal nooit of te nimmer competitief zijn op basis van de euro, zoals de gerenommeerde professor Hans-Werner Sinn van het Duitse Ifo-instituut, die onlangs afscheid nam, talloze malen duidelijk heeft gemaakt. Sinn benadrukt keer op keer dat een Grexit de enige uitweg uit het moeras is voor Griekenland.

Alom problemen door euro
Ook in Spanje, Portugal, Italië en Frankrijk zien we dat de nadelen van de euro groter zijn dan de voordelen. De massawerkloosheid en uitzichtloosheid die hiervan het gevolg is vertaalt zich in de opkomst van radicale politieke partijen. Niet voor niets heeft de grootste monetarist van de 20e eeuw, wijlen Milton Friedman, al in 1997 accuraat voorspeld dat de euro zou leiden tot politieke verdeeldheid en daardoor uiteindelijk zou sneuvelen.

Natuurlijk is de economische malaise deels te wijten aan de onwil van sommige landen om te hervormen, maar ook als ze wél hervormen blijven de onderlinge verschillen tussen de eurolanden te groot voor een eenheidsmunt, zoals Friedman dus al in 1997 duidelijk maakte.

Naast de economische zijn er ook principiële argumenten tegen de euro: deze leidt onherroepelijk tot het overdragen van steeds meer bevoegdheden naar het centrale bureaucratische apparaat van EU en ECB. Een onacceptabele uitholling van nationale soevereiniteit en democratie, een punt dat als één van de weinigen in de jaren negentig volledig begrepen werd door de Britse premier Margaret Thatcher, die zich als een heldhaftige keepster voor de voeten wierp van de aanstormende Brusselse spits Jacques Delors. Het kostte Thatcher haar premierschap maar keepster Margaret hield haar doel schoon: het Verenigd Koninkrijk bleef buiten de eurozone.

Nexit optie
De vraag is nu, hoe komen we weer van die eenheidsmunt af? De meest simpele oplossing is: kiezen voor een eigen munt en uit de eurozone stappen. Dat is de keus van de PVV van Wilders. Blijkens onderzoeken zoals die van Capital Economics in 2014 heeft dat op de middellange en lange termijn veel positieve gevolgen (pdf). Ook buiten de PVV wordt door sommige deskundigen gepleit voor de Nexit, zoals DFT-columnist Alex Sassen van Elsloo. Sassen van Elsloo heeft een voorkeur voor een Nexit samen met Duitsland.

Daarmee komen we meteen in lastig politiek vaarwater, want hoe kunnen we weten of en wanneer de Duitsers bereid zijn de euro op te geven? Op dit moment schijnt daar geen meerderheid voor te zijn bij onze oosterburen, niet onder het volk en al helemaal niet onder de politieke en zakelijke elite.

Bij een Nexit zónder Duitsland komen we in een lastige situatie. Het rapport van Capital Economics is weliswaar grondig, maar er zitten veel aannames in. Zo wordt er in het rapport gesteld dat Nederland lid zal blijven van de interne markt van de EU. Dat valt niet met zekerheid te zeggen, zeker niet als Nederland als enig land de eurozone verlaat. Er zullen dan een rancuneuze Europese Commissie en ECB overblijven die alles uit de kast halen om Nederland te straffen en als voorbeeld te stellen voor andere potentiële uittreders. Dat kunnen zij makkelijk doen door Nederland (deels) buiten de interne markt te houden. Daarnaast zou de gulden kwetsbaar zijn voor speculanten.

Plan B
Een belangrijke vraag is daarom of er een Plan B is voor de eurozone wat zou leiden tot een zachte landing. Een plan, dat het midden zou houden tussen de huidige eenheidsmunt met nul monetaire flexibiliteit en het terugkeren van alle 19 eurolanden naar hun nationale munten. Het laatste zou niet alleen fysiek een erg kostbare operatie zijn, maar ook grote nadelen hebben voor de economische en politieke stabiliteit van ons continent. Ook als tegenstander van de eenheidseuro moet je dat risico onder ogen zien, vind ik.

Gelukkig zijn er wel degelijk alternatieve scenario’s. Financieel deskundige Drs. Harry Geels van Inmaxxa heeft ze ooit in kaart gebracht in een overzichtelijke matrix (pdf). De lezer kan ze zelf nalopen. Duidelijk is dat The Matheo Solution (TMS) van de Nederlandse euroresearcher André ten Dam de hoogste score haalt. Een andere optie is de parallelle muntunie (het oorspronkelijke voorstel in 1975 van de Optica Groep, een adviesorgaan van de Europese Commissie) en allerlei varianten daarop, zie verder de matrix van Geels.

De essentie van TMS is dat de euro gewoon blijft als (enig) wettig betaalmiddel van de eurozone maar nationale munten worden geherintroduceerd in het monetaire systeem (Ecu-ERM) waardoor op nationaal niveau weer monetaire flexibiliteit ontstaat (wisselkoers en rente aanpassingen). Zo zou een land als Finland dat het braafste jongetje in de Brusselse klas is maar door allerlei factoren toch in een recessie is geraakt, kunnen devalueren om hun economie een kickstart te geven. Voor een laatste update en Engelstalige beschrijving van TMS verwijs ik naar dit document (pdf).

Andere oplossingen
Al sinds enige jaren pleit ik net als Jean Wanningen van Follow The Money voor meer aandacht voor alternatieve oplossingen. Het is daarom een goede zaak dat een partij als Front National zoals ik eergisteren schreef een intern seminar houdt waar ook indringend gesproken zal worden over de euro. Ook andere partijen en de media zouden meer tijd moeten besteden aan alternatieve oplossingen, al dan niet permanent of tijdelijk van aard, om zodoende tot een grondige analyse en vooral tot oplossingen te komen.

Nu kun je natuurlijk redeneren: de eurozone stort vanzelf wel in (misschien wel heel snel door de asieltsunami) en dan is het voor Nederland simpelweg een kwestie van bijtijds D-marken drukken en aanhaken bij Duitsland. Maar we vergeten dan dat de torenhoge schulden van Zuid-Europa in euro’s genoteerd staan en er een enorme verwevenheid is door het financiële systeem. Een splitsing tussen Noord en Zuid-Europa (Neuro/Zeuro model) zou volgens prof. Eijffinger 10.000 miljard euro kosten en leiden tot een zware crash. Kortom: makkelijke oplossingen zijn er niet.

Mijn voorkeur gaat uit naar oplossingen waarbij de euro als gemeenschappelijk betaalmiddel gehandhaafd blijft (wat op zich goed is voor de politieke eenheid van Europa) maar waarbij er weer monetaire flexibiliteit is op nationaal niveau (wisselkoers en rente aanpassingen). TMS of parallelle muntstelsels bieden die flexibiliteit. Er doet zich wel de vraag voor van stabiliteit. Dat moet onderzocht worden.

Wat we ook niet moeten vergeten is dat de rente behoefte van Nederland op termijn wat anders kan liggen dan die van Duitsland. Als de Duitsers hun rente flink moeten verhogen in een situatie van oververhitting van de economie of inflatie, kan dat bij ons fataal uitpakken door onze hoge particuliere hypotheekschuld. Ook in de periode dat de gulden gekoppeld was aan de D-mark (tot 1999) waren er wel ’s kleine afwijkingen in rentebeleid tussen Nederland en Duitsland. Monetaire flexibiliteit op nationaal niveau is nodig!

Vroeg of laat moeten we af van de groei verstikkende en recessiebevorderende eenheidseuro als we niet willen dat dit continent ten onder gaat aan radicalisering en rancune tussen lidstaten, leidend tot politieke instabiliteit. Momenteel wordt die instabiliteit nog versterkt door de op alle fronten falende aanpak van de asielcrisis, zowel op EU- als op nationaal niveau.

Het hebben van een goed Plan B voor de eurozone lijkt me daarom wel het minste waarvan we ons moeten verzekeren.