Zeventien jaar geleden, op 25 April 2000, was er in Amsterdam een referendum over de vraag of we in de binnenstad een eigen deelraad wilden hebben. De uitslag stond bij voorbaat vast.

De grote meerderheid van Amsterdammers wilde geen deelraad naast de centrale stad en ik bedoel zowel de meerderheid in Amsterdam als de meerderheid in de binnenstad zelf. Tot de tegenstanders hoorden twee eerdere burgemeesters van de stad. Toch zou die nieuwe deelraad er komen. De opkomst was te laag, vond de PvdA, om hem tegen te houden.

De frustratie over het gebruik dat de overheid van de volksraadpleging maakt is groot in Amsterdam. Later zijn ze ermee opgehouden maar een tijdlang waren referenda een hype. Keer op keer werden voorstellen per referendum afgestemd en bijna even vaak deed de gemeente alsof er niets aan de hand was.

De enige keer dat ik mij kan herinneren dat iets werkelijk niet doorging was het referendum over de afschaffing van de stad Amsterdam ten behoeve van een stadsgewest met de buurgemeenten. Toen was geloof ik van tevoren gezegd dat die keer de stemmen echt zouden tellen en dat hebben ze ook gedaan. Waarschijnlijk omdat men bij de autoriteiten die het referendum organiseerden ook wel aan het voortbestaan van de stad Amsterdam gehecht was.

Het is begrijpelijk dat de meeste stemgerechtigden zich niet meer beet lieten nemen en dachten: ze bekijken het maar daar in de Stopera: als ze toch niets doen met mijn stem als kiezer, dan stem ik liever niet.

Dit bleek ook uit de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen. Als daar de opkomstcriteria van de referenda zouden worden gehanteerd dan zaten we al jaren zonder gemeenteraad en zonder wethouders. Dan werden we politiek vanuit Den Haag en in de praktijk door de ambtenaren bestuurd en ik geloof waarachtig dat het de Amsterdammers niets zou kunnen schelen.

Waar ging het nu om bij de deelraad centrum? Om de verhoging van de service voor het publiek? Kwam er een stadskantoor voor de binnenstad? Kwamen er diensten binnenstad die er voor die tijd nog niet waren? Werden de wachttijden korter, of nog mooier, werd de invloed van de bewoner op zijn eigen omgeving vergroot?

Nee. Dat soort dingen waren er allemaal al. Er waren al decennia lang faciliteiten voor de binnenstad naast die voor de centrale stad en die voldeden uitstekend. Het enige nieuwe dat de deelraad bracht was een aantal politici extra die vergaderden en besloten over onderwerpen waar eerder over werd beslist door politici in de centrale stad. Het is mogelijk dat er zinnige argumenten zijn die pleiten voor zo’n deelraad maar als ze er zijn heeft niemand ze ons ooit verteld.

Burgemeesters waarschuwden dat het tot belangenconflicten ging leiden omdat te vaak het belang van Amsterdam als geheel en dat van de randgemeenten gemoeid zou zijn met wat er in de binnenstad of in Zuid gebeurde. Nog maar zelden is zo vaak, van zulke deskundige zijde en met zulke goede argumenten gewaarschuwd tegen een onwijs besluit. Niets hielp. De deelraad kwam er.

Een week voor het referendum had de toen nog nieuwe burgemeester Cohen zich voorstander verklaard van een deelraad binnenstad. Hij vond het kennelijk relatief een onbelangrijk onderwerp en wilde geen creditpunten verspelen in het college en bij de raad. Politiek gezien was dat verstandig en overeenkomstig de in Den Haag geleerde lessen.

Van Thijn zou hetzelfde hebben gedaan denk ik. Patijn misschien wel niet. Dat is het verschil dat de burgerij graag ziet tussen een burgemeester en een politicus. Een burgemeester houdt zijn rug recht. Jammer van Job Cohen, toch best een aardige man. Het was een slecht begin, maar een dat heeft voorspeld hoe het met hem gaan zou als burgemeester van onze stad: de zaak bij elkaar houden maar niet optreden waar dat nodig zou zijn geweest.

---

Dit artikel over Amsterdam verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.