Logica achter de Tweede Irakoorlog
De Nederlandse deelname aan de de Tweede Irakoorlog had zo haar eigen logica. Die sterk door de interne situatie in ons land werd ingegeven.
De State of the Union toespraak in 2003 van president George W. Bush lag in het verlengde van zijn laatste grote speech voor het congres in het jaar ervoor: Amerika stelt het op prijs als de Verenigde Naties en de Amerikaanse bondgenoten hun aandeel leveren, maar ook zonder dat zal Amerika het hoofd bieden aan wat het ziet als de dreiging van Irak. Irak voert de laatste resolutie van de Veiligheidsraad evenmin uit als al de vorige en genoeg is genoeg.
Amerika heeft zich bij gelegenheid van de vorige resolutie het recht voorbehouden te handelen zonder op een nieuwe resolutie te wachten en zou dat nu ook doen. Dat was kort samengevat de inhoud van het deel van de speech dat op Irak betrekking had en hij kreeg er een staande ovatie voor.
De week erna ging minister Powell zien of hij voor dit beleid nog enige steun kon krijgen, maar veel meer dan een handvol bondgenoten die zich reeds openlijk voor een oorlog tegen Irak hadden uitgesproken zou die steun niet zijn. De oorlog zou in maart van dat jaar beginnen, ondanks die beperkte steun in de wereldgemeenschap tenzij Saddam met spectaculaire en onmiddellijk uitvoerbare concessies was gekomen.
In Nederland had een demissionaire regering zich zowel voor Amerika als voor de Verenigde Naties uitgesproken en zou nu moeten kiezen. Voor de oorlog zelf en de buitenlandse gevolgen daarvan voor Nederland zou dat niet zo veel verschil maken, maar voor de binnenlandse politiek wel. Er was op termijn van een paar weken geen nieuwe regering te verwachten; met name op het punt van oorlog in het Midden-Oosten en alles wat daarmee samenhangt was moeilijk overeenstemming tussen links en rechts te bereiken.
Een noodoplossing zou zijn dat het oude kabinet haar ontslagaanvrage introk, wat in verband met de oorlogsdreiging en de problemen die in dat verband binnenlands te verwachten waren misschien wel beter zou zijn geweest dan om demissionair door te gaan.
Nederland zag erg tegen de gevolgen van een nieuwe Golfoorlog op, maar er waren potentieel ook voordelen. Ik noem er enkele:
- De sancties hadden onder de bevolking van Irak veel meer ellende veroorzaakt dan openlijk in het Westen werd toegegeven. Een andere manier dan een oorlog om daar op korte termijn een einde aan te maken leek er in de praktijk niet te zijn.
- Saddam gebruikte de financiële middelen die de internationale gemeenschap hem ter beschikking stelde en die bedoeld waren om zijn bevolking te voeden en van medicijnen te voorzien in hoofdzaak voor andere doelen. De Koerden in het Noorden en de Sjiieten in het Zuiden, maar ook de reguliere Arabische Soennieten zouden er beter aan toe zijn zonder Saddam. De doden en gewonden van een oorlog zijn erg maar moesten worden afgewogen tegen de doden, de honger en armoede die veroorzaakt werden door het regime. Men had in de Arabische wereld nog een uiterste poging gedaan om Saddam tot aftreden en ballingschap te bewegen, maar zonder resultaat. Ook voor een vertrek van Saddam en diens regime leek oorlog nu het enige middel.
- De Palestijnse kwestie zat muurvast. Een oorlog in het Midden Oosten had daar tien jaar eerder bijna een doorbraak teweeg gebracht en misschien gebeurde dat nu weer. De voordelen van die doorbraak zijn toen door Arafat verkwanseld en Arafat zat toen nog steeds op zijn plek, maar alles leek in het Heilige Land zo langzamerhand beter dan een voortdurende impasse.
- Een oorlog toen moest worden gezien als het gepland afbranden van een stuk bos of hei om een latere ongecontroleerde brand te kunnen tegenhouden.
De situatie, waarvan de ingrediënten zijn godsdiensttegenstellingen, oliegeld, overbevolking en underemployment in de Arabische wereld, kon niet langer op zijn beloop worden gelaten. Het mengsel was te explosief en het risico van een oorlog toen was het kleinere risico, ook als de gevolgen niet exact allemaal van te voren te berekenen waren. Een politiek zonder het nemen van gecalculeerde risico’s is nu eenmaal een mislukte politiek.
Dit artikel over de Tweede Irakoorlog verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.
Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.