Karakteristieken Rechts/Links
Een samenvatting van de karakteristieken van Rechts en Links levert altijd discussie, erkende Toon Kasdorp. Het zegt ook niet alles, maar verduidelijkt soms dingen wel.
Rechts is conservatief, al wat ouder, het is verstandig en bestuurlijk en heeft respect voor godsdienst ook al houdt het er niet van. Links is progressief, wat jonger, impulsiever en meer gericht op oppositie, het heeft doorgaans geen respect voor godsdienst of de overtuigingen van andere mensen. Links is visionair, denkt in structuren en vindt de samenleving maakbaar. Rechts denkt in persoonlijke relaties en meent dat de samenleving een gegeven is, waar we zo goed mogelijk mee om horen te gaan, maar weinig aan kunnen veranderen. Links houdt van Utopia ’s, rechts past op de winkel. Links gooit zich zonder te kijken overal in, rechts wacht af en kijkt eerst even wat er gebeurt.
Niet alles is in het schema links/rechts te vangen en het onderscheid zegt ook niet altijd alles. Links heeft bovendien de overtuiging dat links (zijzelf dus) ethisch oké is en rechts niet, wat onjuist is en gemakkelijk tot misverstanden aanleiding geeft. Links kan echt heel slecht zijn. Neem Hitler bijvoorbeeld. Volgens Jacques van Doorn was Hitler links[1] en in het laatste boek dat hij geschreven heeft geeft hij daar een reeks overtuigende argumenten voor. Pinochet wordt algemeen voor rechts gehouden, maar hij was door Allende juist uitgezocht omdat die hem voor links hield en als een outsider beschouwde onder de militairen. Hij was van eenvoudige komaf en hoorde niet tot de elitaire officierskringen die door communisten worden gewantrouwd en ook door Allende, die zelf uit een veel rechtsere familie stamde dan Pinochet. Ook Peronisten zijn vakbondsmensen en links, maar ze zijn corrupt en fascistisch.
Of Mobutu Sese Seko Nkuku Ngbendu Wa Za Banga links was of rechts weet ik niet. Hij past in geen enkel schema, maar deugen deed hij niet. George W. Bush is rechts en Barack Obama ook. Clinton is links. Roosevelt en Johnson waren links. Bos, Rouvoet en Balkenende zijn rechts. De meest rechtse Europese politicus van na de oorlog was de socialistische Duitse Bundeskanzler Helmut Schmidt. Van hem stamt de uitspraak ‘Wie visies heeft moet naar de dokter gaan’.
Moslimterroristen zijn behept met hun eigen godsdienst, maar respecteren die van anderen niet. Bin Laden is een utopist; hij is gewelddadig en links. Mao en Stalin hetzelfde. Deng Xiaoping was rechts, Zhou Enlai waarschijnlijk ook. Schieten we hier wat mee op? Helpt het ergens voor om mensen in twee categorieën te verdelen. Wetenschappelijk heeft het zeker zin. Er zijn een reeks redelijk betrouwbare voorspellingen mogelijk ten aanzien van het gedrag en de keuzes van mensen die links of rechts worden gecategoriseerd, maar tot die voorspellingen horen niet de keuzes voor ethisch positief of negatief gedrag.
Bij links en rechts komen goede mensen voor en slechteriken. Maar linkse regeerders, slecht of goed, richten met afstand meer ellende aan dan rechtse. In het dagelijks leven maakt het in de meeste gevallen weinig uit of iemand links is of rechts, maar linkse politici horen eigenlijk in een regering niet thuis. Niet alleen omdat ze eenmaal aan de macht hun Utopia’s willen verwezenlijken en het altijd te lang duurt voor ze merken dat het niet gaat, maar ook omdat ze van de weeromstuit soms cynisch en omkoopbaar worden.
Den Uyl was zo iemand die vond dat de wereld verbeterd moest, te beginnen met Amsterdam. Hij was als wethouder verantwoordelijk voor de aanleg van het Westelijk Havengebied en meer in het bijzonder voor de daar te vestigen petrochemische industrie. Tijdens zijn wethouderschap was de Buitenveldert nog niet afgebouwd. Hij wist daar een stuk grond met 75-jarige constante erfpachtcanon te bemachtigen. Hij liet er een bungalow op bouwen door een aannemer die van hem, als wethouder, afhankelijk was.
Advocaat Dubois, de latere kantonrechter, die in dezelfde buurt woonde, meende dat de wethouder niet op de hoogte zou zijn geweest van het feit dat de erfpacht voor andere mensen (die een dag later dan Den Uyl hun erfpachtgrondgrond hadden gekocht) om de vijf jaar zou worden aangepast. Maar die man was ook geen politicus. Hij was zelf notoir te goeder trouw, dan ben je ook tegenover anderen niet zo wantrouwend. Ik heb dat wat minder en ik moet toegeven, ik vond het een gereformeerde rakker, die Den Uyl. Ik had helemaal niets met de man.
Amsterdam heeft als gevolg van het politieke optreden van wethouder Den Uyl in het Westelijk Havengebied veertig jaar lang een onveilige woestenij gehad zonder noemenswaardige olie-industrie en met de laatste jaren de peperdure en werkeloze Ceres containeroverslag als dieptepunt. Het was dezelfde Den Uyl die later als minister achter het wetsontwerp voor de vermogensaanwasdeling stond, dat, ondanks dat het nooit het Staatsblad heeft gehaald, voorgoed een einde maakte aan stroom van Amerikaanse investeringen naar dit land. Men is dat nu vergeten, maar vóór Den Uyl was in Nederland de stroom Amerikaanse investeringen opvallend groot. Ik was door mijn vak nauw bij dit fenomeen betrokken en kan uit eigen wetenschap verklaren dat het dit wetsontwerp was, waar de Amerikanen op afknapten.
Erger waren de gevolgen van de hervormingen die hij met Van Kemenade doorvoerde in het onderwijs. Het waren deze visionaire en linkse hervormingen die uiteindelijk geleid hebben tot de deconfiture van het Nederlandse onderwijs die onlangs door Den Uyl’s jongere partijgenoot Dijsselbloem aan de kaak werden gesteld. Als politicus was Den Uyl geen zegen voor dit land en achter de vele eerbewijzen die hij kreeg kan men wat mij betreft een groot vraagteken zetten.
Links Nederland was idolaat van de man en dat wijst erop hoe gevaarlijk het is voor een land als de linkse krachten er de overhand krijgen. In Zaandam is er een Dr. J.M. den Uylbrug over de Zaan en aansluitend een Dr J.M. den Uylweg. In Amsterdam, Groningen, Zwolle en Dordrecht is er een (Dr.)(J.M.) (Joop) den Uylstraat. Hij was dus ook populair buiten de stad waar de Universiteit hem later een eredoctoraat heeft uitgereikt. Dat eredoctoraat kreeg hij niet vanwege zijn wetenschappelijke verdiensten maar” honoris causa”, wat dat in dit verband ook moge betekenen. Ze mochten hem daar graag. Koningin Juliana was hem dankbaar voor de rol die hij gespeeld heeft in de Lockheed-affaire en Zuid Limburg voor de genereuze overheidssteun bij het proces van de sluiting van de kolenmijnen. Verder zou moeilijk te bedenken zijn welke verdiensten hij voor stad en land kan hebben gehad.
Deze opvatting over Den Uyl is een van de voorspelbare uitspraken waarmee een rechts mens zich van een links iemand onderscheidt. Vraag hem wat hij vindt van het kabinet Den Uyl, of van Che Guevara en hij zal zich in zijn antwoord identificeren. Vroeger, in de tijd dat de organist en latere Landdrost van de IJsselmeerpolders, Han Lammers, nog wethouder was van Amsterdam was zo’n onderscheidende vraag wat iemand vond van de DDR. Als je voor dat land was en tegen de Bondsrepubliek dan was je links en zat je er tegelijk ook helemaal niet mee zat om de Nieuwmarkt af te breken voor de aanleg van een overbodige Metro naar een overbodige prachtwijk in Amsterdam Z.O. .Of het feit dat Amsterdam dat soort projecten altijd weet te bouwen voor tig maal zo veel als het in Rotterdam kost, of dat ook met links zijn te maken heeft, dat weet ik eigenlijk niet. Maar Rotterdam is pas links geworden toen de vriendenclub van Han Lammers daar de macht in handen kreeg. Voor die tijd waren de Rotterdammers wel PvdA, maar rechts.
Op mensen als Helmut Schmidt en de oude Drees, op de Rotterdamse burgemeesters Wim Thomassen van Walsum, daar kunnen rechtse mensen met nostalgie op terug kijken, maar op Den Uyl en Tien over Rood niet. Helemaal niet. Het vroege Duitse nationalisme van Freiherr von Stein, Kleist en Fichte was allesbehalve onschuldig. Het was de basis voor de ideeën van Hitler en het was links.
- J.A.A. van Doorn, Duits socialisme. Het falen van de sociaaldemocratie en de triomf van het nationaal-socialisme. uitgeverij. Mets & Schilt, Amsterdam.
Dit artikel over de Karakteristieken van Rechts/Links verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.
Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.
Ik mis nog dat links voor een grote (bemoeienis van de) overheid is, en rechts dit minder heeft.
Dit verhaal lijkt op een cirkelredenering, eerst kenmerken noemen en die vervolgens labelen aan links en rechts. Waarom niet eerst definiëren?
Links en rechts zijn polen, links staat voor het collectief, het ene uiterste, rechts voor het individu. Een collectief heeft een ideaal, een ideologie, is politiek actief in de persoon van een grote leider, bv Hitler, Mao, enz. Alle politiek is derhalve links, met weliswaar een linker (GL) en een rechter vleugel (VVD), en heeft als kernwaarde gelijkheid. Het gelooft in de maakbaarheid van de samenleving en wil daarom een grote sturende overheid. Rechts heeft als kernwaarde vrijheid, gelooft in een samenleving waarin de individuen een eigen verantwoordelijkheid hebben en zoveel mogelijk hun eigen keuzes kunnen maken. Dat betekent een kleine overheid die de noodzakelijkste voorzieningen treft, zoals infrastructuur, rechtspraak, defensie e.d.. Rechts houdt zich verre van politiek, maar zal het indien noodzakelijk die op eigen wijze trachten te beïnvloeden. In het dualistische universum staat links voor het vrouwelijke en rechts voor het manlijke.
Tegenwoordig maak ik enkel nog maar onderscheid tussen enerzijds wereldvreemde moordlustige ‘Absolute Waarheden’ die er op uit lijken zoveel mogelijk mensen in hun waan mee te sleuren, teneinde maximale aantallen lijken en verwoeste mensenlevens te produceren, en anderzijds mensen die beseffen dat hoge scores in de Human Development index dramatisch vallen als je dat soort wanen toelaat te groeien in je eigen cultuur.
You can vote yourself into socialism, but you have to fight your way out.